Succesvolle bacteriofagenbehandeling in Nijmegen
Als Jan Lauwerijssen in 2017 een niertransplantatie ondergaat loopt hij een chronische urineweginfectie op. Dat overkomt tien procent van de mensen met een nieuwe nier, maar bij Lauwerijssen woekert de bacterie voort en slaat geen enkele antibioticakuur aan. Na 17 antibioticakuren laat hij op eigen initiatief bacteriofagen uit Georgië komen, die hij met medeweten van het Radboudziekenhuis in Nijmegen gebruikt. Het resultaat: binnen een week voelt hij zich beter en in zijn urine is geen enkel spoor van de bacterie meer te vinden.
De niertransplantatie ging in eerste instantie goed en de nieuwe nier werkt, maar de bacterie klebsiella pneumoniae gooit roet in het eten. 'Ik kreeg talloze keren antibiotica voorgeschreven. Eerst thuis, soms een kuur van twee weken, soms wel zeven weken lang. Maar omdat ik steeds zieker werd hebben ze me op een gegeven moment ook opgenomen in het ziekenhuis. In totaal ben ik er 17 keer gelegen en al die keren heb ik aan het infuus gelegen met antibiotica erin. Het hielp niets'. De artsen zeggen tegen de 59-jarige Lauwerijssen dat ze met hun rug tegen de muur staan.
Geen verantwoordelijkheid voor de behandeling
Lauwerijssen gaat zelf op onderzoek uit en komt bij bacteriofagen terecht. Hij besluit ze bij het Eliava Instituut in Georgië te laten maken en speelt daarover open kaart tegenover zijn behandelend artsen in het Radboudziekenhuis. Die reageren wisselend, variërend van afwijzend tot zeer positief. Opmerkelijk: ze willen geen verantwoordelijkheid voor de behandeling nemen, maar schrijven er nadien wel een publicatie over in een medisch vaktijdschrift. Belangrijker: Lauwerijsen knapt op. 'Ik voelde al na een week verandering in mijn lijf, het voelde minder ziek aan. Ik weet niet hoe ik dat moet beschrijven maar het voelde al een stuk prettiger'. Ook uit laboratoriumtests komt een positief beeld naar voren: in de urine is vrij snel na de start van de fagenbehandeling de bacterie niet meer terug te vinden.
Behandeling van één patiënt nog 'te smal' om verdere conclusies aan te verbinden
In de ontslagbrief die Lauwerijssen van het Radboudziekenhuis mee naar huis krijgt staat beschreven: 'Patiënt is sinds deze behandeling helemaal klachtenvrij en er is geen recidive meer opgetreden. Hieruit hebben wij geconcludeerd dat de gebruikte fagenoplossing werkzaam is tegen de bacterie die al meermalen tot moeilijk behandelbare urineweginfecties heeft geleid'. Toch wil het Radboudziekenhuis niets over de behandeling van Lauwerijssen zeggen tegenover Dokters van Morgen. Ze vinden de behandeling van één patiënt nog te smal om er verdere conclusies aan te verbinden en vinden zichzelf niet de expert in Nederland op dit gebied.
'Ik heb een arts gehad die zei: 'Wij moeten hier eigenlijk in het ziekenhuis een groothandel beginnen met die fagen'. Ik vond dat zo mooi dat hij dat zei' vertelt Lauwerijssen aan Dokters van Morgen. De bacteriofagenbehandeling die hij zelf bij het Eliava bestelde kostte hem 3.700 euro. Omdat bacteriofagen in Nederland niet worden erkend als medicijn, worden de kosten niet vergoed.
In de wetenschappelijke publicatie die de behandelend artsen van Lauwerijssen schreven staat in de conclusie: 'Compassionate use van fagen in combinatie met antibiotica zou mogelijk moeten worden gemaakt bij patiënten waarbij de conventionele behandeling niets meer uithaalt. We hopen dat de juridische problemen bij het voorschrijven snel worden opgelost'. Compassionate betekent dat in een uitzonderlijk schrijnend geval, waarbij gewone medicatie niet werkt, gebruik van niet-geregistreerd geneesmiddel toch mogelijk gemaakt wordt.