Te weinig mondkapjes in thuiszorg, is zelf maken een oplossing?

'Het gaat steeds onrustiger worden in de wijk', volgens wijkverpleegkundige Charline Pitlo. In haar werk bij thuiszorgorganisatie Curadomi, in het centrum van Veenendaal, ziet ze hoe de druk op de thuiszorg toeneemt. 'We proberen het ziekenhuis te ontlasten, maar daar moeten we dan wel de beschermende middelen voor hebben.'

Charline benadrukt dat er bij haar organisatie vooralsnog voldoende mondkapjes, handschoenen en desinfectiemiddelen aanwezig zijn. 'Maar bij een grote uitbraak in de regio zitten we heel snel zonder voldoende beschermende materialen.'

Wijkverpleegkundige Ariane van Gestel is als zzp'er werkzaam in Almere Haven, en heeft last van de tekorten. 'Ik kom nu onbeschermd bij mensen binnen', aldus de verzorgende. 'Ze vragen me waarom ik geen mondkapje heb, en dan kan ik niet anders antwoorden dan dat het volgens de RIVM-richtlijnen niet hoeft, maar dat we het simpelweg ook niet hebben.' Een speciaal uitbraakteam, dat nog over een voorraadje maskers beschikt, staat paraat om langs te komen bij mensen die symptomen van het coronavirus vertonen.

RIVM-richtlijnen

Volgens de richtlijnen van het RIVM zijn mondkapjes alleen nodig wanneer bepaalde handelingen worden uitgevoerd, of als een cliënt symptomen van het coronavirus vertoont. 'Maar als we nu al bescherming hebben, kunnen we misschien een hoop voorkomen', denkt Ariane. 'Ik weet ook niet of ik misschien zelf het virus draag. Natuurlijk gaan wij niet langs mensen als we symptomen vertonen, maar misschien draag ik het virus wel ongemerkt bij me.'

Bovendien is de anderhalve meter afstand niet te waarborgen in de thuiszorg. Charline: 'Denk aan iemand wassen, steunkousen aandoen, of tillen. Dat moet natuurlijk doorgaan, maar kan niet op zo’n afstand.' Toch maakt ze zich daar nu geen zorgen om. 'We houden ons altijd aan de richtlijnen, dus mensen hoeven zich geen zorgen te maken.'

De wijkverpleegkundige in Veenendaal zou wat meer aandacht willen voor de thuiszorg. 'Er gaat nu veel aandacht naar de ziekenhuizen, dat is ook terecht. Maar de thuiszorg heeft een belangrijke rol bij het ontlasten van het ziekenhuis. Als het dus gaat over beschermingsmiddelen, kunnen wij ook wat aandacht gebruiken.'

Alternatieven

Er worden creatieve oplossingen bedacht om zonder reguliere mondkapjes toch nog beschermd te werken. Zo maakt Anneke Nusselder uit Zwolle haar eigen mondkapje, en dat bevalt haar goed. ‘Ik zou niet meer zonder willen’, verklaart ze. Ze kookt de mondkapjes iedere dag uit, en een reserve-mondkapje is altijd bij de hand voor als iemand symptomen vertoont.

Intussen zijn ook bedrijven aan de slag gegaan met de tekorten. RapidCenter uit Houten heeft een prototype van een 3D-mondkapje ontwikkeld. Het voordeel: het is een herbruikbaar kapje, alleen het filter is na gebruik aan vervanging toe. 'We moeten het eerst laten testen op veiligheid om goedkeuring te krijgen, dan kunnen we er duizenden per week printen', legt product manager Floris Stam uit.

We leggen de alternatieven voor aan veiligheidskundige Jos Putman, die gespecialiseerd is in Persoonlijke Beschermingsmiddelen (PBM). Voor beide alternatieven is nog werk aan de winkel. 'Het 3D-mondkapje lijkt in basis een prima ontwerp, maar het materiaal sluit nog niet goed aan op het gezicht', legt hij uit. Daardoor zou er mogelijk teveel lucht binnen het masker komen dat niet langs het filter is gegaan.

Eerst testen

'Dit prototype zou eerst getest moeten worden, voordat we weten of dit een goed alternatief is', besluit de veiligheidskundige. En over het zelfgemaakte mondkapje: 'Het is natuurlijk altijd beter dan niets, maar dit is lang niet zo veilig als een professioneel gemaakt chirurgisch masker.' Putman haalt een Amerikaans onderzoek aan waaruit blijkt dat zelfgemaakte chirurgische maskers tot 50% minder goed werken dan de reguliere variant.

'Je moet als thuiszorgmedewerker weten dat het dus een risico met zich meebrengt, anders krijg je schijnveiligheid', licht Putman toe. 'Wanneer een wijkverpleegkundige weet dat het minder veilig is dan het normale maskertje, doe je voorzichtiger, en dan kan het een goed alternatief zijn als er niets beters is.'

Floris Stam van RapidCenter laat weten dat het hij nog in afwachting is van de test van het 3D-mondkapje. Wanneer het de officiële eisen haalt, kan de productie voor klanten beginnen.