Niet-spoedeisende operaties, onderzoeken en andere zorg zijn uitgesteld en wanneer je wel aan de beurt bent is onbekend. Zijn er andere opties? En kunnen we nu al iets zeggen over de gevolgen op lang termijn? Wat betekenen al die uitgestelde operaties en afspraken nu voor de patiënten, maar ook in de toekomst? In de studio praten we met de Patiëntenfederatie Nederland, met Zelfstandige Klinieken Nederland en met ZorgDomein, het bedrijf dat zorgaanbod en zorgvraag aan elkaar verbindt.

We vroegen mensen om hun ervaringen met zorguitstel met ons te delen. Bekijk de resultaten:

Begrip, maar ook zorgen (blijvende) gevolgen zorguitstel

In onzekerheid door lekkende hartklep

Dorien van de Wint is ernstig hartpatiënt. Zij zou gekatheteriseerd worden om te kijken hoe de vernauwingen rondom het hart ervoor staan. Maar deze operatie is uitgesteld. Ze vertelt: 'De cardioloog heeft vastgesteld dat het binnen afzienbare tijd heel erg verslechterd is. Het onderzoek is nodig want als de situatie heel ernstig is, dan zou ik een openhartoperatie moeten. En als het iets minder ernstig is dan kan ik gedotterd worden.'

Vanwege het coronavirus zou deze behandeling zijn stopgezet. Dorien leeft met zorgen. 'Het maakt mij héél onzeker. De eerste paar dagen nadat mij werd verteld dat het niet doorging kon ik er niet eens over nadenken. Dat kan ik nu gelukkig wel weer, maar ik ben gewoon ontzettend bang dat het misgaat. Ik ben ook nog eens alleen thuis en ben zo bang dat er wat gebeurt...' 

Hans Halming is ook iemand die zich ernstig zorgen maakt. Hij ligt al vijf weken op bed met een ernstige hernia en wacht tot hij geopereerd kan worden. Als hij niet geholpen wordt aan zijn hernia, werkt dat ook door in andere klachten, met verstrekkende gevolgen. 'Ik heb net te horen gekregen van het ziekenhuis dat het eerstvolgende consult niet doorgaat. Dat betekent dat ik dus langer op bed blijf liggen. Met een pijn die haast niet uit te houden is. Ik gebruik al het maximale aantal pijnstillers', vertelt Hans. 

Daling in aantal doorverwijzingen

'Je ziet vooral in maart een ongekende daling in cijfers. Als je deze daling doorzet dan heb je het over 450.000 reguliere verwijzingen die verdwijnen uit ziekenhuizen en uit klinieken op maandbasis. Dat is zo'n 75% van wat normaal gesproken wel doorverwezen wordt', vertelt Dick Gorris, directeur van ZorgDomein.  

90.000 zorgprofessionals kunnen hun werk niet uitvoeren

Per week zijn er 3,5 miljoen patiëntcontacten afgezegd. En er zijn 90.000 artsen, verpleegkundigen, tandartsen en andere zorgprofessionals die hun werk niet kunnen uitvoeren, blijkt uit cijfers van Gupta Strategists.

De angst voor enorme wachtlijsten heerst niet alleen in de ziekenhuiszorg. Verschillende medische pedicures schreven naar Radar. Onder hen ook Ineke Ekelschot. Zij maakt zich ernstig zorgen over haar patiënten. Ze mag nu alleen de patiënten gaan behandelen met het allerhoogte zorgprofiel, maar het gros niet.

Ineke vertelt: 'Het gaat mij vooral om de diabetespatiënten en de mensen die niet zelfredzaam zijn, dus die zelf niet hun voeten kunnen behandelen. Patiënten die weinig gevoel in de voeten hebben en/of met diabetes kampen gaan misschien toch zelf knippen of dingen doen waarbij je de voet beschadigt. Ook kan ik niet in de gaten houden hoe het er met de voeten voor staat. Dan is de ellende niet te overzien. Wat kan er dan gebeuren? In het ergste geval een amputatie.'

Wachtlijsten reguliere zorg

Voor wachtlijsten is er dus vooral vrees. De Patiëntenfederatie Nederland: 'Het probleem wordt alleen maar groter. We moeten gaan kijken hoe landelijk de spoedeisende zorg gecoördineerd moet worden. Er ontstaan nu namelijk al wachtlijsten voor reguliere zorg', zegt de Patiëntenfederatie Nederland.

Ook medische pedicure Ineke uit haar zorgen over de wachtlijsten: 'Ik hoop echt dat we snel weer mogen gaan behandelen, want als het nog langer gaat duren dan krijgen we uitstel van vele behandelingen. Als we dan een paar maanden later weer mogen behandelen dan komt er in één keer een hele bulk op ons af die we moeten gaan helpen.' 

Bereikbaarheid van specialisten

De bereikbaarheid van specialisten is ook een probleem voor veel patiënten. Zo ook voor Thaïs Steba. Zij bleek schildklierproblemen te hebben. Ze krijgt hier medicatie voor, waar ze vervolgens ernstige bijwerkingen van kreeg.  'Dit uitte zich in een hevige allergische reactie. Ik had last van jeuk en kon er niet door slapen. Dat was zeker niet fijn', vertelt ze.

Thaïs krijgt een kuur om de allergische reactie te stoppen, maar als de kuur is afgelopen krijgt ze haar specialist niet meer te pakken. 'Ik begon weer in alle hevigheid last te krijgen van een allergische reactie. Ik wilde heel graag mijn specialist spreken. Ik heb toen contact opgenomen met het ziekenhuis en ik kwam terecht bij de medewerkers. Na meerdere medewerkers te hebben gesproken bleek dat ze niks voor mij konden betekenen, want de specialist was over twee dagen weer aanwezig. Ik moest minimaal twee dagen wachten en er werd mij vertelt dat de artsen momenteel veel schade hebben vanwege corona.'

Uiteindelijk belt Thaïs de apotheek. Die zijn bereid om voor een keer zonder herhaalrecept haar medicatie te geven waardoor ze even geholpen is. 'Het lijkt erop of de zorg niet toegankelijkheid is zoals voorheen, dus dat het beperkt wordt. Daar maak ik me wel enigszins zorgen om, hoe lang gaat dit duren?'

Heb jij ook te maken met uitgestelde zorg, en in hoeverre heeft dit gevolgen voor jou en je gezondheid? Lees de resultaten van het onderzoek van Radar:

'De tumor heeft meer tijd om te groeien'

Waar moet je terecht met je klachten?

De Patiëntenfederatie vertelt: 'Je moet alleen bij het ziekenhuis zijn als je daar al in behandeling bent en als je dringende vragen hebt aankloppen bij degene die je behandelt. Als je nog niet in behandeling bent dan is de huisarts het aanspreekpunt. Die is de poortwachter van de zorg die jouw klachten beoordeelt.' 

Maar moet je jezelf nu wel laten behandelen als het niet urgent is?

'Naast dat behandelingen worden uitgesteld vanuit de zorginstelling, bellen mensen uit voorzorg hun niet urgente behandeling af. Ook dat gebeurt.  Als het niet urgent is, kan de afspraak worden verschoven. Dit is omdat je er niet slechter van wordt en is er plaats voor degene waarbij het echt nodig is', vertelt de Patiëntenfederatie. 

Verschillende groepen

'In de zorg hebben we te maken met vier verschillende groepen,' vertelt Dianda Veldman, directeur van Patiëntenfederatie Nederland. 'De urgente corona patiënten, urgente ofwel acute andere patiënten (daar moet met spoed naar worden gekeken), urgent planbare zorg, en mensen die zorgen hebben maar er is geen sprake van urgentie. Deze laatste groep ervaart wel pijn en problemen en dat mag ook niet worden vergeten. Voor de laatste groep, de groep die zich zorgen maken maar er op dit moment geen sprake is van urgentie, is videobellen of een telefonisch consult een manier.'

De groep met urgent planbare zorg zou terecht kunnen bij zelfstandige klinieken. Dit benadrukt ook hoogleraar Gezondheidseconomie Wim de Groot. 'Je kan voor wachtlijstbemiddeling aankloppen bij je zorgverzekeraar, maar daar is toch enigszins sprake van de druk dat ziekenhuizen capaciteit vrijgemaakt hebben voor coronazorg. Je kunt kijken naar behandelingen bij zelfstandige behandelcentra en gespecialiseerde klinieken die niet ingericht zijn voor corona. Bekijk dit met je zorgverzekeraar en de huisarts of specialist waar je onder behandeling staat,' zegt Wim.

Zelfstandige klinieken

Zelfstandige Klinieken Nederland (ZKN) maakt een plan om urgent planbare zorg op te pakken. Woordvoerder Herman Nieuwenhuis van ZKN vertelt: 'Zelfstandige klinieken waar medische specialistische zorg plaats vindt, zoals hart- of knieoperaties zijn in belangrijke mate afgeschaald. Wij zijn nu bezig om weer op te schalen. Op het moment dat medische materiaal weer beschikbaar komt gaan we weer patiënten helpen. We willen kijken naar medische specialistische zorg waarvoor mensen al in behandeling zijn. Ook wel de urgent planbare zorg. Het verschil tussen acute/spoedeisende gevallen en urgent planbare zorg is dat je deze laatste vorm van zorg nog iets op kan schuiven. Maar deze moet weer worden opgestart. We kijken of het lukt om een samenwerking aan te gaan met niet-corona ziekenhuizen, zorgverzekeraars en de Patiëntenfederatie.'