Waarom heeft de een sproeten en de ander niet?

Wat zijn sproeten en hoe ontstaan ze?

'Sproeten zijn kleine veranderingen in het pigment op de huid. Je ziet ze vaak in het gezicht, maar ze kunnen op het hele lichaam voorkomen'. Bekkenk legt uit dat er twee soorten sproeten zijn. 'Epheliden zijn zomersproeten die in de winter verdwijnen. Lentigines zijn sproeten die ontstaan na schade aan de huid door de zon'.

Wie krijgen er vaak sproeten?

Je huidtype is een belangrijke indicator van sproeten. Bekkenk: 'Mensen met veel sproeten hebben het "sproetengen", ofwel het MC1R-gen'. Dat gen is belangrijk voor de pigmentatie van de huid en de haarkleur. Bij mensen met een donkere huidskleur komt dat gen veel minder vaak voor, en zij hebben dus ook veel minder vaak sproeten. Bij mensen met huidtype 1 en 2 wordt het sproetengen juist vaak gevonden.

Op welke leeftijd kun je sproeten krijgen?

Bekkenk: 'De ephelidensproeten komen veel voor bij kinderen, en dan met name bij kinderen met huidtypen 1 en 2. De lentigines zie je als huidveroudering optreedt, dus zo na het dertigste levensjaar. Hoe ouder en hoe meer zonschade, hoe meer lentigines'.

Zijn sproeten gevaarlijk?

Over het algemeen kunnen sproeten geen kwaad. Bekkenk: 'Sproeten zijn eigenlijk gewoon een onderdeel van het verouderingsproces'. Sproeten betekenen wel dat je huid zonschade heeft opgelopen. Als je sproeten hebt is het dus verstandig je goed tegen uv-straling te beschermen. Bekkenk: 'Dat komt omdat mensen met sproeten vooral de pigmentsoort "feomelanine" aanmaken, en minder "eumelanine". En juist die eumelanine helpt goed bij de bescherming tegen de zon. Feomelanine heeft een meer rode kleur, en eumelanine een bruine kleur. De menging van deze twee soorten melanine zorgt voor onze huidskleur'. 

In erg zeldzame gevallen kunnen sproeten een indicator zijn van een (ernstige) ziekte: hele jonge kinderen die bij de eerste blootstelling aan zon al sproeten krijgen kunnen lijden aan xeroderma pigmentosum. Let wel: het gaat dan niet om de zomersproetjes die kinderen vaak hebben en die ook weer verbleken, maar om de blijvende variant: de lentigine. Bij xeroderma pigmentosum kan de huid schade aan het dna door uv-straling niet herstellen. 

Bij oudere mensen kunnen sproeten 'uitgroeien' tot een subtype van een melanoom. Maar ook dit komt, zo benadrukt Bekkenk, erg weinig voor. Sproeten op gekke plekken, zoals bij de oksels en de lippen, kunnen eveneens duiden op een zeldzame ziekte, vertelt Bekkenk. 

Hoe zie je het verschil tussen een moedervlek en een sproet?

Dat is voor een 'leek' niet altijd even eenvoudig te zien. Bekkenk: 'Van sproeten zie je meestal meerdere bij elkaar staan, en ze komen veel in het gezicht voor. Moedervlekken zijn vaak wat groter dan sproeten'. Heb je (veel) moedervlekken, dan is het verstandig je huid af en toe te controleren.