Wat is een basisinkomen?

Eerder dit jaar vroeg Radar in een peiling onder de Testpanelleden wat zij van het basisinkomen vinden. Daarin gaf de meerderheid aan dat ze deze standaarduitkering een goed idee vinden. Radar is naar aanleiding van de Radar Extra-documentaire ‘Kans op werk: 3 procent’ een petitie gestart om de Nederlandse politiek op te roepen om op korte termijn een experiment te starten met een basisinkomen voor werkeloze 55-plussers. Antoinette Hertsenberg: 'De positie waar oudere werklozen zich in bevinden is schrijnender dan ik had gedacht. Maar drie procent komt weer aan het werk. Er zal echt iets moeten gebeuren voor deze groep.'

Lees meer over de petitie basisinkomen 55-plussers

Wat is een basisinkomen?

Een basisinkomen is onvoorwaardelijk gegarandeerd inkomen voor iedereen. Dit betekent dat je elke maand een vast bedrag krijgt van de overheid, zonder dat je daarvoor een tegenprestatie hoeft te leveren.

Ook als je helemaal niet werkt, krijg je het basisinkomen maandelijks op je rekening gestort. Als je wel werkt mag je het geld dat je verdient door te werken gewoon houden. Het basisinkomen kan daarbij bijvoorbeeld worden verrekend met de inkomstenbelasting die je betaalt over je brutoloon. Dit idee staat ook wel bekend als negatieve inkomstenbelasting, maar hoe werkt dat precies? Stel dat je recht hebt op een basisinkomen van 1100 euro per maand. Je betaalt iedere maand 600 euro inkomstenbelasting van je bruto salaris. Normaal zou je die 600 euro afdragen aan de belastingdienst, maar in het geval van een basisinkomen. Naast dit bedrag krijg je van de belastingdienst ook nog eens 500 euro toe, zodat je het gegarandeerde basisinkomen van 1100 euro maandelijks krijgt. Bovenop het basisinkomen ontvang je je netto salaris. Op die manier loont werken altijd.

Laten we er voor het gemak van uit gaan dat je recht hebt op een basisinkomen van 1100 euro per maand. Van je gebruikelijke bruto salaris betaal je iedere maand 600 euro inkomstenbelasting. Die 600 euro draag je nu niet af aan de belastingdienst, maar mag je houden. En diezelfde belastingdienst geeft je ook nog eens 500 euro toe, om zo tot het gegarandeerde basisinkomen van 1100 euro te komen.

Hoe moet een basisinkomen worden gefinancierd?

Aan een basisinkomen zit wel een prijskaartje. Uit de Radar Extra-documentaire is gebleken dat, afhankelijk van de hoogte van het basisinkomen, een basisinkomen rond de 160 miljard euro per jaar moet kosten.

Tegelijkertijd zorgt een basisinkomen ervoor dat veel bestaande uitkeringen en toeslagen waarschijnlijk kan vervallen. Ongeveer negentig procent van de Nederlandse huishoudens ontvangt op dit moment namelijk één of meerdere inkomensafhankelijke toeslagen. Dit kan bijvoorbeeld huur- of zorgtoeslag zijn, maar ook bijvoorbeeld bijstand, studiefinanciering, AOW en hypotheekrenteaftrek. Het schrappen van deze uitkeringen en toeslagen levert ongeveer 130 miljard euro per jaar op. Ook zou het een hoop bureaucratie schelen. Het resterende gat zou gedicht kunnen worden door het ophogen van enkele belastingen.

Petitie voor een experiment met het basisinkomen

Naar aanleiding van de Radar Extra-documentaire is Radar een petitie gestart. Doel van deze petitie is om de Nederlandse politiek te vragen op korte termijn een experiment te starten met een basisinkomen voor werkeloze 55-plussers.

De petitie is inmiddels gesloten.Bekijk de eindstand en de overhandiging

De pilot zou gehouden kunnen worden in een kleine groep die er vrijwillig voor hebben gekozen om mee te doen. Via de pilot kunnen directe en indirecte effecten van het basisinkomen worden gemeten. Zorgt het ontvangen van een basisinkomen ervoor dat mensen meer of minder gaan werken? En kiezen ze ervoor om een eigen onderneming te starten? Het experiment draait niet alleen om werk. Scheelt het basisinkomen bijvoorbeeld ook in zorgkosten en worden mensen gelukkiger van het ontvangen van een basisinkomen?

Bron: Radar Extra / Vereniging Basisinkomen