Wat kan muziek doen bij mensen met dementie?
Bepaalde liedjes kunnen herinneringen in je oproepen. Het brengt je terug naar een oude liefde of een bepaalde vakantie. 'In je hersenen komt dan dopamine vrij', vertelt neuroloog Erik Scherder in Dokters van Morgen. 'En dat zorgt voor dat fijne gevoel.' Muziek wordt daarom ook ingezet als therapie, onder andere om het gedrag van mensen met dementie te veranderen.
'Wanneer iemand dementie ontwikkelt, waarbij heel veel functies achteruitgaan, blijven er toch nog gebieden over die zorgen voor de opslag van de muziek uit jouw jeugd en de bijbehorende herinneringen', legt Scherder uit. En die muziek kan iemand dan helpen om bijvoorbeeld weer te praten over die situatie van vroeger.
'Als je zo opstandig bent, kun je niet blij zijn'
In de uitzending ontmoeten we ook mevrouw Teunissen. Het begon met vergeetachtigheid, maar haar kinderen merkten dat haar geheugen snel achteruit ging. Het bleek dementie te zijn. Thuis wonen is sinds 1,5 jaar geen optie meer. Haar familie kiest daarom voor verzorgingshuis De Port in Kelpen-Oler in Limburg. Mevrouw Teunissen krijgt van ons zes muziektherapiesessies die we registreren. Haar dochter hoopt dat de therapie haar moeder toegankelijker kan maken omdat haar moeder vaak apathisch is en erg moeilijk te bereiken. 'Dat ze wat makkelijker wordt, wat blijer. Als je zo opstandig bent, kun je niet blij zijn. Het zou heel fijn zijn als dat anders kan.'
Onderzoeker Anna-Eva Prick analyseert de beelden voor ons. Ze is ouderenpsycholoog en doet sinds enkele jaren onderzoek naar de werking van muziek bij mensen met dementie. 'We moeten bij probleemgedrag niet alleen denken aan gedrag, maar bijvoorbeeld ook aan somberheid en teruggetrokkenheid. Bij ruim tachtig procent van de mensen met dementie komt dit voor. We kunnen wel medicijnen geven, maar het nadeel is dat daar veel bijwerkingen aanzitten. En we kunnen dementie nog niet genezen, dus het is heel belangrijk dat we psychosociale interventies voor handen hebben om mensen te kunnen ondersteunen en een stukje kwaliteit van leven te kunnen bieden.'
'Ze zoekt contact en weet zich verbaal te uiten'
Samen met Prick kijkt Antoinette naar de muziektherapiesessies. In de eerste sessie zien we hoe mevrouw Teunissen mee gaat in het ritme van het muziek, en meeneuriet. Prick: ‘In een latere sessie zien we hoe de muziek echt tot haar doordringt. Ze zoekt contact en weet zich verbaal te uiten.’ Linda Lumeij is de muziektherapeut die de sessies heeft gegeven. ‘Het ging heel erg goed. Ze reageerde heel open op de muziek en er was heel veel contact. Ze was heel opgewekt.’ Ook de dochter van mevrouw Teunissen merkt verschil: ‘Ze is minder boos. Ze is vrolijker, en dat is wat je wil. Je moeder vrolijk zien.’
We doen hetzelfde experiment bij mevrouw Troutje Wouters-Coelen. Zij heeft Parkinson en ziet vaak dingen die er niet zijn. Ook met mevrouw Wouters-Coelen is het erg moeilijk contact maken. Lillian Wouters, haar dochter, hoopt dat de muziek haar moeder een rustig en tevreden gevoel kan geven. Ook deze sessies worden door Prick geanalyseerd. 'Aan het begin is ze redelijk passief. Enkele sessies verder zien we hoe ze haar ogen opent, omhoog komt en meezingt.'
'Een vernieuwende manier van interventies aanbieden'
Op de vraag of muziektherapie deels een vervanging voor medicijnen kan zijn, antwoordt Prick: 'Ja, absoluut. Ik zie muziektherapie echt als een meerwaarde en als een vernieuwende manier van interventies aanbieden om probleemgedrag te verminderen. En dat je daardoor dan minder of geen medicatie hoeft te gebruiken.'