Weinig kennis en begrip voor bijwerkingen anticonceptiepil
Dat de pil een verhoogd risico op trombose geeft, is nu veel in het nieuws om de angst voor coronavaccins in te perken: de pil geeft namelijk een veel hoger risico, en die wordt door zoveel vrouwen toch ook 'gewoon' geslikt? Veel vrouwen weten echter niet waar ze aan beginnen: wie de anticonceptiepil krijgt voorgeschreven, wordt vaker niet (62%) dan wel voorgelicht over de bijwerkingen. Terwijl de bijwerkingen talloos en zeer serieus kunnen zijn. Huisartsen lijken dit niet altijd op te pikken, blijkt uit de ervaringen van de deelnemers aan het onderzoek van Radar.
Voor de uitzending van Radar over het risico op trombose door het slikken van de pil vroegen we ons Testpanel naar hun ervaring. 6447 vrouwen die de anticonceptiepil nemen of genomen hebben, vulden de vragenlijst in. Ruim drie kwart (76%) slikt(e) de pil 10 jaar of langer, niet veel minder dan de helft (45%) zelfs 20 jaar of langer.
Eigenlijk alleen voor korte termijn
'Zelf ben ik op 14-jarige leeftijd met de Diane-pil begonnen. Een pil die bedoeld is voor korte termijn, maar die ik 8 jaar heb gebruikt. Ik moest er acuut mee stoppen toen ik met mijn klachten bij de gynaecoloog kwam, terwijl de huisarts het jaren niet serieus heeft genomen. Inmiddels ben ik geopereerd en heb ik nog altijd veel aanhoudende klachten, los van trombose.'
– Deelnemer aan het onderzoek
Bijwerkingen door de pil
Wie is gestopt, is dat vaak omdat anticonceptie niet langer nodig is (38%). Maar er worden een hoop andere redenen gegeven. 23 procent wilde liever geen hormonen meer gebruiken. 20 procent wilde af van lichamelijke bijwerkingen, zoals vermoeidheid, hoofdpijn of migraine, verminderde seksdrive, trombose en longembolieën worden veel genoemd, vocht vasthouden, pijnlijke borsten, doorbraakbloedingen en leveraandoeningen. Ook acné (puistjes) wordt door meerdere vrouwen genoemd als bijwerking, terwijl de pil soms juist wordt voorgeschreven als middel hiertégen.
Een duidelijke bijwerking was nul komma nul zin in seks, dat schoot z'n doel een beetje voorbijDeelnemer aan het onderzoek
11 procent is gestopt vanwege geestelijke bijwerkingen. Ook hier wordt minder zin in seks genoemd, naast bijwerkingen zoals niet lekker in je vel zitten, depressie, paniekaanvallen, stemmingswisselingen, 'een kort lontje', en afgevlakte emoties.
Erop nu terugkijkend toch meer depressieve gevoelens. Na stoppen voelde ik me een ander mens!Deelnemer aan het onderzoek
Van de ruim 1400 deelnemers aan het onderzoek die op dit moment aan de pil zijn, is 40 procent weleens gestopt, maar daarna weer begonnen. Nog eens 27 procent overweegt weleens om te stoppen, maar heeft dit (nog) niet gedaan. Van deze groep geeft maar liefst 60 procent als reden liever geen hormonen meer te gebruiken. 31 procent zou willen stoppen omdat zij lichamelijke bijwerkingen ervaren, veelal dezelfde als hierboven beschreven. 25 procent vanwege geestelijke bijwerkingen.
Depressieve klachten, verminderd libido, weinig puf voor iets hebbenDeelnemer aan het onderzoek
Wat een rust toen ik er eindelijk van af was!
'Huisarts heeft het in het gesprek niet of amper over bijwerkingen gehad (alleen dat het tegen acne zou kunnen werken en er wat gewichtstoename kon zijn). Bij de apotheek werd er ook niets over gezegd. Ik heb wel de bijsluiter gelezen en kwam het toen tegen, maar ik was 17, en wist eigenlijk überhaupt niet wat trombose was. Ook over invloed op je stemming werd niets gezegd. Wat een rust toen ik er eindelijk af was!'
– Deelnemer aan het onderzoek
In het opmerkingenveld aan het einde van de vragenlijst beginnen veel mensen over endometriose, een chronische ziekte waarbij weefsel dat lijkt op het baarmoederslijmvlies buiten de baarmoeder, wat zorgt voor hevige buikpijn en andere vervelende bijwerkingen. De pil wordt voorgeschreven als behandeling, wat maakt dat stoppen met de pil voor sommige vrouwen niet zomaar een optie is:
De pil vanwege endometriose
'Anticonceptiepil is niet altijd vrije keuze, in verband met endometriose wordt dit vaak gezien als de enige behandeling (terwijl dat niet zo is). Artsen raden dan sterk af om te stoppen. Dit is voor veel vrouwen een moeilijk dilemma.'
– Deelnemer aan het onderzoek
De pil tegen overgangsklachten
'Vele - oudere - vrouwen die de pil 'door slikken' om overgangsklachten te onderdrukken. Bizar, want juist deze veelal 50-plussers met overgangsklachten zijn extra gevoelig voor de bijwerkingen, waaronder trombose...'
– Deelnemer aan het onderzoek
Geen goede voorlichting
61 procent van de respondenten geeft aan dat zij op de hoogte zijn van de bijwerkingen van de pil. Een derde weet het een beetje, maar niet heel precies. Slechts 5 procent heeft helemaal geen idee. 62 procent geeft aan dat op het moment dat zij met de pil begonnen, zij niet op de hoogte waren van de verhoogde kans op trombose.
Nadat ik in 't ziekenhuis was opgenomen in verband met trombose werd mij verteld dat trombose redelijk vaak voorkwam bij pilgebruik.Deelnemer aan het onderzoek
Gerust gesteld?
Het risico op trombose dat het gebruik van de anticonceptiepil met zich meebrengt wordt op dit moment veel belicht in vergelijking met de AstraZeneca- en Janssen-vaccins die een verhoogd risico op trombose geven. Daar heeft 96 procent van de ondervraagden van op de hoogte. De vergelijking wordt gebruikt om mensen gerust te stellen over de vaccins; de pil, die door vele vrouwen jarenlang dagelijks wordt geslikt, geeft namelijk een veel hogere kans op trombose. Dat is niet voor iedereen een geruststelling; integendeel. Een derde van de ondervraagden geeft aan zich hier zorgen over te maken.
Als de pil voor mannen deze bijwerkingen zou hebben zou het nooit goedgekeurd wordenDeelnemer aan het onderzoek
Waarom geen check-ups?
'In Amerika krijgen vrouwen die de pil gebruiken ieder jaar een controle afspraak, hier in Nederland heeft mijn huisarts er nog nooit naar om gekeken. Waarom is dit verschil?'
– Deelnemer aan het onderzoek
Extra risico door 'verkeerde' pil
Er zijn verschillende soorten anticonceptiepillen, die in te delen zijn in vier verschillende generaties. De zogeheten 3e en 4e generatie pillen geven een verhoogde kans op trombose. Toch blijkt dat van alle vrouwen die op dit moment een pil uit een van de vier categorieën slikt, maar liefst een kwart (24%) een 3e of 4e generatie pil slikt. Deze vrouwen lopen dus een verhoogd risico op trombose.
1e, 2e, 3e, of 4e generatie anticonceptiepil?
Welke pil behoort tot welke generatie? We zetten ze hier voor je op een rij:
--- standaard pil ---
- Eerste generatie: Microgynon 50
- Tweede generatie: Lovette, Microgynon 30, Qlaira, Stediril 30, Trigynon
--- verhoogd risico op trombose --
- Derde generatie: Femodeen, Marvelon, Mercilon
- Vierde generatie: Diane 35, Yasmin, Zoely
Staat jouw pil er niet tussen? Je kunt informatie opvragen bij je huisarts.
Huisarts linkt klachten niet aan pil
Van de ruim 6400 vrouwen die wij ondervroegen hebben ruim 437 vrouwen (7%) daadwerkelijk tromboseklachten gekregen. Niet in alle gevallen wordt dit (door de huisarts) aan de pil gelinkt:
'De huisarts dacht dat het een ontsteking was'
'Ik heb januari 2021 direct moeten stoppen met de pil, toen een trombosebeen werd vastgesteld. Ik was 4 maanden daarvoor begonnen met de pil. Ik kreeg al eerder klachten aan mijn voet en been maar niet herkend. Werd bij huisarts eerst afgewuift met ontsteking, dus liep er al behoorlijke tijd mee. In januari toch maar weer eens terug naar de huisarts toen het al vergevorderd was en mijn been dubbel zo dik was. Toen dezelfde dag nog een echo gehad, en is behandeling direct gestart. Het is af te raden dat ik ooit nog weer anticonceptie met hormonen neem. Ik heb recent nog controle gehad. De grote bloedprop op kniehoogte is weg maar heb nog veel resttrombose. Het laat lichamelijk en geestelijk een grote klap achter.'
– Deelnemer aan het onderzoek
Over het onderzoek naar de anticonceptiepil
De vragenlijst over de anticonceptiepil werd tussen 15 en 23 april 2021 ingevuld door 6447 vrouwen die de pil gebruiken, of dat in het verleden gedaan hebben. Een ruime 1100 vrouwen vulden de vragen in via een open link. De grootste groep respondenten (ruim 5300) is lid van het Radar Testpanel, een groep van tienduizenden consumenten verspreid over het land. Wil je ook meedoen aan de vragenlijsten van Radar? Wordt Testpanellid, dan sturen wij je voortaan de uitnodigingen voor onze onderzoeken.