Welke risico's zijn er als je voedingssupplementen combineert met medicijnen?

Verschil medicijnen en supplementen

Een groot verschil tussen medicijnen en supplementen zit in de manier waarop ze worden toegelaten. Een medicijn mag pas op de markt komen na uitgebreid onderzoek, waarin bewezen is dat het middel werkt en dat veilig is. “Bij supplementen ligt dat heel anders”, zegt Annemieke Horikx van apothekersorganisatie KNMP. “Die worden gezien als voedingsmiddelen en vallen onder de Warenwet. Ze worden als veilig beschouwd tot het tegendeel blijkt.”

Dat betekent dat iedereen in principe morgen een potje supplementpillen op de markt mag brengen. “Je moet je wel aan een aantal regels houden. Maar binnen die grenzen mogen fabrikanten hun supplementen vrij samenstellen. Toezicht volgt pas als er klachten zijn.”

Krachtige werking

Horikx vindt dit opmerkelijk. “Sommige supplementen, zoals kruidenpreparaten of hoge doses vitamines, hebben een krachtige werking en kunnen een invloed hebben op het lichaam. De combinatie met bepaalde medicijnen kan daarmee flinke gevolgen hebben.” 

Supplementen kunnen enzymen in de lever aanjagen of juist afremmen, waardoor medicijnen sneller of juist langzamer worden afgebroken. “Het gevolg is dat een medicijn minder goed werkt, of dat er juist te veel in je bloed blijft zitten.”

Het effect van sint-janskruid op ‘de pil’

Een bekend voorbeeld is sint-janskruid, dat sommige mensen gebruiken bij depressieklachten. Het middel zet een afbraaksysteem in de lever aan het werk, waardoor andere medicijnen sneller verdwijnen. 

Horikx: “De anticonceptiepil kan daardoor bijvoorbeeld minder betrouwbaar worden. En bij transplantatiepatiënten kan het ertoe leiden dat afstotingsmedicatie te zwak werkt, met zeer gevaarlijke gevolgen.”

Effect mineralen en antibiotica

Ook mineralen kunnen voor problemen zorgen. Zo binden magnesium, calcium en ijzer zich in de maag en darm gemakkelijk aan bepaalde antibiotica, zoals doxycycline. 

“Je kunt het zien alsof ze vastklikken aan het medicijn”, legt Horikx uit. “Het wordt op dat moment niet opgenomen en verlaat het lichaam ongebruikt. Het antibioticum werkt dan simpelweg minder goed.”

Laboratoriumonderzoek versus praktijk

Bij een aantal middelen is de wisselwerking met medicijnen goed onderzocht. Maar bij veel andere supplementen weten we nog erg weinig over die wisselwerking. 

“Vaak zijn er wel laboratoriumstudies. In zo’n setting wordt een stofje aan cellen toegevoegd en gekeken wat er vervolgens gebeurt. Maar de doseringen die bij de studies worden gebruikt, zijn vaak veel hoger dan die je als mens ooit zou innemen. In studie kan een medicijn snel worden afgebroken. Maar in de mens, die een lagere dosering gebruikt, is dan geen effect te zien.” 

Dit speelt volgens Horikx bijvoorbeeld bij ginseng en eigenlijk bij alle andere kruidenmiddelen waarvan we niet goed weten welke invloed ze in de praktijk hebben op de werking van medicijnen. “Dat betekent dat je zelf de afweging moet maken of je die middelen wil slikken.” 

Ouderen en sporters lopen vaker risico

Bepaalde groepen lopen meer risico als ze supplementen combineren met medicijnen. Ouderen bijvoorbeeld. “Met de jaren gaan de afbraaksystemen in de lever minder goed werken”, legt Horikx uit. “Als je daarnaast meerdere medicijnen gebruikt, wordt het lastig te voorspellen welk middel wat doet.” 

Ook mensen met een chronische aandoening lopen extra kans op slechte wisselwerkingen. “Hoe meer medicijnen je slikt, hoe groter de kans dat een supplement een wisselwerking veroorzaakt.”

Ook sporters doen er goed aan alert te zijn. “Zij gebruiken vaak meerdere supplementen tegelijk, zoals eiwitpoeders en creatine. Op zichzelf hoeft dat niet direct gevaarlijk te zijn, maar het lichaam moet al die stoffen wel verwerken. Als daar ook nog medicijnen bij komen, kan dat te veel worden”, zegt Horikx. Bij gezonde jonge mensen gaat dat vaak goed, maar wie medicijnen gebruikt kan volgens Horikx sneller in de problemen komen.