Werknemer krijgt steeds minder vaak extra loon voor werken op onregelmatige tijden
In veel sectoren wordt langer doorwerken, werken op feestdagen of werken in het weekend niet langer beloond met een toeslag. Een kwart van de cao’s heeft tussen 2015 en 2020 het ‘dagvenster’, waarin zij uren uitbetalen zonder toeslag, groter gemaakt. Ook verlaagde tien procent van de cao’s toeslagen voor werken in de avond of in het weekend, zo blijkt uit een inventarisatie van werkgeversvereniging AWVN.
Dit beeld is bekend bij de FNV. Volgens de vakbond veranderde 104 van de 730 cao's waar zij over onderhandelen iets in het dagvenster of de onregelmatigheidstoeslag. In 26 gevallen daalde de toeslag, in 19 steeg zij en bij de andere cao's werd het dagvenster ruimer.
Detailhandel wil af van zondagtoeslag
Vooral in de detailhandel spelen deze verandering. FNV-bestuurder Zakaria Boufangacha geeft aan dat werkgevers de toeslagen in toenemende mate willen afschaffen of verminderen en dat ze graag de dagvensters oprekken. 'Supermarkten willen bijvoorbeeld de zondagtoeslag afschaffen, ondanks hun torenhoge winsten.'
De Vereniging van Grootwinkelbedrijven in Levensmiddelen (VGL) weerlegt dit door aan te geven dat zondag steeds meer een normale werkdag geworden is. 'Horeca en de online boodschappendiensten betalen ook geen toeslag op zondag', laat een VGL-woordvoerder weten. 'Daar moeten wij mee concurreren. De verdiensten van supermarkten tijdens de coronacrisis zijn goed geweest, maar dat is incidenteel. Daarbij komt dat het marktaandeel van online boodschappendiensten naar verwachting groeit tot 10 procent in 2025.'
'24/7 werken is geen natuurverschijnsel'
Supermarkten schaften een paar jaar geleden al de zaterdagtoeslag af. Medewerkers ontvangen alleen 50 procent extra wanneer ze tussen tien uur 's avonds en zes uur ‘s ochtends werken.
De VGL-woordvoerder benadrukt dat we tegenwoordig in een 24-uurs economie leven. 'Werknemers doen boodschappen op zondag en willen zelf dan ook werken, niet alleen vanwege de toeslag.' Het voorstel van de werkgevers is om de zondagtoeslag binnen twee jaar stop te zetten en de misgelopen toeslag in het eerste jaar volledig te compenseren.
De FNV neemt hier geen genoegen mee. '24/7 werken is geen natuurverschijnsel, maar een bewuste keuze van werkgevers die zich vaak achter de consument verschuilen om de grenzen op te rekken', zegt Boufangacha. 'Zij leggen zo de rekening bij de werknemers neer.'
Waarom wordt werken op abnormale tijden normaler?
Volgens David van Swol, bestuurder van vakbond CNV, ligt de oorzaak van de 24-uurs economie deels bij onszelf. 'Als ik een pakketje bestel bij bol.com, ga ik ook klagen als het er twee dagen later niet is. Gratis verzending vanaf 20 euro: dat komt ergens vandaan. Prijsdruk wordt afgewenteld op werkenden.'
Van Swol maakt deel uit van het project 'bestrijding misbruikconstructies in de uitzendsector' van het CNV. Hij vertelt dat het vaak heel ver gaat bij grote uitzenders. 'Medewerkers krijgen 's avonds om elf uur een bericht dat ze de volgende dag niet om zes, maar om vijf uur moeten beginnen. Voor dat eerste uur horen ze een toeslag van 50 procent te krijgen maar veel uitzendkrachten weten dat niet', zegt Van Swol. Het CNV heeft om die reden onlangs miljoenen euro's aan achterstallig loon gevorderd bij grote uitzendbureaus.
Doordat onregelmatige uren steeds meer regel dan uitzondering worden, komt een goede balans tussen werk en privé in het gedrang, vertelt Boufangacha. 'Juist in de ochtend of avond kun je er niet zijn voor je gezin. Het heeft ook invloed op je gezondheid en je sociale leven.'
Bron: NRC