Word je van puzzelen écht slimmer?
Iedere dag een breinbrekende sudoku of uitdagende cryptogram: puzzelen is leuk, maar word je er ook slimmer van? Dit vroeg de redactie van Dokters van Morgen (overgenomen door Radar) zich ook af en dus legden we die vraag voor aan neuropsycholoog Margriet Sitskoorn.
Er zijn talloze vormen van puzzels. Kranten staan dagelijks vol met cryptogrammen, kruiswoordpuzzels, woordzoekers en Zweedse puzzels. Ook sudoku's zijn er veelvuldig terug te vinden. Gedurende de coronacrisis is er zelfs een YouTube-kanaal groot geworden dat volledig in het teken staat van sudoku's: Cracking the Cryptic. Twee Britse sudoku-experts lossen dan vol passie sudoku's op, waarbij allerlei variaties van de cijferpuzzel de revue passeren. Dat puzzelen leuk gevonden wordt, staat buiten kijf. Maar is het ook werkelijk gezond?
Hersenen uitdagen
Margriet Sitskoorn legt uit dat dit vraagstuk gaat over de neuroplasticiteit van de hersenen, haar expertise. 'Het houdt in dat hersenen zich voortdurend kunnen aanpassen. Er worden voortdurend verbindingen bijgemaakt, cellen bijgemaakt. En daardoor kun je gedrag aanpassen.' Zo kun je neuroplasticiteit gebruiken en bevorderen om het verval van de hersenen naarmate mensen ouder worden tegen te gaan. En bepaalde ziektes tegen te gaan. 'Daar heb ik een tijdje terug ook een boek over geschreven, 'Het 50+ brein', waarin naar voren komt wat je dan kunt doen om dat verval tegen te gaan. Puzzelen is daar zeker onderdeel van', aldus Sitskoorn.
Toch is puzzelen niet 'zaligmakend', vertelt de neuropsycholoog. 'Het allerbelangrijkste is dat je de hersenen uitdaagt, zodat het nieuwe verbindingen maakt. En dat doe je door nieuwe dingen te proberen. Daarin maakt het helemaal niets uit of je een kruiswoordpuzzel maakt, schaakt, leest, danst, debatteert of vogeltjes kijkt. Je moet gemotiveerd zijn en iets leuk vinden om te doen. Als jij het leuk vindt om sudoku's te maken, doe dat vooral! Ik maak nooit sudoku's, maar lees veel wetenschappelijke artikelen. Daarmee daag ik mijn hersenen uit. Voor mij zou het misschien juist goed zijn om eens een sudoku te maken.'
Wat ontwikkel je dan?
Sitskoorn licht toe dat je met een activiteit allerlei elementen ontwikkelt. Wie een sudoku maakt, krijgt bijvoorbeeld meer rekenkundig inzicht. 'Maar een ander vindt borduren misschien heel leuk. Daar zitten ook belangrijke elementen in: goed inzicht, kunnen tellen, concentratie, fijne motoriek.'
Puzzelen is zodoende zeker gezond, mits je jezelf kunt blijven uitdagen. Los je een cryptogram in tien minuten op, dan kan het tijd zijn om iets nieuws te proberen. De variaties die de mannen van het YouTube-kanaal Cracking the Cryptic laten zien, kunnen die extra uitdaging bieden voor sudoku-liefhebbers. De belangrijkste tip van neuropsycholoog Sitskoorn is dat een ieder die langdurig nieuwe dingen wil doen, vooral dingen moet kiezen die je altijd al hebt willen doen. 'Arabisch leren of leren tekenen. Het maakt echt niet zoveel uit wat: als het nieuws is en je bent gemotiveerd dan ontwikkel je je hersenen, maak je nieuwe verbindingen en train je - als mooie bijkomstigheid - vaak ook nog eens je aandacht.'