Zijn probiotische drankjes en yoghurts nu wel of niet goed voor je?
'Allemaal onzin, die Actimel, Yakult en Activia', verklaarden tal van media de afgelopen jaren over probioticadrankjes en -yoghurts. Ook Radar schreef dat zuivelproducten met toegevoegde bacteriën niet voor gezondere darmflora zorgen. Maar zo zwart-wit is het niet, stelt hoogleraar Levensmiddelenmicrobiologie Marcel Zwietering. Hoog tijd voor nuance – en een nieuw artikel.
'Beweren dat het allemaal onzin is, is ook onzin', duidt levensmiddelenmicrobioloog Marcel Zwietering van Wageningen Universiteit. Radar vroeg hem waarom zoveel mensen toch nog in de gezondheidseffecten van bacteriedrankjes en -yoghurts geloven. Toch nog, want was het idee dat probiotische producten de gezondheid en het welzijn bevorderen niet al lang weerlegd?
Gezondheidsclaims afgewezen
Zo wees de European Food Safety Authority (EFSA), de 'voedselwaakhond' van de Europese Unie, eind 2014 alle gezondheidsclaims van probioticadrankjes en -yoghurts af. Verschillende studies stelden toen eveneens dat er 'geen afdoend bewijs is' dat probiotische producten een gunstig effect hebben op de darmen en de ontlasting van gezonde mensen. Duidelijk, toch?
Bewijzen is lastig
Toch niet. Verschillende wetenschappers hebben tegen de verwerping van de gezondheidsclaims rond probiotica geprotesteerd, naast de bedrijven. En volgens Zwietering betekent het negatieve advies van de EFSA niet dat probiotische middelen niet gezond zijn. 'De EFSA, alsook de Nederlandse Gezondheidsraad, moeten streng oordelen over wanneer een product als gezond mag worden bestempeld.'
Het is niet omdat je de gezondheidseffecten moeilijk kunt aantonen, dat het product niet werkt
'De gezondheidsbevorderende effecten van je product bewijzen is moeilijk, zeker de effecten op al gezonde mensen', duidt Zwietering. 'Maar het is niet omdat je je gezondheidsclaims niet voldoende kunt hardmaken bij de autoriteit dat ze niet kloppen, dat je product niet werkt. De EFSA veegt overigens veel claims van tafel en is over het algemeen geen voorstander van medische claims voor levensmiddelen. Je dossier moet echt sterk zijn.'
Te weinig reden voor marketing
'Dat neemt niet weg dat je een product niet als bevorderend voor de gezondheid mag promoten op de markt als dat niet onomstotelijk is aangetoond. En in het geval van probiotische middelen is zo'n marketing inderdaad niet geoorloofd', concludeert Zwietering. 'Er is te weinig reden voor.'
Andere marketingtrucen
Actimel, Yakult, Activia en Vifit mogen hun producten niet meer als 'gezond' aanprijzen. Wel passen sommige andere (toegelaten) marketingtruken toe. Op verpakkingen vind je wel nog gezondheidsclaims, maar die worden niet meer aan de bacteriën toegeschreven, maar bijvoorbeeld aan (onnodig) toegevoegde vitamines. Reclames laten je zelf de associatie met een goede gezondheid maken zonder zelf het woord 'gezond' te gebruiken, door bijvoorbeeld vitale mensen te laten zien.
Maar wie de etiketten leest, ziet geen gezondheidsclaims die niet zijn toegestaan. Activia bijvoorbeeld spreekt over 'zorg voor je buik', Actimel 'draagt bij tot de normale werking van ons immuunsysteem'. Yakult raadt aan om 'regelmatig gefermenteerde producten te eten' voor gezondere darmen. En Vifit 'bevat het goede van yoghurt en vitaminen'.
Helpt wel bij darmklachten?
De gezondheidsvoordelen voor mensen die al gezond zijn, werden voor de EFSA dan wel niet of niet voldoende aangetoond. Maar wat bij mensen die géén gezonde darmen hebben: mensen met darmklachten, of mensen die een antibioticakuur hebben doorlopen? 'Bij darmklachten of een antibioticakuur zou het best wel eens nuttig kunnen zijn om een goede populatie lactobacillen te eten', meent Zwietering.
Maar de boodschap blijft: probiotica zijn geen remedie. 'Denk niet zomaar aan gezonde darmen, maar aan een algemeen gezond eetpatroon. Eet gevarieerd en volg de richtlijnen rond gezonde voeding – zoals de belangrijkste regel uit de adviezen van het Voedingscentrum en de Gezondheidsraad: eet vaker plantaardig en drink suikervrij.'
