Wet openbaarheid van bestuur - Reactie Staatsbosheer

Volgens Van Straaten wordt er niet goed voor de dieren in de Oostvaardersplassen gezorgd. De paarden die in het Oostvaardersveld staan zijn volgens haar geen wilde paarden, maar hebben een zogeheten 'gehouden status'.

De Oostvaardersplassen en het Oostvaardersveld zijn onderdeel van het Oostvaardersplassengebied maar het zijn in feite twee verschillende gebieden. In de Oostvaardersplassen, ook wel 'het kerngebied' genoemd, zijn de runderen en paarden officieel 'in het wild levende dieren;. Over de status van deze dieren en de zorgplicht heeft de rechter zich in het verleden uitgesproken ('Staatsbosbeheer heeft zijn zorgplicht niet geschonden'). Zie: https://uitspraken.rechtspraak.nl/inziendocument?id=ECLI:NL:GHARL:2017:3122. De konikpaarden in het Oostvaardersveld zijn 'gehouden dieren'. Staatsbosbeheer is eigenaar van de paarden.

De provincie Flevoland gaat over het beleid in het Oostvaardersveld en de dieren zijn van Staatsbosbeheer. Volgens Van Straaten is er zorgplicht en wordt deze zorgplicht niet nageleefd.

De provincies zijn verantwoordelijk voor het natuurbeleid in het algemeen. Dus de Provincie Flevoland gaat over het natuurbeleid en Staatsbosbeheer is verantwoordelijk voor de uitvoering van het beleid in het Oostvaardersveld. De Provincie Flevoland gaat echter niet over het beleid ten aanzien van gehouden dieren. De konikpaarden die in het Oostvaardersveld lopen zijn eigendom van Staatsbosbeheer. De minister van LNV is verantwoordelijk voor het beleid dierenwelzijn, de NVWA houdt toezicht op dierenwelzijn. 

De edelherten, reeën en vogels etcetera die in het Oostvaardersveld leven zijn in het wild levende dieren. Dieren die in het wild leven hebben geen eigenaar. Dus niet alle dieren zijn van Staatsbosbeheer. Sommige mensen willen een andere invulling zien van de zorgplicht van de paarden die in natuurgebieden leven, maar dat wil niet zeggen dat de manier waarop wij invulling geven aan de zorgplicht fout is of in strijd met de zorgplicht. Zie artikel 1.3 Wet Dieren.

Staatsbosbeheer heeft volgens Van Straaten deze week wel extra hooi neergelegd voor de paarden.

Dat klopt, daar is over gecommuniceerd in onze boswachtersblog. Dit bericht is ook door media opgepikt. Staatsbosbeheer communiceert zo veel mogelijk proactief, via de boswachtersblogs of via het dossier Oostvaardersplassen op onze website. Hier staan bijvoorbeeld alle verslagen van de dierenarts, nieuwsbrieven, nieuwsberichten etcetera.

De documenten die zij middels de Wet Openbaarheid Bestuur ontvangt, zijn vaak onterecht zwart gemaakt, ze zegt: 'het lijkt alsof ze iets verbergen.'

Het uitgangspunt van de Wob is dat informatie openbaar is tenzij. De wet kent een aantal gronden op basis waarvan zaken onleesbaar gemaakt mogen worden. Staatsbosbeheer past de wet toe. In onze Wob-besluiten zijn ook wel eens zinnen of delen gezwart, dat heeft bijvoorbeeld te maken met stukken of informatie die niet over het onderwerp gaan waarover het Wob-verzoek is ingediend of dat er persoonsgegevens staan. Er wordt per passage aangegeven waarom zaken onleesbaar gemaakt zijn. Zie de talrijke Wob-besluiten over de Oostvaardersplassen op de website van Staatsbosbeheer.

Als je als aanvrager van een Wob-verzoek denkt dat je niet alle informatie hebt gekregen of vermoedt dat er teveel informatie gezwart is, dan kun je bezwaar maken en in een later stadium beroep instellen bij de rechter. Dat staat ook altijd vermeld in het Wob-besluit dat de aanvrager ontvangt.

Het overgrote deel van de gevraagde informatie is volledig leesbaar. Ter illustratie, zie een Wob-besluit van 1/12/2020. Er was een verzoek ingediend met 17 punten voor aanvraag van informatie. In dit deelbesluit wordt er over 4 besloten. Bij dit besluit zijn bijna 700 pagina’s openbaar gemaakt, voor een deel van de informatie moesten ook zienswijzen bij partijen in het buitenland gevraagd moesten worden. U kunt zich voorstellen dat de behandeling van dit deel van het Wob-verzoek een enorme klus was. 

Volgens Van Straaten is de provincie huiverig, omdat er vanuit Europa landbouwsubsidies worden verstrekt. Volgens haar is de provincie bang dit geld kwijt te raken.

Een toegekende Europese subsidie die bij Staatsbosbeheer in de Oostvaardersplassen bekend is, is een eenmalige Europese subsidie voor de ontwikkeling van het Oostvaardersveld: het Europees Landbouwfonds voor Plattelandsontwikkeling. 'Europa investeert in zijn platteland'. Hierover is gecommuniceerd in een boswachtersblog van 2014.

Bovendien wordt dat, conform de wens van de Europese Unie, in het gebied gecommuniceerd door middel van een bordje in het Oostvaardersveld. Ook in het beheerplan Oostvaardersveld 2015-2020 staat dit vermeld.

Volgens Van Straaten is twintig jaar geleden al geconstateerd dat het niet goed gaat met de dieren, zie bijlage 2, afkomstig uit een Wob-procedure van Staatsbosbeheer.

De bijlage is een stuk uit een openbare zienswijze van de Raad voor de Dierenaangelegenheden uit 1999, waarover hieronder meer. Eerst de achtergrond: Staatsbosbeheer heeft in 1996 beheer van de Oostvaardersplassen overgedragen gekregen. In de winter van 1998-1999 was er sprake van een strenge winter met wintersterfte onder de heckrunderen. Naar aanleiding van die winter is hieromtrent beleid gemaakt: de Leidraad Grote grazers, die in januari 2000 gepresenteerd is.

De Raad voor de Dierenaangelegenheden heeft in de zomer van 1999 aan de staatssecretaris van LNV hun zienswijze gestuurd (zie bijlage 2 van uw mail). Dat gedeelte tekst komt uit de zienswijze die op de site van de RDA te vinden is. De Leidraad Grote Grazers is in januari 2000 gepresenteerd. Op 24 april 2000 heeft de Raad voor de Dierenaangelegenheden ingestemd met het advies van LNV.

De Leidraad Grote Grazers is opgesteld door Rijk, en daar voldoen wij aan. Dit beleid is meerdere keren getest bij de rechter. De laatste uitspraak dateert uit 2017 (zie link bij de eerste vraag). Er is door de rechter nog nooit geconstateerd dat wij niet aan de zorgplicht voldoen. Sommige stichtingen of mensen zijn het daar niet mee eens, dat is bekend.

In de loop der jaren zijn er aanvullingen en toetsingen door internationale commissies, te weten ICMO1 en ICMO2, uitgevoerd. In 2005 werd een internationale commissie (ICMO1) ingesteld om het beheer van de Oostvaardersplassen te beoordelen. De commissie bracht in 2006 rapport uit. In 2010 zorgde een lange koude winter voor een verminderde conditie van de dieren in de Oostvaardersplassen en er moesten aanzienlijke aantallen worden gedood. Het resultaat was dat Staatsbosbeheer de instructie kreeg om de dieren bij te voeren en dat een tweede commissie (ICMO2) werd ingesteld om het beheer van de grazers in de Oostvaardersplassen te beoordelen. De Provincie Flevoland is sinds 2016 verantwoordelijk voor het natuurbeleid, Staatsbosbeheer voert nog steeds het beheer uit. In 2018 is een nieuwe koers vastgesteld voor het gebied, gebaseerd op de adviezen van de commissie van Geel (Rapport Advies Beheer Oostvaardersplassen 2018). Dit manier waarop Staatsbosbeheer uitvoering geeft aan dit beleid is vastgelegd in het Managementplan Oostvaardersplassen.

Hoe lang duurt het bij Staatsbosbeheer gemiddeld voordat een Wob-verzoek is afgehandeld?

We hebben daar helaas niet precies zicht op. We halen momenteel de wettelijke termijnen (van 4 weken plus 4 weken verlengen) op dit moment vaker niet dan wel, ondanks de inhuur van extra capaciteit. Soms overschrijden we de norm en dat betreuren we. Daarom is het onze ambitie en doel voor 2021 om dat op orde te krijgen. Vandaar dat de capaciteit van Juridische Zaken van Staatsbosbeheer onlangs is uitgebreid met twee fte voor het afhandelen van Wob-verzoeken. De volledige capaciteit van de afdeling Juridische Zaken van Staatsbosbeheer is nu 13,4 fte. Hiervan is 2,5 fte beschikbaar voor Wob-verzoeken.