85% heeft digitale nalatenschap niet op orde

Een erfenis is tegenwoordig ook digitaal: bij veel mensen speelt een aanzienlijk deel van het leven zich via de telefoon, tablet of computer af. Wat te doen met documenten, de e-mailinbox, social accounts en digitale abonnementen zoals Netflix en Spotify? Radar ondervroeg ruim 18.000 mensen over hun ervaringen met digitale erfenissen, en over hun eigen digitale nalatenschap.

Wel nadenken, niet regelen

Van alle respondenten denkt 64 procent weleens na over wat zij digitaal alleemaal nalaten wanneer ze komen te overlijden. 36 procent staat er echter nooit bij stil. 85 procent heeft niet alles of, vaker nog, helemaal niets geregeld voor hun digitale nalatenschap.

Hoewel bij jongeren vaak een groter deel van hun leven zich digitaal afspeelt, lijken ze (logischerwijs) minder bezig met hun digitale nalatenschap. Van de respondenten tot en met 35 jaar, heeft 66 procent niets geregeld.

Van alle respondenten heeft slechts 15 procent (bijna) alles geregeld. Dit zijn de zaken die mensen wel hebben geregeld:

Dit hebben mensen wel geregeld:

• Wachtwoorden beschikbaar voor nabestaanden (53%)
• Overzicht van alle accounts (29%)
• Nabestaanden/noodcontact aangewezen (24%)
• Gedeelde toegang (bij leven) (22%)
• Toegangscode crypto beschikbaar voor nabestaanden (15% van degenen die hiermee te maken hebben)
• Plan gemaakt voor digitale nalatenschap (10%)

Er is ook een groep die sommige van deze zaken deels en dus niet volledig heeft geregeld.

Updaten is ook belangrijk

Als je iets geregeld hebt, is het van belang om dit regelmatig te updaten. Wachtwoorden die wijzigen, accounts die komen te vervallen of juist erbij komen... Net iets meer dan de helft (52%) van degenen die überhaupt iets hebben geregeld, geeft deze informatie weleens een update. 48 procent doet dat nooit.

Hoe geef je nabestaanden toegang?

Voor veel mensen zal gelden dat ze niet precies weten hoe ze het kunnen aanpakken. We vragen degenen die maatregelen hebben genomen zodat wachtwoorden bij de juiste mensen terechtkomen, hoe ze dat hebben aangepakt.

Zo zorgen mensen ervoor dat wachtwoorden bij de juiste mensen terechtkomen:

• Overzicht op papier (53%)
• Toekomstige nabestaanden weten wachtwoorden (44%)
• Digitaal overzicht in eigen beheer (23%)
• Opgegeven in applicatie (wachtwoordmanager) (12%)
• Online overzicht in eigen beheer (bijv. in de cloud) (10%)
• Opgenomen in testament / anderszins via een notaris (5%)

De jongste groep deelnemers, tot en met 35 jaar, regelen de overdracht van hun wachtwoorden (áls ze hiervoor iets geregeld hebben) vaker door dit op te geven in de apps die ze gebruiken (zoals bijvoorbeeld een noodtoegang van de wachtwoordmanager, 29%), of via bijvoorbeeld een bestand in de cloud (18%).

Sommigen respondenten hebben er echt werk van gemaakt:

• "Na 6 maanden niet in mijn Gmail gekeken te hebben wordt er een mail verstuurd met gegevens"
• "Gedeelde map Dropbox welke beveiligd is met een wachtwoord"
• "Mijn man en zoon kunnen in mijn mobiele telefoon met hun vingerafdruk"
• "Met versleutelde code in mijn papieren adressenboekje, code bekend bij mijn nabestaande"

Er zijn ook deelnemers aan het onderzoek die beseffen dat hun methode niet heel waterdicht is:

• "Overal hetzelfde wachtwoord gebruiken en hopen dat mensen genoeg uitproberen. Echt heel slecht eigenlijk"
• "Toegang bij overlijden via Apple maar niet ge-update"

Jongeren maken vaker bezorgd om digitale nalatenschap

59 procent maakt zich geen zorgen over de toekomstige afwikkeling van hun digitale nalatenschap. 41 procent wel, in de meeste gevallen ‘een beetje’. Onder jongeren is het aandeel dat zich zorgen maakt over de eigen digitale nalatenschap hoger: 54 procent. Ook zijn jongeren er minder vaak gerust op dat de afwikkeling goed geregeld zal zijn: 62 procent heeft dat vertrouwen niet, in vergelijking met de totale groep respondenten, waarvan 43 procent dit vertrouwen niet heeft (en een meerderheid van 57 procent dus wel).

Ook wat betreft de bestemming van de privébestanden verschillen de wensen per generatie. Hoe ouder, hoe meer mensen vinden dat nabestaanden toegang mogen krijgen tot al hun privéberichten, foto’s en e-mails:

• Van de oudste generatie, 66 en ouder, is 91% voor volledige inzage
• Van de middelste generatie, 36 tot en met 65 jaar, is 84% voor volledige inzage
• Van de jongste generatie, tot en met 35 jaar, vindt 63% voor volledige inzage

Wie bepaalt wat er met jouw accounts gebeurt?

54 procent geeft aan dat zij zelf bij leven willen kunnen aangeven wat er met de eigen online accounts moet gebeuren na overlijden. 44 procent vindt dat de nabestaanden dat mogen bepalen, een kleine groep, van 2 procent, vindt dat de aanbieder van het account dit mag beslissen. Jongeren vinden het belangrijker om zelf de optie te hebben: 75 procent wil zelf bij leven kunnen aangeven wat er met mijn online accounts moet gebeuren na hun overlijden.

Als je het zelf kunt aangeven, wat zouden mensen dan kiezen? Van alle respondenten met account op sociale media, zegt een ruime helft dat zij hun account het liefst verwijderd zien na hun overlijden. Van de jongste groep deelnemers (t/m 35 jaar) kiest slechts een derde ervoor om accounts te verwijderen. Zij kiezen juist vaker voor een in memoriam: met 22 procent het dubbele van de totale groep; daarvan zou 11 procent voor een in memoriam kiezen. 34 procent van alle respondenten vindt dat de nabestaanden mogen beslissen wat er mee moet gebeuren. En slechts 1 procent vindt dat de accounts ongewijzigd mogen blijven bestaan. Waar zou ik me druk om maken, denken sommige deelnemers aan het onderzoek:

Uit de verhalen van andere respondenten blijkt wel dat het heel vervelend kan zijn:

Als je het de (potentiële) nabestaanden vraagt, geeft 75 procent aan dat zij het liefst zien dat mensen zelf bij leven aangeven wat er met hun online accounts moet gebeuren. 21 procent wil dit als nabestaande zelf kunnen beslissen, 4 procent vindt dat de aanbieders van de betreffende accounts moeten beslissen wat ermee gebeurt. Dat laatste pakt niet altijd gunstig uit voor nabestaanden:

Waar krijg je als nabestaande mee te maken?

13 procent van de ondervraagden (ruim 2300 mensen) heeft zelf als nabestaande weleens te maken gekregen met een digitale erfenis. Wat daarbij kwam kijken:

• E-mail (bij 80%)
• Toegang tot apparaten (zoals telefoon, tablet, computer) (79%)
• Online bankieren (69%)
• Sociale media-accounts (51%)
• Online overheidsaccounts (DigiD) (50,5%)
• Digitale bestanden op apparaten (42%)
• Bestanden (foto’s, documenten) in de cloud (41%)
• Digitale abonnementen (betaald) (34%)
• Andere online accounts (24,5%)
• Digitale abonnementen (onbetaald (24%)
• Online tegoeden (13%)
• Crypto (1%)

Afhandelen digitale erfenis vaak niet soepel

Een derde van de respondenten geeft aan dat het niet (of niet geheel) gelukt is om de digitale erfenis goed af te handelen. Twee derde is dit wel gelukt, maar niet per se zonder slag of stoot. Een ruime helft (53%) geeft aan dat het niet eenvoudig of zelfs helemaal niet eenvoudig was om alles te regelen. Veel mensen lopen tegen regeltjes aan en van-het-kastje-naar-de-muur-situaties:

Kosten vanwege digitale erfenis

Bij 1 op de 5 mensen (21%) heeft de afwikkeling van de digitale erfenis geld gekost. Van deze groep zijn de meesten geld kwijt aan administratie- of gerechtelijke kosten (63%) die ze maakten om de digitale erfenis te kunnen regelen, in veel gevallen bijvoorbeeld een verklaring van erfrecht. Maar er zijn ook mensen die een advocaat hebben moeten inschakelen om toegang te krijgen: ook dat kan flinke kosten geven.

39 procent was geld kwijt vanwege doorlopende abonnementen. In sommige gevallen probeert een instantie zelfs het abonnement over te laten nemen:

Een respondent laat weten niet zozeer kosten te hebben voor een abonnement, maar wel geld kwijt te zijn aan een rekening die maar niet kan worden opgezegd:

Een ander heeft juist het tegenovergestelde probleem, namelijk dat de bank de rekening blokkeert:

Roep om duidelijke regels digitale nalatenschap

Wat de regelgeving is rondom digitale nalatenschap, dat is de grootste groep onbekend: slechts 2 procent geeft aan de regels te kennen, 15 procent kent ze ‘deels’, 83 procent kent ze in het geheel niet.

Driekwart (75%) vindt dat er wettelijke regels moeten zijn voor wat er met je digitale nalatenschap moet gebeuren als je dit zelf niet hebt kunnen aangeven. In de uitzending van 13 november besteedt Radar aandacht aan de digitale nalatenschap, waarin we ook spreken met deelnemers aan deze vragenlijst.

Ook zetten we alvast tips voor je op een rij:

• Dit kun je nu al regelen voor jouw digitale nalatenschap
• Een naaste overleden? Zo verwijder je diens sociale media