Is friet gezond en zalm niet? Keuzes Nutri-Score zorgen voor verwarring bij consument

Nutri-Score is nog in een proeffase, maar de meeste supermarkten hebben het logo al ingevoerd. Wetenschappers zijn kritisch op het rekenmodel achter het logo, en vinden dat het algoritme aangepast moet worden voordat het gebruikt wordt. Het logo zorgt nu voor verwarring bij de consument terwijl het verwarring in het schap had moeten voorkomen. Ook onderzoek van het Voedingscentrum en het RIVM laat zien dat de score niet aansluit bij de Schijf van Vijf.

Hoe komt Nutri-Score tot stand?

Nutri-Score is een kleurencode en geeft een oordeel over de voedingswaarde van producten. Opmerkelijk is dat de Nutri-Score per productgroep kijkt, niet naar het voedingsmiddel in het algemeen. Het geeft aan of een product gezonder is in vergelijking met hetzelfde soort product. En dat is volgens voedingsdeskundige Michelle de Roost vreemd. ‘Als er een groen logo op bijvoorbeeld pizza’s staat, met een A of een B dan verwart dat toch wel. Dan denkt men dat iets toch wel gezond is doordat er misschien wat groente op zit. Of dat het misschien toch niet zo heel slecht voor je is. Dat helpt Nederlanders niet bij het maken van een gezondere keuze.’

Bij de berekening wordt gekeken naar negatieve en positieve onderdelen. Teveel energie, suiker, verzadigd vet en zout leveren minpunten op. Groenten, fruit, noten, peulvruchten, vezels en eiwitten zijn pluspunten. De optelsom levert 1 totaalscore op en die wordt weergegeven op een schaal van A tot en met E, met bijpassende kleuren. 

Nutri-Score botst met de Nederlandse Voedingsrichtlijnen

Hoogleraar Voeding en Gezondheid Jaap Seidell vindt het logo van Nutri Score duidelijk, maar het gaat vaak mis bij de berekening van de score. ‘Producten waarvan wij graag willen dat mensen die zouden moeten eten, volgens de Richtlijnen Goede Voeding of de Schijf van Vijf. Die krijgen soms een slechte score en producten waarvan we zeggen dat moet je eigenlijk vooral niet eten of maar heel zelden, die krijgen soms een goede score en dat vinden we verwarrend.’

Seidell vindt het daarnaast jammer dat mensen momenteel verkeerd worden voorgelicht. ‘Het moet aangepast worden, want het is nu gebaseerd op Frans voedsel en Franse voedingsgewoonten. Wij moeten dat in overeenstemming brengen met onze voedingsrichtlijnen.’

Systematische fouten in het rekenmodel achter Nutri-Score

Bij de berekening van de score wordt niet gekeken naar de aanwezigheid van additieven, allergenen, smaakstoffen, verse vitamines of contaminanten. Dit zorgt voor een vertekend beeld: zo kan perzik uit blik net zo gezond lijken als verse perziken door een A te krijgen. Dit vanwege de zoetstoffen die niet meegerekend worden. 

Bij het huidige algoritme wordt er net zomin naar de portiegrootte gekeken. De Nutri-Score wordt berekend per 100 gram of 100 milliliter. Maar je gebruikt geen 100 gram olijfolie en je pizza weegt een stuk meer dan 100 gram. 

Ook wordt er geen rekening gehouden met de bereidingswijze. Zo krijgen diepvriesfriet en kroketten vaak een label A. Jaap Seidell vertelt dat dit ook een fout is in het algoritme: ‘Je zou eigenlijk de producten moeten indelen op de manier zoals ze gegeten worden en niet zoals ze verkocht worden. Je kunt zeggen: frietjes zelf zijn wel gezond, want ze zijn nog niet gefrituurd. Maar als ze vervolgens ossenwit worden gebakken, dan zijn ze natuurlijk wel ongezond. Dan is het verwarrend dat het product label A krijgt.’

Consumenten vinden de labels verwarrend

Radar ging de straat op en schotelde producten voor aan consumenten met de vraag: welke is gezonder? Om te beginnen met ontbijtgranen: één pak volvezel en één ontbijt met chocolade. Consumenten denken dat de volvezel gezonder is, omdat de chocopops meer suiker bevatten en minder vezels. Toch krijgen chocopops een label A volgens Nutri-Score, terwijl volvezel een label B krijgt. 

Ook brood wordt voorgelegd aan consumenten: één volkoren bruinbrood en één pak witte kaiserbollen. Consumenten geven aan dat het volkoren bruinbrood gezonder zou zijn, omdat dat aangeleerd wordt. Toch is het volgens Nutri-Score even gezond. Beide krijgen een A label terwijl er in het witbrood veel minder vezels zitten. Vezels in brood leveren in de Nutri-Score namelijk geen hoge pluspunten op. 

Als laatste wordt ook bij vis gevraagd welke gezonder is: één pakje gerookte zalm of vissticks? De gemiddelde consument gaat ervan uit dat gerookte zalm gezonder is. Terwijl vissticks volgens Nutri-Score een label B krijgt en zalm een label D. Bij de berekening wordt namelijk geen rekening gehouden met onverzadigde of verzadigde vetten. Terwijl door de Gezondheidsraad geadviseerd wordt om één keer per week vette vis te eten.

Onderzoek wetenschappelijk comité

Ondanks dat het logo al zichtbaar is in supermarkten, wordt het nog onderzocht. Een internationaal wetenschappelijk comité kijkt naar het algoritme achter het logo. Zij brengen op zijn vroegst rond mei een rapport uit. Pas als die er is, kunnen de Gezondheidsraad en het volksgezondheidsinstituut RIVM aan de slag met hun advies aan de staatssecretaris.