Advertentie van webshop of influencer op social media? Laat je niet misleiden

De Autoriteit Consument & Markt (ACM) heeft bij meerdere online bedrijven geconstateerd dat er reviews, likes en volgers worden gefabriceerd. Zo heeft de waakhond ontdekt dat het bedrijf Bicep Papa, van influencer Mobicep, zich hier schuldig aan heeft gemaakt. Het bedrijf hangt nu een dwangsom van 100.000 euro boven het hoofd als het niet stopt met het fabriceren van reviews, likes en volgers.

'Schetst positiever beeld dan de werkelijkheid'

Het is vrij simpel om volgers, reacties of likes te kopen voor een account op bijvoorbeeld Instagram en Facebook. Voor een paar tientjes kun je een account een boost geven: er worden dan geautomatiseerde nepaccounts gebruikt, waardoor het lijkt alsof er veel mensen geïnteresseerd zijn in jouw profiel of berichten. Het is echter iets anders als je dit doet om je eigen populariteit groter te laten lijken, dan wanneer je er ook een commercieel doel mee hebt. In dat tweede geval is het namelijk volgens de ACM niet toegestaan. 

'Met het bewust inzetten van neplikes en nepvolgers worden consumenten misleid', zegt Edwin van Houten, directeur Consumenten van de ACM. Je kunt er namelijk (onterecht) het idee van krijgen dat een product bij veel klanten in de smaak valt.

'Er kan een positiever beeld van het bedrijf en de producten worden geschetst dan hoe het in werkelijkheid is. En dat is verboden', stelt de ACM. Maar ondanks dat het verboden is komt het veelvuldig voor, en is het dus goed om te weten waar je op moet letten om niet misleid te worden. 

Veel volgers en likes, waar kun je op letten?

De ACM heeft een aantal punten waaraan je kunt herkennen dat een account op social media volgers, likes of reacties heeft gekocht. De volgende punten kunnen weggeven dat de volgers nep zijn: 

• Let op accountnamen die bestaan uit een willekeurige combinatie van letters, cijfers en andere tekens. Een gebruikersnaam met een willekeurige samenstelling (bijvoorbeeld: 'lkp_76717') kan wijzen op een automatisch gegenereerd account dat wordt gebruikt om nepreacties mee te posten. Zie je veel van dit soort namen terugkomen in de reacties van een post of in het volgeroverzicht, kan dit een teken zijn dat er is betaald voor volgers en reageerders. 
• Een account heeft weinig volgers, maar krijgt veel likes en reacties. Als het aantal volgers niet in verhouding staat met het aantal likes en reacties, kan dit een teken zijn van een nepaccount.
• Een account heeft veel volgers, maar krijgt weinig likes en reacties. Hetzelfde als hierboven: veel volgers en weinig likes of reacties kan een verkeerd signaal zijn. 
• De reacties op een post lijken niet over de post te gaan. Check of de reacties daadwerkelijk over het bericht van de webshop of influencer gaan, of dat ze buiten de context lijken te vallen. Als dit tweede het geval is, kan het zijn dat er reacties zijn gekocht.
• Controleer accounts van de reageerders en volgers. Let hierbij op bijvoorbeeld een profielfoto, een beschrijving, posts, reacties van vrienden en andere zaken die kunnen wijzen op een echt profiel. De neppe profielen zijn veelal automatisch aangemaakt en zullen niet de componenten bevatten die je van een echt profiel kunt verwachten. 

Toch blijft het lastig om nep van echt te onderscheiden. Wees je er dus gewoon vooral van bewust dat een hoog aantal volgers of likes niets hoeft te zeggen over de kwaliteit van een product of dienst. Ga niet blind af op een mooie social media-advertentie, maar zoek altijd (!) even verder voordat je een aankoop doet bij een onbekende aanbieder. Zoeken naar andere consumentenervaringen en klachten kan veel ellende voorkomen.

Wanneer kun je reviews vertrouwen?

Helaas berusten online reviews ook niet altijd op waarheid, dus daar moet je ook even scherp zijn. Bedrijven kunnen op reviewsites beoordelingen namaken, of kunnen op hun eigen site een rooskleurig beeld schetsen aan de hand van neppe recensies. Het belangrijkste is dus om met een gezonde portie achterdocht op zoek te gaan naar reviews. Wees niet te naïef en blijf kritisch op wat je ziet. Op de volgende dingen kun je letten:

• Raadpleeg altijd meerdere websites en reviews. Vertrouw niet op één positieve of negatieve review, maar zoek wat langer door naar ervaringen op meerdere websites. Gebruik zoektermen als 'Naam webshop + klacht' en 'Naam webshop + review' om beoordelingen te vinden. 
• Neem de reviews op de site van een webshop met een korrel zout. We zeggen niet dat deze allemaal nep zijn, maar dit zijn wel de reviews waar webshops de meeste controle over hebben. Als een bedrijf reviews fabriceert, zal dat hoogstwaarschijnlijk ook op de eigen website gebeuren. Dit sluit dus ook aan bij de eerste tip: check altijd of je op meerdere plekken op het internet ervaringen kunt vinden. 
• Zoek naar ervaringen op het Radarforum. Op het forum geven consumenten elkaar advies en worden ervaringen over onder andere webshops gedeeld. Je kunt via de zoekfunctie kijken of er al een topic over een bepaalde webshop bestaat, of je kunt zelf een topic openen over deze winkel. Ook hier kan het natuurlijk gebeuren dat er een neppe ervaring wordt gedeeld, maar de moderatie zit hier bovenop en probeert dit altijd zo snel mogelijk te verwijderen.
• Kijk naar de hoeveelheid reviews op een website. Vaak rolt er een gemiddelde score uit een aantal reviews; het maakt natuurlijk verschil of dit gemiddelde is gebaseerd op enkele of honderden beoordelingen.

Meer tips over hoe je op zoek gaat naar eerlijke beoordelingen vind je in onderstaand artikel van Radar. 

Online reviews: hoe betrouwbaar zijn ze?

Op de website van Opgelicht?! vind je meer handige tips voor hoe je een betrouwbare webshop kunt herkennen. Met deze tips weet je zeker dat je niet misleid of gedupeerd raakt door een malafide webshop.