Afbouwen antidepressiva - reacties Ministerie, NvVP en NHG

Reactie Ministerie van Volksgezondheid 

"Het ministerie van VWS is druk bezig met het verbeteren van de farmaceutische zorg. Het verantwoord gebruik van medicijnen is een belangrijk onderdeel van goede farmaceutische zorg, dit geldt ook voor het gebruik van antidepressiva. We vinden het belangrijk dat er voldoende ruimte is voor zorgverleners om patiënten te begeleiden bij juist medicatiegebruik, en minderen en stoppen wanneer dat nodig is. Binnen de visie op de eerstelijn en de farmaceutische zorg is hier nadrukkelijk aandacht voor.

Zorgverleners moeten hun patiënten goed kunnen helpen en daarvoor beschikken over de juiste kennis en handvatten. Daarom zijn we blij met de initiatieven die het veld neemt om hier meer kennis over te generen, zoals is toegelicht in de Kamerbrief ‘Verantwoord afbouwen van medicatie’. Hierin steunen we het veld en dat blijven we doen. Gelukkig lukt het veel patiënten om met beschikbare doseringen af te bouwen, maar blijvende aandacht voor dit onderwerp is belangrijk.

Er zijn verschillende documenten door veldpartijen opgesteld om informatie te geven over de afbouw van antidepressiva. Sinds de Kamerbrief van vorig jaar is ook het tweede document ‘Afbouwen overige antidepressiva’ gepubliceerd.

Voorbeelden van initiatieven zijn onder andere:

• Wetenschappelijk onderzoek door veldpartijen
• Het opstellen van:
• Het opzetten van afbouwpoli’s"

Reactie Nederlands Huisartsen Genootschap

Wat vindt het NHG van onze enquêtecijfers? Wat moet er volgens het NHG gebeuren om ze te verbeteren? 

In de uitzending van 12 februari vertelt fluoxetine-gebruiker 'Rosalie' dat ze bij verschillende stoppogingen hevige ontwenningsverschijnselen kreeg. Toen ze zwanger werd, zei haar huisarts dat ze in één keer moest stoppen, terwijl dat expliciet wordt afgeraden in de SmPC van fluoxetine. Heeft deze huisarts een medische fout begaan? 

In Radar-uitzendingen in 2010 en in 2016 zei de NHG dat het aantal gebruikers van antidepressiva (toen 1,1 miljoen) te hoog was en beter zou kunnen dalen. Wat heeft het NHG gedaan om het aantal gebruikers te verminderen? En waarom is het aantal toch gestegen naar 1,2 miljoen? 

Naast aandachtspunten, zien we ook positieve resultaten in jullie enquête. Zoals dat 70% resp 81% van de respondenten aangeeft dat er een afbouwplan resp inspraak in het afbouwproces was. Verder achten we het ook van belang om aan te geven dat wij niet weten hoe dit onderzoek tot stand is gekomen en dat een selectie bias waarschijnlijk is. Dat gezegd hebbende, het volgende.

Bij de wens om antidepressiva af te bouwen is het belangrijk dat arts en patiënt eerst de risico’s en de eventuele eerdere ervaringen met afbouwen of stoppen bespreken. Het is belangrijk om zo min mogelijk te gebruiken en bij stoppen zo goed mogelijke voorlichting te bieden. Met de NHG-Standaarden en -Richtlijnen geven we daar adviezen voor. Zie bijvoorbeeld: Depressie | NHG-Richtlijnen en Multidisciplinair afbouwadvies voor alle antidepressiva - NHG.

Er zit echter een grens aan de invloed die het NHG heeft. Wij geven behandeladviezen, maar houden niet bij wat er in spreekkamers van de huisarts gebeurt. Wij hebben helaas geen zicht op of zeggenschap over wat de individuele huisarts doet. Ook gaan we niet in op individuele gevallen.

Antidepressiva worden voor diverse indicaties gegeven, zoals voor depressie, angst, pijn. Het is mogelijk dat er als gevolg van corona en andere sociaal maatschappelijke problematiek meer antidepressiva wordt voorgeschreven, maar zeker weten we dat niet. Wij doen daar geen onderzoek naar. We halen wel eventuele knelpunten op en nemen die mee bij een herziening van de richtlijn. We vinden het als NHG belangrijk dat antidepressiva alleen te gebruiken wanneer daar een indicatie voor is. Daarnaast is er in de NHG-Standaarden Depressie en Angst ook veel aandacht voor niet-medicamenteuze behandelingen.

Reactie Nederlandse Vereniging voor Psychiatrie

Wat vindt de NVvP van onze enquêtecijfers? Wat moet er volgens de NVvP gebeuren om ze te verbeteren? 

Het is goed om te zien dat met 70% van de mensen die zijn ondervraagd, een plan was gemaakt om hun antidepressiva af te bouwen, en dat meer dan de helft informatie kreeg over mogelijke bijwerkingen als ze zouden stoppen. Uiteraard zou het nog beter zijn als iedereen die wil stoppen, deze hulp en informatie krijgt, vooral omdat 18% en 29% aangeeft dat ze die nog niet kregen.

Vaak is het moeilijk om het verschil te zien tussen bijwerkingen van het stoppen met medicijnen en het terugkomen van de oorspronkelijke klachten. Hoewel er in de recente afbouw adviezen (multidisciplinaire documenten afbouw antidepressiva) en nieuwe richtlijnen voor behandeling van depressie en angststoornissen, meer aandacht is voor het bespreken van dit verschil, blijft het lastig om hier een duidelijk algemeen advies over te geven. De (huis)arts en patiënt, kunnen het beste samen bespreken wat in het geval van die specifieke patiënt het meest waarschijnlijk is. Het is belangrijk om ook de naasten en eventueel de apotheker te betrekken en te zorgen dat hulp steeds dichtbij is.

Er is dus nog ruimte voor verbetering. Dat het belangrijkste advies, namelijk dat arts en patiënt samen beslissen over het afbouwen van antidepressiva, breed gedeeld wordt is goed te zien in deze enquête.

De verschillende beroepsorganisaties van psychiaters, psychologen, huisartsen en apothekers en patiëntenorganisaties, MIND en de Depressie Vereniging, zetten zich in om de samen opgestelde adviezen over afbouw van antidepressiva breder bekend te maken. Dit gebeurt onder andere door patiënten informatie op websites te plaatsen, de adviezen in opleidingen en in nieuwe richtlijnen op te nemen, en door bijscholingsinitiatieven voor zorgverleners te organiseren. Wij vinden het allemaal erg belangrijk dat deze inspanningen worden voortgezet en zo mogelijk nog worden uitgebreid in het belang van een geslaagde afbouw van antidepressiva.