Beschadigt fluoridetandpasta je hersenen of niet?
Fluoridehoudende tandpasta is de meest geadviseerde en gebruikte tandpasta in Nederland. Toch verschijnen er op sociale media regelmatig berichten waarin fluoride als gevaarlijk wordt bestempeld. Het zou giftig zijn, je IQ verlagen en de pijnappelklier aantasten. Maar kloppen deze beweringen wel?
Radar legt deze beweringen voor aan Remco Westerink, hoofd van de onderzoeksgroep Neurotoxicologie aan de Universiteit Utrecht, en professor Dagmar Else Slot, mondhygiënist en klinisch epidemioloog aan het Academisch Centrum voor Tandheelkunde Amsterdam (ACTA) van de Vrije Universiteit en de Universiteit van Amsterdam.
Fluoride moet je correct gebruiken
Het is belangrijk om fluoride op de juiste manier te gebruiken, legt Westerink uit. ‘’Elke stof kan giftig zijn, zelfs water: als je daar in één keer 20 liter van drinkt, is dat ook schadelijk en giftig. Fluoride is dus in principe ook giftig, maar niet in de hoeveelheden die wij binnenkrijgen bij aanbevolen en correct gebruik.’’
Hij vertelt dat in Europa de acceptabele hoeveelheid ongeveer 3 milligram per dag is. Bij deze hoeveelheid zijn er geen gezondheidsrisico’s gedurende een heel leven lang. ‘’Zelfs als je drie keer per dag poetst met een fluoridehoudende tandpasta met de aanbevolen hoeveelheid, is er niks aan de hand.’’ Hij benoemt dat in tandpasta die je op je tandenborstel doet ongeveer 1 milligram fluoride zit, dus als je twee of drie keer je tanden poetst, blijf je netjes binnen het Europese advies.
‘’De opname van fluoride die je van tandpasta krijgt is bovendien minimaal, omdat je het weer uitspuugt en je wangslijmvlies zeker niet alle fluoride opneemt. Het is alleen niet de bedoeling dat je het gaat eten. Dan zou je wel te veel fluoride kunnen binnenkrijgen wat schadelijk zou kunnen zijn.’’
Westerink benadrukt ook meteen dat de drie milligram die in Europa aanbevolen is, erg streng genomen is: ‘’Onder de drie milligram praten we niet over gezondheidsrisico’s, want die zijn er niet. Tot 7 milligram is een grijs gebied, want in bijvoorbeeld Amerika wordt 7 milligram fluoride per dag gehanteerd als advies, dus daar zeggen ze dat je pas boven de 7 milligram mogelijk risico loopt.”
Tandpasta voor kinderen
Als je je aan de aanbevolen hoeveelheid fluoride per dag houdt, is er dus niks aan de hand. Bij kinderen is dit soms lastig. Westerink vertelt dat in peutertandpasta minder fluoride zit verwerkt dan in reguliere tandpasta, zodat jonge kinderen geen gezondheidsrisico’s lopen.
Mondhygiënist en klinisch epidemioloog professor Dagmar Else Slot legt uit dat peuters niet altijd de vaardigheid hebben om te spugen en daarom de tandpasta kunnen doorslikken. ‘’Met een gewone tandpasta is de kans op doorslikken van te veel fluoride groter. Ook kunnen kleine kinderen tandpasta ‘’opeten’’ als je als ouder even niet oplet, vooral als het zoet smaakt.’’
Verlaagt je IQ door gebruik van fluoride?
Bij normaal gebruik is fluoride dus niet giftig, maar als je te veel fluoride binnenkrijgt is het dat mogelijk wel. Zo zegt Westerink dat uit meerdere studies blijkt dat er een verband is tussen hoge fluoride inname en het krijgen van een lager IQ. Volgens hem heeft dit alleen ook te maken met andere factoren.
Hij legt uit dat deze niet-gecontroleerde onderzoeken vaak mensen uit eenzelfde gebied zijn, zoals bijvoorbeeld in een bepaald gebied in Amerika. Hier wordt meer fluoride toegevoegd aan het drinkwater en krijgen mensen dus een hogere mate van fluoride binnen.
Daarnaast komen de mensen in de gebieden waar onderzoek is gedaan vaak uit regio’s met lagere sociaaleconomische klassen, met slechtere waterleidingen van lood en een lager inkomen. Deze factoren zijn ook geassocieerd met een lager IQ, waardoor het onduidelijk is wat de rol van fluoride in een lager IQ precies is.
De verbanden die zijn gevonden, zijn echter ook altijd bij hogere doseringen fluoride dan wij in Europa binnenkrijgen, en zeggen daarom ook niet zoveel over onze situatie."
Tast fluoride je pijnappelklier aan?
Naast een mogelijk verband met het IQ, wijzen sommige onderzoeken er ook op dat fluoride je pijnappelklier zou aantasten. Dit is een kleine hormoonklier in je hersenen die een rol speelt bij de aanmaak van melatonine.
Westerink vertelt dat er inderdaad studies zijn die aantonen dat fluoride kan leiden tot verkalking van de pijnappelklier: ‘’Echter, de pijnappelklier verkalkt ook naarmate je ouder wordt en dit staat los van fluoride. Het is heel lastig om dit van elkaar te scheiden, want komt de verkalking van fluoride of gewoon door veroudering?’’
Hij ziet zelf absoluut geen reden tot zorg, omdat het in deze onderzoeken steeds gaat om hoge doseringen fluoride, die wij in Europa niet binnen krijgen en dus voor ons niet relevant zijn.
Bij dit soort onderzoeken is het belangrijk om verder te kijken dan de conclusies. De meeste gezondheidsrisico’s die worden genoemd, zijn simpelweg niet van toepassing op ons. Veel beweringen die je bijvoorbeeld op Instagram ziet, zijn misleidend en zorgen onnodig voor onrust.”
Tandpasta zonder fluoride wordt niet geadviseerd
Fluoride is in de hoeveelheden die wij binnenkrijgen bij gewoon aanbevolen gebruik is niet schadelijk. Ook mondhygiënist en klinisch epidemioloog professor Dagmar Else Slot ziet geen risico’s voor de algemene gezondheid bij de inname van fluoride.
Ze benadrukt juist namens de mondzorgprofessionals, zowel vanuit de universiteit ACTA als de beroepsverenigingen voor tandartsen en mondhygiënisten, dat het gebruik hele positieve effecten heeft op je mondgezondheid.’’
Benieuwd of een tandarts of mondhygiënist je mag weigeren als je zonder fluoride poetst? Lees er hier meer over:
‘’Het is moeilijk om een gezonde mond te behouden zonder het gebruik van een tandpasta met fluoride. Het risico op gaatjes is dan aanzienlijk groter dan wanneer je poetst met een fluoridehoudende tandpasta. Door het eten en drinken ontstaat er een zuurstoot in de mond, op dat moment lost het glazuur langzaam op. Met fluoride maak je je glazuur extra sterk. Ook bouwt fluoride zich in het allereerste begin van een gaatje in.’’
Slot benadrukt dat je het moet zien als een gemakkelijke preventieve maatregel voor je mondgezondheid.
Ze maakt zich zorgen over deze trend: “We zien dat fluoridevrij poetsen steeds meer toeneemt, en dat vind ik een zorgelijke ontwikkeling.” Ze legt uit dat juist nu de Wereldgezondheidsorganisatie (WHO) fluoridehoudende tandpasta op de lijst van essentiële medicijnen heeft geplaatst, omdat iedereen hier recht op zou moeten hebben. Daarnaast ondersteunen de Nederlandse Vereniging van Mondhygiënisten en Tandartsen en het Ivoren Kruis het advies voor het gebruik van fluoride.