Van Breukelen had deze bankpas moeten melden bij de uitkeringsorganisatie Werk en Inkomen Lekstroom. Dat heeft ze niet gedaan, omdat ze dit niet wist. Bovendien is de bijna 20.000 euro spaargeld niet van haar, maar van haar moeder. De gemeente ziet dit toch anders. Ze schond haar inlichtingenplicht. 'Ze had immers in haar levensonderhoud kunnen voorzien via de bankrekening die op naam van haar ouders staat. En dat ze feitelijk kon beschikken over de middelen ter hoogte van om en nabij 20.000 euro.'

Werk en Inkomen Lekstroom (WIL) schrijft: 'We hebben besloten de ten onrechte verstrekte (bijstands)uitkering over de periode van 9 januari 2015 tot en met 31 augustus 2016 van u terug te vorderen op grond van artikel 58 lid 1 Participatiewet.'

Bijna 30.000 euro terugbetalen

Van Breukelen moet 22.034,57 euro aan uitkering terug betalen plus een boete van 5290 euro, omdat ze zich niet aan de regels heeft gehouden. Van Breukelen is boos. Het spaargeld van haar moeder is niet haar vermogen en het is ook niet de bedoeling dat ze  haar moeders geld gebruikt voor haar eigen levensonderhoud. Ze kan niet vrij over dit bedrag beschikken. Dat zou namelijk diefstal zijn. 'Ik heb er nooit bij stilgestaan dat de gemeente zo zou denken. Ik wil alleen goed zorgen voor mijn moeder.'Op de hoogte blijven van dit verhaal? Meld je aan voor de nieuwsbrief

Deel de oproep op Facebook

Radar is naar aanleiding van dit verhaal een actie begonnen om de Participatiewet aan te passen. Deze actie kun je steunen door ons bericht op Facebook te delen. Mocht je geen Facebook-profiel hebben, deel je steun dan hieronder in de reacties.Deel het bericht op Facebook

Weggezet als bijstandsfraudeur

Van Breukelen voelt zich weggezet als bijstandsfraudeur, terwijl ze zich van geen kwaad bewust is. Ze heeft volledig meegewerkt aan het onderzoek van de gemeente en alle pintransacties van de afgelopen jaren keurig overhandigd en in een ondervraging  uitgelegd waar de uitgaven voor waren. Ze heeft de pinpas van haar moeder niet gebruikt om zichzelf te verrijken.

'Nee, nooit, vind ik een naar idee dat je te boek staat alsof je van je moeders geld hebt geleefd. Dan was ik wel op vakantie gegaan, ben nooit op vakantie geweest, nooit gekke dingen gedaan. Dat kan ik bewijzen', zegt Van Breukelen huilend. Wel kreeg ze jaarlijks een gift van haar moeder van 5000 euro en die ze in etappes pinde met de pas van haar moeder. Werk en Inkomen Lekstroom (WIL) was hiervan op de hoogte zegt ze.

Van Breukelen stapte naar de rechter. Op 23 oktober stelde de Rechtbank Midden-Nederland de uitkeringsorganisatie in het gelijk. Mevrouw van Breukelen moet bijna 30.000 euro terug betalen. Geld dat ze niet heeft.

Huurhuis uit

Van Breukelen moest een half jaar geleden haar huurhuis uit, omdat ze zonder uitkering de rekeningen niet meer kon betalen. Inmiddels woont ze in een kamer in het huis van haar ex-man. Ze heeft een baan voor 20 uur in de week gevonden. Met die paar honderd euro kan ze net haar dagelijkse boodschappen en zorgverzekering betalen en haar schuld aan de gemeente aflossen. Iedere maand betaalt ze 75 euro terug.

Ze zegt: 'Ik ben door deze situatie mijn huis, zelfstandigheid, zorg- en huurtoeslag kwijt. Ik woon op kamers bij mijn ex-man. Verre van ideaal, maar ik kan nergens heen en ik zal tot aan mijn dood die schuld terug moeten betalen. Daar zit je dan als 60-jarige. Ik heb hier echt een trauma aan overgehouden.'

Tien rechtszaken

Marleen Heijsteeg, voorzitter van Sociaal Verhaal zegt: 'Ik geloof niet dat we te maken hebben met een bijstandsfraudeur. Het is iemand die dacht dat ze te goeder trouw handelde, maar een aantal regels over het hoofd heeft gezien. Ze zorgde gewoon voor haar moeder en daarin wordt ze nu gestraft.'

In veel gevallen verliezen uitkeringsgerechtigden dit soort rechtszaken. 'In het strafrecht ben je onschuldig, tenzij je schuldig wordt bevonden. Als het gaat om bijstandsfraude is het omgekeerd. Je bent schuldig en moet je onschuld  maar bewijzen.'

Privacy-schending

Sociaal Verhaal is in het dossier van Margaret van Breukelen gedoken. Er is sprake van privacy-schending. Was er toestemming van de demente moeder om al haar bankgegevens te delen met de sociale dienst? En mogen zij deze wel opvragen, want moeder is geen partij in deze zaak. 'Op dit moment zijn de criteria per gemeenten wisselend. Er is geen criterium hoeveel tandenborstels je mag hebben, hoeveel kleding, hoe hoog je waterrekening mag zijn en daar wordt wel een uitkering wel of niet op stopgezet', zegt Heijsteeg.

Ook voor het gebruik van een gemachtigde bankpas ontbreken regels. Hoe moet je de gedane uitgaven verantwoorden?  Hoe kun je bewijzen dat de boodschappen en gepinde geldbedragen alleen voor je moeder waren? Iedere gemeente en ambtenaar hanteert zijn eigen beleid waardoor er sprake is van willekeur. Het hangt er net af welke ambtenaar je treft. De ene keer komt iemand er vanaf met een waarschuwing en de ander moet alles terug betalen.

Geen willekeur

Volgens het ministerie van Sociale Zaken is er geen sprake van willekeur: 'Dit zijn wettelijke, landelijke regels die dus niet willekeurig zijn. Uitgangspunt is dat bijstand moet worden verstrekt aan mensen die daar recht op hebben en dat als er geen recht op uitkering is, dit niet moet worden verstrekt. Als de bijstand al is verstrekt zonder dat daar recht op was, dan moet het worden teruggevorderd.'Lees hier de reactie van het ministerie

Schenking tot maximaal 5900 euro

Volgens Heijsteeg mogen gemeenten een uitkering stopzetten of terugvorderen als iemand jaarlijks hoge schenkingen ontvangt. Wettelijk mag je gedurende de hele bijstandsduur maar één keer een schenking ontvangen tot aan de maximale vermogensgrens van 5940 euro. In het geval van mevrouw Van Breukelen is er regelmatig cash geld gepind bij de bank ook voor haar gift. Het is daarom moeilijk aan te tonen welk bedrag er alleen besteed is ten behoeve van haar moeder.

Stopzetten uitkering

Werk en Inkomen Lekstroom geeft toe dat de consequentie van het stopzetten van de uitkering en het terug betalen stevig is. Maar WIL zegt dat ze haar inlichtingenplicht geschonden heeft. 'In het geval van mevrouw Van Breukelen speelt dat zij niet aan WIL heeft doorgegeven dat zij over een "gemachtigde" pas beschikte. Dit kwam tijdens een reguliere controle aan het licht. We hebben mevrouw Van Breukelen hierop aangesproken en haar de kans gegeven haar situatie toe te lichten. WIL heeft daarbij bekeken of de wijze waarop mevrouw Van Breukelen de rekening van haar moeder gebruikte binnen de voorwaarden van een uitkering paste en of het een en ander hersteld kon worden. Dat was niet het geval.'

'WIL constateerde dat mevrouw Van Breukelen de rekening niet alleen gebruikte voor uitgaven voor haar moeder en dat haar onderbouwing voor bepaalde geldopnames onvoldoende was. Ook in de bezwaar- en beroepsprocedure bij de rechtbank kon mevrouw Van Breukelen niet voldoende duidelijkheid verschaffen over het gebruik van de rekening'. Lees hier de volledige reactie

Vóóraf overleggen met gemeente

Divosa, de koepel van Sociale Diensten, zegt dat uitkeringsgerechtigde altijd vóóraf met de gemeente moet overleggen over geldzaken: of het nu gaat om een gift, een gemachtigde bankpas, erfenis of bijverdienste. 'Zorg dat er nooit twijfel ontstaat. Bij twijfel of schemergebieden wordt vaak zwart-wit geredeneerd. Een bijstandsuitkering is een vangnet en mag alleen gaan naar mensen die er echt recht op hebben. Daar mag geen twijfel over bestaan. Er wordt per jaar 6,5 miljard euro aan bijstand uitgegeven. Bij twijfel moeten gemeenten zich aan de regels houden en kunnen ze alleen de uitkering terugvorderen.'

Wetswijziging

Linda Voortman, Tweede Kamerlid voor GroenLinks, zegt in Radar: 'Helaas horen we in de praktijk teveel verhalen waarbij de Participatiewet erg rigide wordt toegepast. De ideologie van de wet is gebaseerd op wantrouwen en zet mensen weg als potentiële fraudeurs. Ze pleit voor een wetswijziging zodat gemeenten meer maatwerk mogen leveren en meer naar het individu mogen kijken. Bijvoorbeeld dat je eerst een waarschuwing of boete kunt opleggen in plaats van meteen de hele uitkering terug vorderen.'

In deze situatie zijn er alleen maar verliezers. De gemeente ziet het teruggevorderde geld vaak niet terug , de uitkeringsgerechtigde komt nog verder in de financiële problemen en als iemand in de schuldhulpverlening terecht komt kost dat de maatschappij ook handenvol geld.Meld je aan voor onze nieuwsbrief

Update: oproep meer dan 50 duizend keer gedeeld, en reactie ministerie

In een Facebookvideo vraagt Radar staatssecretaris Tamara van Ark om actie te ondernemen. De oproep is inmiddels meer dan 50 duizend keer gedeeld.Lees ook: Oproep meer dan 50 duizend keer gedeeld

Het Ministerie van Sociale Zaken en Werkgelegenheid (SZW) heeft gereageerd op de oproep van Radar:Lees de volledige reactie