Iedere leerling die overgaat naar het Voortgezet Onderwijs krijgt verplicht twee adviezen vanuit de basisschool mee: een basisschooladvies én een zogenoemd ‘onafhankelijk tweede gegeven’. In de meeste gevallen is dit het resultaat van de Cito eindtoets. Middelbare scholen mogen echter zelf bepalen of zij de Citotoets of het basisschooladvies zwaarder laten wegen.

In de praktijk kan het uiteraard voorkomen dat de uitslag van de Citotoets lager is dan het zorgvuldig opgebouwde basisschooladvies. Er zijn geen wettelijke regels wat betreft het aannamebeleid; scholen zijn hier vrij in. De Algemene Onderwijsbond vindt dat de Citotoets een momentopname is en dat het schooladvies daarom zwaarder zou moeten wegen bij het bepalen van het schoolniveau. Enquête 

We hebben ons testpanel de vraag voorgelegd welk schooladvies zwaarder zou moeten wegen bij de overstap naar het Voorgezet Onderwijs. Ruim 51.000 gezinnen vulden de enquête in. Bij zo’n 6.000 panelleden stapte er onlangs een kind over naar het voortgezet onderwijs. In een kwart van die gevallen kwam het basisschool-advies niet overeen met het advies van de Cito. Bij zo’n tien procent van de gevallen werd vervolgens alleen het cito-advies overgenomen. Bij ruim veertien procent resulteerde dit zelfs tot een andere schoolkeuze. 

Deze uitslag komt meer overeen met het beeld van 0800-5010, de landelijke informatie- en adviesdienst voor ouders over het onderwijs. Vergeleken met twee jaar geleden heeft 5010 bijna twee keer zoveel telefoontjes gekregen van ouders rondom deze problematiek.Schriftelijk eindexamen strenger 

Middelbare scholen selecteren strenger, merkt coördinator Arline Spierenburg van de landelijke informatie- en adviesdienst. Hoewel er wettelijk twee gegevens nodig zijn voor een plaatsing, worden die niet altijd hetzelfde gewogen. ‘We vermoeden dat het komt, omdat normen voor centraal schriftelijk eindexamen zijn aangescherpt. Vorig jaar al is dat voor een deel in werking gegaan. Om te slagen voor eindexamen VMBO, HAVO of het VWO moet het gemiddelde cijfer een 5,5 zijn. Dit jaar komt erbij dat voor Nederlands, Engels en Wiskunde maar één 5 gescoord mag worden. Dat zijn behoorlijke aanscherpingen. Dus het kan best zijn dat het naar beneden toe in het aannamebeleid zijn uitwerking heeft.” Onderwijsinspectie en lijstjes 

Middelbare scholen worden door de Onderwijsinspectie afgerekend op statistieken, zoals het percentage leerlingen dat in één keer slaagt. Minder toegestane onvoldoendes betekent dus ook minder plek voor leerlingen die mogelijk niet aan die eis voldoen. René van Engelen is adjunct-directeur op basisschool de Viermaster in Papendrecht en nauw betrokken bij de advisering. Hij signaleert dat scholen steeds schuwer worden voor risico’s. ‘De Onderwijsinspectie zit scholen op de huid. Ze moeten kwaliteit leveren. Ze gaan in HAVO 3 bijvoorbeeld kijken of een leerling met een HAVO-advies ook in HAVO 3 zit? Is dat niet het geval? Dan heeft het Voortgezet Onderwijs het niet goed gedaan! Met andere woorden, dat is toch ook wel een soort afrekencultuur’, aldus Van Engelen.  

Van Engelen bekritiseert ook de jaarlijkse beste scholen-lijstjes in bladen als de Volkskrant en Elsevier. Ook de inspectie zelf publiceert regelmatig prestaties van scholen. Dit zijn allerlei prikkels voor scholen om nog scherper aan de wind te zeilen. 

Uiteraard is dit nimmer de bedoeling geweest van de Citotoets. Deze werd ooit bedacht als emancipatiemiddel. Arbeiderskinderen kregen zo betere kansen op goed vervolgonderwijs. Het omgekeerde gebeurt nu zegt ook de Algemene Onderwijsbond. Ministerie van Onderwijs

Als het aan Ministerie van Onderwijs ligt gaat het basisschooladvies volgend jaar weer zwaarder wegen. De nieuwe (verplichte) Citotoets moet dan namelijk zijn ingevoerd. Toch erkent het Ministerie dat de resultaten van de toets niet altijd even zuiver worden gebruikt.  Staatssecretaris Dekker vind dat je de Citotoets niet heilig moet verklaren, omdat het een momentopname is. Het gaat erom dat je kijkt naar hoe een kind zich heeft ontwikkeld. 

De Tweede Kamer neemt dit voorjaar een besluit over het voorstel de Citotoets te verplichten. Dekker wil op die manier scholen nog beter kunnen vergelijken, ook al is hij zich bewust van de kritiek op het gebruik van de scores. ‘Toetsen hebben wel functie. We moeten er dan ook voor uitkijken dat we zeggen dat toetsen er helemaal niet toe doen, want ik zou me geen onderwijs kunnen voorstellen zonder toetsing. Toetsing vindt namelijk ook plaats op het Voortgezet Onderwijs. Het is volgens mij belangrijk dat kinderen niet afgerekend worden op een momentopname, maar dat er meer gekeken wordt naar hoe resultaten zich verhouden tot andere toetsen en naar de indruk meesters en juffen.’

In het voorstel van Dekker wordt de Cito daarom verplaatst van februari naar april. Hierdoor komt meer tijd vrij voor het normale onderwijs. Wat mogelijk nog belangrijker is dat de middelbare school de uitkomst pas krijgt, nadat ouders hun kind hebben ingeschreven bij een middelbare school. Het basisschooladvies gaat hierdoor gaat weer zwaarder wegen. 5010

5010, de landelijke informatie- en adviesdienst voor ouders over het onderwijs, geeft het volgende advies aan ouders. Zorg dat u op de hoogte bent van het toelatingsbeleid van een middelbare school. Dit kan namelijk per school verschillen. Het is de middelbare school die uiteindelijk beslist of uw kind wordt toegelaten. Dit mag niet willekeurig zijn. De school moet zo’n beslissing nemen op grond van vastgesteld beleid. 

Mocht uw kind niet worden toegelaten en u het daar niet mee eens zijn, kunt u overwegen bezwaar te maken. Als u daarover met een deskundige wilt overleggen, kunt u contact opnemen met 5010, op het gratis nummer 0800-5010. De 5010 lijn is vanavond tot 22.00 uur open om vragen van ouders te beantwoorden. Ook is 5010 elke schooldag tussen 10 en 15.00 uur voor ouders bereikbaar met elke mogelijke vraag over onderwijs. Bovendien kunt u uw vraag stellen op www.5010.nl.