De koffie wordt duur betaald: hoe kies je de beste soort?
Door tegenvallende oogsten en een toenemende internationale vraag naar koffie wordt ons dagelijks portie cafeïne steeds duurder. Een goed moment om eens na te denken over wat we eigenlijk willen van onze koffie. De een wil vooral goedkoop, de ander gemak, en een derde kiest voor smaak – en juist daarover valt bij koffie eindeloos te twisten.
Allerlei soorten
“Je hebt koffie – en koffie”, vertelt Joost Leopold van het koffiekennisinstituut Koffieschool.nl. Hij stelt dat je koffie kunt vergelijken met wijn. “De fijnproever koopt zijn wijntje bij de wijnspeciaalzaak, de gezelligheidsdrinker pakt gewoon een fles uit het schap van de supermarkt.”
Zo heb je ook specialtykoffie: met een hoge smaakkwaliteit, die je vindt bij speciaalzaken of hippe koffiebars. “De zorgvuldig geselecteerde bonen zijn vaak traceerbaar tot regio en zelfs tot de teler, net als bij een wijnchâteau De prijs ligt gemiddeld tussen de 10 euro en 16 euro per 250 gram.”
Commoditykoffie, wat is dat?
De meeste koffie in de supermarkt noemen we commoditykoffie: grootschalig geproduceerd en meestal niet herleidbaar tot een regio. De prijs ligt momenteel tussen de 3 euro en 4 euro per 250 gram. In tegenstelling tot specialtykoffie wordt de prijs vaak twee jaar vooraf afgesproken. Volgens Leopold liggen de toekomstige prijzen al twee keer zo hoog als wat we nu in de winkel betalen.
Kosten
In de supermarkt zijn hele koffiebonen meestal iets duurder dan gemalen koffie. Maar door huismerken en aanbiedingen vervaagt dat prijsverschil vaak. Een blend – een mix van bonen uit verschillende landen, regio’s of bonensoorten (zoals arabica en robusta) – zorgt voor een constante, herkenbare smaak. Blends zijn vaak goedkoper dan single origin-koffie, omdat producenten meer keuzevrijheid hebben bij het inkopen.
Wil je echt weten wat je betaalt? Kijk dan naar de kiloprijs, die zegt meer dan alleen het bedrag op de verpakking.
Wat kost koffie per kopje?
Het grootste verschil zit in de koffieprijs. Bij specialtykoffie loopt de prijs volgens Leopold op tot 25 à 30 cent per kopje, afhankelijk van label en herkomst. Kies je voor een commoditykoffie, dan kost een kop koffie gemiddeld zo’n 10 cent. Nespresso-cups zijn een stuk duurder met gemiddeld 40 cent voor een A-merk. Capsules van een B-merk kosten tussen de 20 en 35 cent.
Prijzen blijven hoog
Experts verwachten aanhoudend hoge prijzen door klimaatverandering (meer mislukte oogsten), stijgende vraag in opkomende markten (vooral in Azië neemt de vraag sterk toe) en strengere Europese regels tegen ontbossing.
Is het verstandig om nu alvast een koffievoorraadje aan te leggen?
Als de voorspelling van Leopold klopt gaan we in de toekomst het dubbele betalen voor koffie. Heeft het zin om massaal in te slaan? Dat kan. Maar volgens Leopold verliest gebrande koffie erg snel zijn smaak. “Invriezen kan wel, maar je moet de koffie een half uur op kamertemperatuur laten komen om het goed te kunnen gebruiken. Inmiddels is dan al veel smaken verloren gegaan.”
Smaak
“De optimale koffiesmaak is voor iedereen anders, maar de belangrijkste factor is uiteraard de koffieboon”, zegt Leopold. Zo’n 95 procent van alle koffie wereldwijd komt van twee bonensoorten: arabica en robusta.
“Arabicabonen – veel gebruikt in specialtykoffie – zijn verfijnd, fruitig en licht zuur. Robusta is bitterder van smaak en komt vooral voor in commoditykoffie. Soms wordt er een beetje robusta toegevoegd aan espresso’s, voor extra kracht en een stevige cremalaag.”
Koffie kan zuur, zoet of bitter zijn, maar de meeste mensen hebben volgens Leopold voorkeur voor een zoete smaak, eventueel in combinatie met een beetje zuur of bitter. “Hoe sterker je koffie, hoe zuurder de smaak; hoe slapper, hoe bitterder,” aldus de koffie-expert.
Gebruik je altijd dezelfde koffie? Kies dan eens voor licht gebrande filterkoffie om bitterheid te vermijden, of voor donker gebrande koffie als je juist van een krachtige smaak houdt.”
Espresso of percolator
Ook heeft de manier waarop je koffie zet invloed op de smaak. Voor een intense, romige smaak kun je volgens Leopold het beste kiezen voor een espresso. Een goed alternatief is de percolator, dat borrelpotje op het fornuis. Gebruik hiervoor versgemalen, niet al te fijne koffie.
French press (cafetiere) of filterkoffie
Drink je liever mildere koffie? Kies dan voor filterkoffie of een French press. Omdat je meer water toevoegt, gebruik je minder koffie per kop.
Houdbaarheidstips
- Koffie heeft vier grote vijanden: zuurstof, licht, vocht en temperatuur. Gooi je koffie daarom niet over in een koffiebus, maar bewaar hem in de originele verpakking – goed afgesloten, op een koele, droge, donkere plek.
- Wist je dat koffiebonen binnen een minuut na het malen al de helft van hun smaak verliezen? Wil je meer smaak? Maal dan zelf je bonen en zet je koffie direct na het malen.
Wat is duurzame koffie?
Steeds meer mensen vinden duurzaamheid ook een belangrijk aspect van koffiedrinken. Maar waar moet je op letten? Op veel koffieverpakkingen zie je verschillende keurmerken die iets zeggen over duurzaamheid – maar lang niet allemaal op dezelfde manier. Zo richt Fairtrade zich vooral op sociale aspecten zoals eerlijke lonen en betere werkomstandigheden voor boeren. Rainforest Alliance kijkt daarnaast ook naar natuurbehoud en biodiversiteit.
Dan is er ook het biologische keurmerk dat iets zegt over de manier van telen. Biologische koffie komt van planten die zijn verbouwd zonder chemische bestrijdingsmiddelen of kunstmest. Dat zegt overigens niets over de prijs die de boer ervoor krijgt. Duurzaamheidslabels geven trouwens ook geen garantie over de smaak van de koffie. Toch pleit Leopold ervoor om te kiezen voor koffie met een keurmerk. “Dan weet je in elk geval zeker dat je een goed gevoel krijgt tijdens het drinken ervan, en dat is ook heel wat waard.”