De ontbrekende schakel in de consumentenwetgeving

Met behulp van vier verschillende onderwerpen uit het afgelopen seizoen van Radar laten we zien hoe handig het zou kunnen zijn om gezamenlijk naar de rechter te stappen in deze situaties. Individuele consumenten zien in veel gevallen af van het ondernemen van juridische actie, bijvoorbeeld omdat de kosten daarvan niet opwegen tegen het financiële belang van hun vordering.WCAMDe WCAM (Wet Collectieve Afwikkeling Massaschade) is ontwikkeld voor het bieden van een oplossing voor massaschade. Maar deze wet biedt geen afdoende oplossing. Het is bijvoorbeeld expliciet in ons Burgerlijk Wetboek uitgesloten om als consument in een collectief proces een schadevergoeding te krijgen. De WCAM eigenlijk vooral handig wanneer beide partijen willen schikken. Consumentenorganisaties, die het proces voeren voor de groep, zijn daardoor volledig afhankelijk van de medewerking van de tegenpartij om tot een schikking te komen. Wanneer deze partij dus niet bereid is om te onderhandelen dan kan je als consument geen kant op. Op dit moment zijn de ministeries van Justitie en Economische Zaken voornemens de WCAM aan te passen. Volgens de Orde van Advocaten en de Consumentenbond is zo’n aanpassing echter ontoereikend. 'Zolang de basis van de WCAM, die gebaseerd is op een schikking, niet zal worden aangepast dan zal elke aanpassing op die wet eigenlijk niet het probleem verhelpen', aldus hoogleraar privaatrecht Marco Loos.EuropaIn sommige landen in Europa bestaat er  een goedwerkende methode om collectief te procederen. Zoals in Spanje en Portugal, waar er hele duidelijke regels zijn voor het opstarten van een collectieve schadeactie. Hierbij kan iedere consument gecompenseerd worden voor zijn schade met een geldbedrag. Volgens Sophie in ’t Veld, Europarlementariër D66, moet er een wetsverandering komen op Europees niveau. Op die manier krijgt iedere Europeaan dezelfde rechten.ConsumentenbondDe Consumentenbond wilt graag dat het collectief actierecht wordt verbeterd en strijden daar al een aantal jaren voor. De bond ondervindt dagelijks de nadelen van het feit dat collectieve schadevergoeding niet mogelijk is in Nederland. 'Door deze ontbrekende schakel in het rechtssysteem kunnen we niet doen wat we willen doen voor consumenten' zegt Bart Combée, directeur Consumentenbond. Vanaf 15 maart 2011 is de bond een actie begonnen op Europees en nationaal niveau. Hier kunnen consumenten een steunbetuiging achterlaten. Aanleiding voor de actie van de Consumentenbond is een onderzoek van de Europese Commissie naar de wettelijke mogelijkheden voor collectieve schadevergoeding in Europa.Nederlandse Orde van Advocaten

De Nederlandse Orde van Advocaten is ook positief. De Orde denkt dat de dreiging van een eventuele procedure waarbij de tegenpartij wel tot collectieve schadebetaling over moet gaan ervoor zorgt dat zo’n partij eerder geneigd is om aan de onderhandelingstafel te gaan zitten.  

Wel zegt De Orde van Advocaten zegt dat daar tegenover staat dat het vaak gaat om zeer gecompliceerde gevallen met subtiele verschillen per individueel geval op het terrein van zowel de aansprakelijkheid als de schadeomvang. Die problemen zijn volgens hun in onderhandelingen makkelijker op te lossen dan in een geschil waarbij een rechter zich aan oplossingen volgens exacte wetstoepassing moet beperken.

Bij een collectieve schadeveroordeling voor de rechter zullen zich natuurlijk dezelfde problemen voordoen als bij een collectieve schaderegeling (schikking): discussie over de aansprakelijkheid, het bewijs per individu dat er daadwerkelijk schade is geleden, het bewijs van de omvang van de schade en dergelijke. Ook bij collectieve schadevergoeding zouden individuele partijen zich aan de collectieve veroordeling moeten kunnen onttrekken. Een wondermiddel zou dit nieuwe procedurele instrument dus niet zijn volgens de Orde van Advocaten.