Dieren in een attractiepark: is dat nog wel van deze tijd?

'Je kijkt wel naar de dieren, maar echt tijd was er niet'

Radar sprak daarom met drie oud-medewerkers. Ze werkten van een half jaar tot drie jaar bij Mondo Verde, in de afgelopen jaren. Ze doen anoniem hun verhaal. Alledrie maken ze zich zorgen over het welzijn van de dieren in het park. Zo vertelt een medewerker dat er weinig tijd is om de dieren te voeren en om schoon te maken.

“Je bent van ‘s ochtends 8 uur tot 12 uur bezig met verzorgen. In mijn tijd moesten we met drie of vier man het hele park doen qua verzorging. Je kijkt natuurlijk wel naar de dieren, maar echt tijd ervoor was er niet. We mochten ook niet meer doen, we moesten ons strak houden aan de planning die het hoofd dierverzorging ons gaf”, vertelt een oud-medewerker.

Een andere oud-medewerker vertelt dat de hokken vaak met chloor worden schoongemaakt en dat ook het groente en fruit met chloor schoon wordt gemaakt. Deze oud-medewerker vond dat niet verantwoord. Ook zetten de oud-verzorgers vraagtekens de vele dieren die achter de schermen worden gehouden.

“We hadden achter de schermen een ringstaart maki in een vogelkooi. Die heeft daar minstens een half jaar ingezeten. NVWA heeft dat ook gezien; toen is gezegd dat hij even ziek was."

Verrijking voor dieren werd 'onzin' genoemd

Een deskundige van de Faculteit Diergeneeskunde vertelt ons dat het niet ongebruikelijk is om chloor te gebruiken om dierverblijven schoon te maken. Maar dat het meestal alleen gebruikt wordt als het niet anders kan. Bijvoorbeeld als een dier ziek is geworden en de kans bestaat dat de ziekte zich verder verspreidt.

De derde oud-medewerker beaamt de verhalen van de anderen. Ook voegt diegene toe dat als medewerkers met ideeën kwamen om de dieren meer verrijking te geven, of de dieren op andere manieren te voeren, er vaak niet geluisterd werd. Of er werd gezegd dat het onzin was. “Alleen stagiaires mochten voor school aan verrijking doen.”

“Er zitten echt wel dieren die goed verzorgd worden. Maar, er zitten ook dieren die stereotiep gedrag vertonen, in te kleine hokken zitten en te weinig verrijking hebben.”

Tralies en tranen

Eind mei kreeg Radar van Stichting Bite Back een rapport van 62 pagina's over de situatie in familiepark Mondo Verde. Daarin somt de dierenrechtenorganisatie een aantal misstanden op.

Zo zouden er meerdere dieren op dagelijkse basis te maken krijgen met lawaai van attracties, vertonen veel dieren stereotiep gedrag en zitten dieren zowel voor als achter de schermen in te kleine verblijven. De stichting wil graag dat het park onder streng toezicht komt te staan en dat ze geen vergunning krijgen voor nieuwe dieren.

“Wanneer je als park dieren plaatst tussen de attracties in, denken wij niet dat het nog zin heeft om met het park te praten. Dan wordt het tijd om het aan het grote publiek te tonen”, aldus Raymond Olivers van Bite Back. “Het gedeelte achter de schermen is nog een stuk heftiger dan het gedeelte dat je voor de schermen ziet”, voegt hij toe.

“Achter de schermen zien wij dat dieren vaak in kleine kooien zitten, in kale kooien waar ze weinig mogelijkheden hebben om eigen gedrag te tonen. Dat past niet bij het beeld dat een dierentuin zou moeten uitstralen.”

Kamervragen

In maart dit jaar stelde Tweede Kamerlid Ines Kostic van Partij voor de Dieren kamervragen over de situatie in Mondo Verde. Toenmalig minister van Landbouw, Natuur en Voedselkwaliteit gaf als antwoord dat hij een attractiepark geen geschikte plek vindt voor wilde dieren.

Een gebrek aan spelen en uitdaging

Gedragsdeskundige en bioloog Patrick van Veen is voor ons naar het familiepark gegaan. Hij zag dat in tweederde van de gevallen de verblijven die zichtbaar zijn voor bezoekers, groot genoeg is voor de dieren die erin zitten. Wat Van Veen meer stoorde was het gebrek aan verrijking voor de dieren. Apen hebben bijvoorbeeld slingertouwen nodig. Leeuwen vinden het fijn om ergens op te klimmen, en een kapucijnaap heeft dingen nodig om mee te klooien.

Dat soort verrijking was er weinig. “Ik krijg het idee dat er weinig geïnvesteerd wordt in dierverzorging. Veel dieren vertonen stereotiep gedrag. Dat zit ‘m niet in de omvang van het verblijf, maar in de verrijking. Hebben ze attributen om mee te spelen? Hoe wordt het eten ze aangereikt? Moeten ze er moeite voor doen?”

Wat Van Veen zich ook afvroeg: “Wat is de motivatie van het park om dieren te hebben? Ik zie het nergens staan. Er zijn wel wat bordjes met informatie. Maar, dat is het dan ook." Van Veen vraagt zich dan ook af of het wel van deze tijd is om op deze manier dieren te houden. Hij vindt van niet.

De reactie van Mondo Verde

Uiteraard hebben we Mondo Verde gevraagd om een reactie. Directeur Klaas van der Honing wilde niet reageren voor camera. Wel kregen we een schriftelijke reactie op onze vragen.

We vroegen Van der Honing wat hij ervan vindt dat oud-medewerkers aangeven dat veel dieren uit het zicht van bezoekers worden gehouden, soms lange tijd in een hokje zitten, en dat verrijking als onzin wordt afgedaan door het hoofd dierverzorging.

Van der Honing merkt als eerste op dat de ‘objectiviteit van oud-medewerkers in sommige gevallen in twijfel kan worden getrokken’. Een uitleg waarom hij twijfels heeft, geeft hij niet. Wel schrijft hij het volgende over de dieren achter de schermen: “Elke dierentuin heeft dieren “achter de schermen”, maar daarbij is het dierenwelzijn nimmer in het geding en deze dieren worden ook door de bevoegde instanties en dierenartsen gecontroleerd.

Er zijn altijd goede redenen om een dier 'achter de schermen' en dus niet zichtbaar voor het publiek te houden, bijv. wegens ziekte van of stress bij het dier.”

Het park is het er niet mee eens dat het hoofd dierverzorging suggesties voor verrijking voor de dieren onzin vindt. Op dit moment is het park bezig om een protocol op te stellen omtrent de omgang met dieren en omtrent de onderlinge verhouding tussen de werknemers. “Dit is een lopend traject”, schrijft Van der Honing. De directeur benadrukt dat een dier nooit zal ontzien van medische zorg. 

Te weinig tijd voor echte aandacht

De oud-medewerkers schetsen ook het beeld dat er een strak schema is voor de verzorgers en dat er vrijwel alleen tijd is om te voeren en schoon te maken. Voor echte aandacht voor de dieren is geen tijd.

Daarop reageert Van der Honing: “Zoals aangegeven ligt het dierenwelzijn van onze dieren ons nauw aan het hart. Al onze dieren worden dagelijks verzorgd en dat bestaat niet alleen uit voederen en schoonmaken. Ook wordt de conditie van ieder dier gemonitord. Bij eventuele afwijkingen wordt de hoofd dierverzorger op de hoogte gebracht en indien nodig een plan van aanpak opgesteld en uitgevoerd in samenspraak met de dierenarts, mocht dat nodig zijn."

"Wel geven wij mee dat de aard van onze dieren niet zodanig is dat daarmee gespeeld kan worden, zoals dat in een katten- of hondenasiel wellicht wel kan plaatsvinden.”

Van der Honing zegt verder dat het park bezig is met het opstellen van een uitgebreider verrijkingstraject. Het park zal zelf diverse experts raadplegen om te kijken naar verbetering op het gebied van verrijking.

Het eventueel verplaatsen van dieren is beperkt, schrijft Klaas van der Honing. Mondo Verde moet zich houden aan het bestemmingsplan en de vergunning die verleend zijn. “Mondo Verde gaat met RVO een traject aan waarbij de visie ‘de dierentuinen van de toekomst’ wordt meegenomen. Mondo Verde houdt de dieren voor educatieve en conservatieve doeleinden.”

Ook heeft Mondo Verde gereageerd op het rapport van Bite Back. Daarin concluderen ze het volgende: “Uit het vorenstaande blijkt dat het Bite Back rapport diverse onjuistheden, onvolledigheden en negatieve suggesties bevat.

Mondo Verde trekt daarom de betrouwbaarheid en de zorgvuldigheid van het Back Bite rapport in twijfel. Ook bij de betrouwbaarheid van de geraadpleegde bronn(en) kunnen de nodige vraagtekens worden geplaatst.

Betreurenswaardig is dat Mondo Verde niet op voorhand de mogelijkheid tot aanvulling of commentaar is gegeven, hetgeen tot een meer correcte en meer volledige verslaggeving had geleid. Mondo Verde heeft desondanks met een kritische blik naar haar eigen park gekeken en zal de nodige verbeteringen in gang zetten.”

Oud-medewerkers reageren

Radar stuurde dit uitgebreide rapport op naar de oud-medewerkers die we gesproken hebben. Een van hen laat ons weten: ”Heel mooi dat ze zelf aangeven door controles goed gekeurd te worden, betekent nog altijd niet dat het er voor de dieren goed is.”

Een ander laat weten het met veel punten uit het rapport niet eens te zijn: “Het is juist Mondo Verde die onjuistheden naar buiten brengen. Om zichzelf te redden veranderen ze de verhalen en houden ze zich simpel gezegd van de domme.”