Etiketten worden strenger: dit moet je weten als je een allergie hebt

Wat mag straks wel en niet meer op het etiket?

De nieuwe regels zijn al op 1 januari 2024 ingegaan, maar fabrikanten hebben dus nog tot het einde van dit jaar om het aan te passen. Daarom kun je al verpakkingen tegenkomen met de nieuwe waarschuwingen, terwijl sommige producten nog de oude manier gebruiken. Met de nieuwe regels voor allergenen op etiketten mogen producenten nog maar twee formuleringen gebruiken als er risico op kruisbesmetting:

• ‘Kan [allergeen] bevatten’, bijvoorbeeld: Kan sesam bevatten
• ‘Niet geschikt voor mensen met een [allergeen]-allergie’, bijvoorbeeld: Niet geschikt voor mensen met een pinda-allergie

De term ‘kan sporen bevatten van’ verdwijnt dus volledig. Ook vage omschrijvingen als ‘gemaakt in een fabriek waar ook...’ zijn straks niet meer toegestaan. Zo weet je als consument met een allergie beter wat je kunt verwachten van het product.

Waarom is deze verandering nodig?

Tot nu toe mochten fabrikanten zelf bepalen of, en hoe, ze waarschuwden voor sporen van allergenen. Dat leidde tot grote verschillen tussen producten. Sommige producten hadden overdreven waarschuwingen, puur uit juridische voorzorg. Andere hadden helemaal geen waarschuwing, terwijl er wél sprake kon zijn van kruisbesmetting.

Voor mensen met een allergie betekende dat: je wist vaak niet waar je aan toe was. De ene ‘sporenwaarschuwing’ stelde weinig voor, de andere kon levens redden. Met het nieuwe beleid moet een waarschuwing op het etiket voortaan gebaseerd zijn op een objectieve analyse van hoeveel risico er is.

Wanneer moet er gewaarschuwd worden?

De nieuwe regels dwingen producenten om na te gaan of een allergeen per ongeluk in hun product kan belanden. Dat kan op allerlei manieren gebeuren, bijvoorbeeld door machines, verpakkingen of ingrediënten van leveranciers. Als de analyse laat zien dat de hoeveelheid boven een afgesproken drempelwaarde kan uitkomen, is het verplicht om een waarschuwing toe te voegen.

Die drempelwaarde verschilt per allergeen. Voor noten ligt die bijvoorbeeld op 1 milligram eiwit per dosering. De grens is zo gekozen dat 95 procent van de mensen met een allergie geen of hooguit een milde reactie zal hebben. Alleen als dat risico echt bestaat, moet het op het etiket.

Wat betekenen de nieuwe zinnen voor jou?

Een product waarop staat ‘Kan noten bevatten’ moet voortaan een meetbaar risico bevatten. Staat deze waarschuwing niet op de verpakking, dan kun je ervan uitgaan dat de hoeveelheid zo laag is dat het voor de meeste mensen veilig is. Toch blijft er ruimte voor twijfelgevallen: fabrikanten mogen ook kiezen voor de tekst ‘Niet geschikt voor mensen met een notenallergie’. Die wordt gebruikt als er mogelijk een risico is, maar het niet zeker is of de hoeveelheid onder de drempelwaarde blijft.

Voor de consument betekent dit:

• Kan … bevatten en Niet geschikt voor … betekenen hetzelfde: uit risicoanalyses blijkt dat er genoeg allergeen in het product kan zitten om klachten te geven
• Geen waarschuwing = het product is veilig voor bijna iedereen met een allergie

Wat als je allergisch bent voor kleine hoeveelheden?

De nieuwe regels helpen de meeste mensen met een allergie te beschermen. Maar sommige mensen reageren al op hele kleine hoeveelheden, onder de drempelwaarde.

Ook al is het straks duidelijker, zij moeten toch voorzichtig zijn en op blijven letten. Een waarschuwing is geen garantie dat een product volledig veilig is. Dat blijft een persoonlijke afweging.

Wat gebeurt er met oude etiketten?

Tot 1 januari 2026 hebben producenten de tijd om over te stappen op een nieuw etiket. Tot die tijd mogen producten met oude etiketten nog verkocht worden. Dat betekent dat je voorlopig alle bekende waarschuwingen kunt tegenkomen, inclusief ‘kan sporen bevatten’. Pas volgend jaar zijn de oude formuleringen officieel verboden.

Let op: de wijziging geldt alleen voor voorverpakte producten. Producten van bijvoorbeeld een markt, bakker of horecazaak vallen niet onder de nieuwe regels.

Hoe zit het met buitenlandse producten?

Nederland is voor nu het eerste land met deze strikte etiketteringsregels. In andere landen gelden nog andere normen. Koop je producten uit het buitenland, weet dan dat de etiketten en de allergeneninformatie daarop afwijkend kunnen zijn. In de toekomst wordt verwacht dat Europese instanties hierin één lijn gaan trekken, maar zover is het nog niet.

Twijfel je over de informatie op het etiket van een product? Neem dan contact op met de fabrikant, of kies voor een product met duidelijke informatie.