Funcaps gelinkt aan 27 doden door illegale medicijnen: 'Handel in menselijke ellende'

Radar waarschuwde al eerder voor de gevaren van de ongrijpbare handel in 'designerdrugs', zoals het destijds populaire 3-MMC. De kern van het probleem was toen hetzelfde als nu: zodra een specifieke designerdrug verboden wordt, passen producenten de chemische structuur een beetje aan. Zo maken ze een 'nieuwe' drug die (tijdelijk) weer legaal is.

Van partydrug naar 'geneesmiddel'

De rechtszaak tegen Funcaps laat zien dat de zorgelijke handel is verschoven van partydrugs naar nagemaakte geneesmiddelen.

Het Instituut Verantwoord Medicijngebruik (IVM) trekt hierover de noodklok en waarschuwt specifiek voor een gevaarlijke categorie: de 'designerbenzo's'. Dit zijn chemische varianten van zware, verslavende kalmeringsmiddelen (zoals valium of oxazepam) die normaal alleen op recept verkrijgbaar zijn.

Omdat de moleculen net iets anders zijn, vallen ze (net als designerdrugs) buiten de Geneesmiddelenwet en de Opiumwet. Dit maakt de verkoop juridisch ingewikkeld, maar maakt jou als gebruiker tot een soort proefkonijn.

Wat zijn de risico's van deze designermedicijnen?

Of het nu gaat om de designerbenzo's waar het IVM voor waarschuwt, of andere nagemaakte pillen zoals verkocht door Funcaps: de gevaren voor de consument zijn groot. Er is geen onderzoek gedaan naar de veiligheid, werking en bijwerkingen van de pillen. Niemand weet wat een veilig dosering is, of hoe de drug reageert met andere medicijnen of alcohol.

• Je weet niet wat je slikt. De NVWA trof bij de inval in de Funcaps-panden "tientallen plasticzakken met pillen in allerlei kleuren" aan. Deze pillen worden gemaakt in ongecontroleerde labs. Ze kunnen vervuild zijn of een totaal andere werkzame stof bevatten.
• Er kunnen dodelijke stoffen zijn toegevoegd. Het IVM waarschuwt dat producenten er stiekem andere stoffen aan toevoegen, zoals nitazenen. Dit is een extreem sterke pijnstiller die nog verslavender en dodelijker is dan fentanyl.
• Overdosis door poeder is snel gebeurd. Veel van deze middelen worden ook als poeder verkocht. Het verschil tussen een 'roes' en een fatale overdosis kan een paar milligram zijn. Dat is met het blote oog heel moeilijk veilig af te meten.

Laat je niet misleiden

Net als bij eerdere designerdrugs, gebruiken webshops zoals Funcaps een bekende truc om de wet te omzeilen. Ze zetten op de verpakking of website: 'Not for human consumption' (niet voor menselijke consumptie) of 'Research chemical' (bedoeld voor onderzoek).

Trap hier niet in. De enige reden dat deze juridische disclaimer hier staat is dat de verkoper probeert zijn verantwoordelijkheid te ontlopen. Preventiedeskundige Tom Bart van Jellinek legde deze truc eerder al aan Radar uit: "Dat is om de regels te omzeilen. Als je er op vermeldt dat het voor consumptie is, dan moet je je ook gaan houden aan Europese regels van voedselveiligheid. Daar kunnen ze natuurlijk niet aan voldoen, dus ze verkopen het als iets anders. Terwijl iedereen weet waarvoor het bedoeld is."

De officier van justitie was tijdens de zitting duidelijk over deze praktijk: “Jullie verdienmodel is handel in menselijke ellende. Het levert gevaar op voor met name jongeren. Je kunt je niet verschuilen achter een paar stickertjes met 'niet voor menselijke consumptie'."

Waarom zijn deze middelen nog steeds te koop?

De overheid heeft recent een stofgroepenverbod heeft ingevoerd, maar dit lijkt het huidige probleem niet op te lossen. Deze wet verbiedt namelijk maar drie specifieke groepen designerdrugs (vooral gerelateerd aan partydrugs en fentanyl). Producenten zijn hierdoor uitgeweken naar andere chemische groepen die niet op die lijst staan, zoals de levensgevaarlijke designerbenzo's.

Het IVM, en ook politici zoals Kamerlid Anne Kuik (CDA), pleiten daarom niet zozeer meer voor een nieuw verbod, maar voor een snelle uitbreiding van het bestaande stofgroepenverbod. Zij willen dat ook alle op benzodiazepinen lijkende stoffen aan de Opiumwet worden toegevoegd.

Tot die tijd blijft de markt voor deze specifieke designer-medicijnen ongereguleerd en gevaarlijk.