Hoogste inflatie sinds 2008: hoe kun je hier het beste op inspelen? Vijf vragen aan experts

Het gaat om de hoogste stijging in Europa sinds 2008. Radar stelde daarom vijf vragen aan twee experts: Casper de Vries, hoogleraar monetaire economie aan de Erasmus Universiteit, en Marike Knoef, hoogleraar empirische micro-economie aan de Universiteit Leiden.

Wat is inflatie?

Er is sprake van inflatie als de prijzen van goederen en diensten omhooggaan. Momenteel gaat het dus om een gemiddelde stijging van 4,1 procent. Ook de lonen gaan omhoog, maar die stijgen harder dan de productiviteitsgroei.

'We hebben voor het eerst sinds heel wat jaren dat de prijsstijgingen wat hoger zijn.' De Vries legt uit dat dit komt door de aanwakkerende economie en doordat de distributiekanalen nog niet helemaal hersteld zijn van de coronacrisis. 'Je krijgt dan hogere inflatie, omdat er meer vraag is dan aanbod.' De sterk gestegen energieprijzen spelen tevens een belangrijke rol.

Ook Knoef legt uit dat alles duurder wordt. 'Inflatie wordt berekend aan de hand van een mandje aan goederen dat representatief is voor wat huishoudens kopen. We kijken hierbij naar de verandering ten opzichte van het jaar daarvoor. In oktober was dit cijfer 3,4 procent.'

Inflatie vs. hyperinflatie

Maar dat is nog lang geen hyperinflatie, zegt De Vries. 'Hyperinflatie zie je bijvoorbeeld in Turkije en Argentinië. Je ziet daar prijsstijgingen van 50 procent per maand. Dat is van een heel andere orde dan waar we nu over praten; 3 tot 4 procent in Europa en 6 procent in Amerika.'

Knoef voegt hieraan toe: 'Hyperinflatie is héle hoge inflatie. Je ziet het bijvoorbeeld in Zuid-Amerikaanse landen, maar je zag het na de Eerste Wereldoorlog ook in Duitsland. De prijzen nemen dan van de ene op de andere dag behoorlijk toe.'

Hoe staan we er in Nederland voor?

Nederland is een klein land. Hierdoor beweegt het mee met wat er in de rest van de wereld gebeurt. De Vries legt uit dat olie een heel belangrijk item is uit de consumptiebundel en import. 'De olieprijs is omhooggedreven omdat Saoedi-Arabië en Rusland terughoudend zijn met het opvoeren van het aanbod. Daarnaast zijn de producenten in Amerika wat huiverig geworden, omdat ze kleiner zijn.'

Hij vervolgt: 'In de aanvoerketens zijn er dus allerlei problemen door corona. Naar aanleiding van de crisis hebben overheden wereldwijd de situatie ondersteund. De verwachting is dat de inflatie uiteindelijk omlaaggaat.'

Spiraal

De Vries benoemt ook een maar:  'Als lonen en pensioenen geïndexeerd worden om te compenseren voor de prijsstijging, dan zet het zich eigenlijk vast en dan krijg je een soort spiraal. Dat hebben we in de jaren zeventig gezien, maar zo ver zijn we nog lang niet. Maar dat is het moment waarop je je zorgen moet gaan maken.'

Statistische vertekening

'Er zit ook nog een statistische vertekening in', aldus De Vries. 'Tijdens het begin van de coronacrisis gingen de prijzen juist sterk omlaag, omdat mensen thuiszaten en niet konden consumeren en dat gaan nu dus weer omhoog. Je moet het dus eigenlijk vergelijken met de prijzen vóór corona.'

Ook Knoef zegt dat ze de situatie in Nederland nog geen hyperinflatie zou willen noemen. 'Je ziet wel dat de inflatie toeneemt. De vraag is of dit tijdelijk is of langdurig. Factoren die hierbij een rol spelen zijn de energieprijzen, maar ook de verstoring van de aanvoer van goederen door de coronacrisis en de hiermee gepaard gaande schaarste. In de voorgaande jaren was de inflatie relatief laag, maar zeker weten doen we het niet.'

Centrale bank en de rente

In Europa houdt de centrale bank de situatie in de gaten. 'Zij vragen zich nu ook af of ze de rente moeten verhogen, maar ze denken dat de huidige situatie tijdelijk zal zijn’, stelt Knoef. ‘De economie koelt af als de rente wordt verhoogd en de inflatie gaat dan naar verwachting omlaag.'

Wat betekent de hoge inflatie voor ons spaargeld?

Ons spaargeld wordt minder waard. Als dingen duurder worden, is je spaargeld en je pensioen minder waard, antwoorden de economen. 'In Euro’s blijft het gelijk, maar je kunt er minder mee kopen. Door de financiële situatie van de fondsen kan er ook niet gelijk geïndexeerd worden.'

Hoe kun je hier als consument het beste op inspelen?

De Vries: 'Je kunt er enigszins op inspelen als je weet welke goederen schaars worden, dan zou je die eerder in kunnen slaan. Maar dat effect voel je pas als de inflatie écht oploopt, ruim boven de 10 procent. Dit zie je bijvoorbeeld Argentinië. Bij grote aankopen als een huis of auto kan het natuurlijk wel veel schelen als je denkt dat de huizenprijzen nog verder zullen stijgen en de huizenmarkt niet in elkaar zakt, maar niemand weet dat. Je kan niet voorspellen of dit zich doorzet.'

Knoef: 'Als je naast een buffer wat meer spaargeld over hebt, zou je kunnen nadenken om het bijvoorbeeld in vastgoed of aandelen te stoppen. Goud wordt ook weleens populair wanneer de inflatie stijgt. Deze investeringen zijn wel meer risicovol dan het geld op je spaarrekening laten.'

Zes dingen die je moet weten over crypto en de Belastingdienst: 'Een fout kan je duur komen te staan'

Je zou ook producten kunnen kopen die lang houdbaar zijn. 'Maar je kunt niet alles van tevoren kopen. Ik denk daarnaast ook niet dat de voordelen zo ontzettend groot zullen zijn, maar bij hyperinflatie natuurlijk wel. Bij de huidige inflatie zit het hem ook in de energieprijzen. Je kunt er dus voor kiezen om je huis energiezuiniger te maken.'

Ben jij benieuwd hoe je je huis kunt verduurzamen? We hebben diverse tips voor je op een rijtje gezet:

• Welke subsidies zijn er voor het verduurzamen van een huis?
• Hoe maak je je woning energiezuinig? Drie voorbeelden
• Zo maak je je huurwoning energiezuiniger (als huurder)
• Zonnepanelen schoonmaken: levert het iets op?

Bron: Eurostat / Radar