Instagram verwijdert slechts 11% van door Radar gemelde nep-advertenties met BN'ers

Instagram Berichten Nep

Uit onderzoek van Radar blijkt dat Instagram nauwelijks actie onderneemt tegen nep-advertenties waarin bekende Nederlanders zonder hun toestemming worden gebruikt. In zeven weken tijd rapporteerde Radar 91 misleidende advertenties. Slechts 11 procent werd door Instagram verwijderd. Op maandag 21 oktober 2024 zie je dit onderwerp terug in de Radar-uitzending.

In deze advertenties worden BN'ers zoals Alberto Stegeman, Annechien Steenhuizen en Johan Derksen ingezet om mensen naar frauduleuze websites te lokken. Mensen worden gelokt met beloften over snel geld verdienen, maar raken hun inleg kwijt aan oplichtingsplatformen.

Hoe werkt de oplichting?

De oplichters plaatsen advertenties die eruitzien als nieuwsartikelen van bekende media zoals het AD. De koppen trekken de aandacht met schokkende claims: BN'ers zouden gearresteerd zijn, hun huizen doorzocht, of ze zouden betrokken zijn bij schandalen. Soms wordt zelfs beweerd dat een BN'er is overleden.

Wie op zo’n advertentie klikt, komt terecht op een nagemaakte nieuwswebsite. Daar wordt gesuggereerd dat BN'ers zoals Frans Bauer en Erica Renkema tijdens talkshows als Renze of Vandaag Inside hun ‘geheime methode’ zouden hebben gedeeld om snel rijk te worden. De BN'er in kwestie zou beweren dat met een investering van 250 euro binnen drie maanden een miljoen euro kan worden verdiend. Uiteraard zijn deze beweringen compleet verzonnen en bedoeld om mensen in de val te lokken.

2024 08 30 Solène Le Vezo Erica Renkema
Een nepadvertentie over Erica Renkema, met haar gezicht geplakt op een foto waar zij niets mee te maken heeft.

    

Wat doet het AD tegen de nep-advertenties?

Rennie Rijpma, hoofdredacteur van het AD, noemt het 'dweilen met de kraan open'. "Elke keer dat we een nep-advertentie laten verwijderen, verschijnt er meteen weer een nieuwe met een andere URL." Naast BN'ers wordt ook de naam en lay-out van het AD misbruikt.

"We hebben samen met het OM, de FIOD en de politie naar oplossingen gezocht, maar de snelheid en internationale aard van de fraude maken het bijna onmogelijk om de verspreiding te stoppen." De oplichters opereren vaak vanuit het buitenland, wat het lastig maakt hen aan te pakken. Het AD heeft momenteel geen contact met platforms als Facebook en Google over dit probleem.

Meest gebruikte BN'ers in nep-advertenties

Uit onze analyse blijkt dat vooral Alberto Stegeman (27 keer), Annechien Steenhuizen (22 keer) en Erica Renkema (21 keer) vaak worden misbruikt in deze advertenties. Deze drie namen zijn verantwoordelijk voor meer dan twee derde van de door Radar gerapporteerde gevallen. Ook Johan Derksen en Herman den Blijker zijn regelmatig doelwit van oplichters.

2024 08 30 Icmab Johan Derksen
Ook Johan Derksen werd bij een nep-drama betrokken.

    

Reacties van BN’ers

Veel BN'ers zijn inmiddels bewust van deze praktijken en waarschuwen actief hun volgers via hun eigen social media. Alberto Stegeman zei in een bericht op Instagram: "Nepnieuws, nepnieuws en nog eens nepnieuws! Trap er niet in, klik niet op linkjes en laat geen gegevens achter." Erica Renkema noemde de advertenties lachwekkend: "Het is schandalig, maar zo ongeloofwaardig dat ik er hardop om moest lachen." Presentator Erik Dijkstra noemt het een kwalijk en vreselijk fenomeen en waarschuwt mensen om niet in de val te trappen.

Wat gebeurt er als je erop ingaat?

Radar besloot de proef op de som te nemen en vulde onderaan het nep-artikel over Johan Derksen een telefoonnummer in. Binnen één minuut werden we gebeld door een Engelstalige verkoper die ons ruim een half uur lang probeerde te overtuigen om te investeren in het platform IB24. Toen we vroegen naar de betrokkenheid van Johan Derksen, kon de verkoper daar niets over zeggen.

In plaats daarvan benadrukte ze dat we snel moesten beslissen, omdat er slechts een beperkt aantal ‘investeringskansen’ beschikbaar zou zijn. De verkoper probeerde ons verder te overtuigen door te zeggen dat het platform gebruikmaakt van geavanceerde AI-technologie om automatisch te beleggen. Hoe meer je inlegt, hoe meer winst je zou maken.

2024 08 22 Peter Prevc Annechien Steenhuizen
Een nep-verhaal over Annechien Steenhuizen.

   

AFM: Nep-advertenties zijn onderdeel van een groter probleem

De Autoriteit Financiële Markten (AFM) waarschuwt dat nep-advertenties vaak de eerste stap zijn richting fraude, zoals boilerroom-fraude. Hierbij worden slachtoffers onder druk gezet om te investeren in nepbeleggingen. Dit jaar heeft de AFM al 67 keer gewaarschuwd voor dit soort oplichtingspraktijken. De toezichthouder vraagt, waar mogelijk, webhosts om valse websites offline te halen, maar wijst erop dat de verantwoordelijkheid voor advertenties bij platforms zoals Facebook en Instagram ligt, die vallen onder Meta.

Dit soort fraude neemt fors toe. Volgens de Fraudehelpdesk zijn er dit jaar tot augustus al 177 meldingen van beleggingsfraude gedaan waarbij BN'ers worden misbruikt. Naar verwachting kan het aantal meldingen in 2024 oplopen tot 300, met een totale schade van ruim 2,3 miljoen euro.

Instagram onder druk door nieuwe wetgeving

Sinds de invoering van de Digital Services Act (DSA) in februari 2024, staan grote platforms zoals Instagram onder druk om beter op te treden tegen illegale inhoud. Deze Europese wet verplicht hen niet alleen om transparanter te zijn over hun advertentiebeleid, maar ook om snel in actie te komen bij misleidende advertenties.

"De ACM zegt tegen Radar dat zij een ondersteunende rol hebben, omdat grote platforms zoals Instagram vallen onder het toezicht van de Europese Commissie. "Wij kunnen meldingen doorgeven aan de Ierse toezichthouder, aangezien Meta in Ierland is gevestigd. Zelf hebben we geen zicht op de verwijderingspercentages," laat de ACM weten. "De Europese Commissie kan ingrijpen als blijkt dat Meta onvoldoende actie onderneemt tegen deze oplichterij.

2024 08 15 Angelical Tears Herman Den Blijker
Neppe comments & neppe gesprekken, als advertentie aangeboden.

    

De Europese Commissie

De Europese Commissie is inmiddels een formeel onderzoek gestart naar Meta, het moederbedrijf van Instagram, om te controleren of het platform zich aan de DSA-regels houdt.

De Europese Commissie laat aan Radar weten geen uitspraken te doen over de voortgang van het onderzoek, maar bevestigt dat de aanpak van dergelijke misleidende advertenties onderdeel is van hun onderzoek.

Vicevoorzitter Margrethe Vestager waarschuwde eerder al dat Meta mogelijk onvoldoende doet om frauduleuze advertenties aan te pakken en te weinig openheid biedt over hoe ze dergelijke inhoud beheert. Mocht Meta de DSA-regels schenden, dan kan het bedrijf een boete krijgen die kan oplopen tot maar liefst 6% van de wereldwijde omzet.

Update

Reactie: Meta komt met nieuwe maatregel tegen oplichting

Meta, het moederbedrijf van Instagram, laat de redactie van Radar weten ‘fors te investeren’ in de strijd tegen nep-advertenties. “Het is tegen ons beleid om publieke figuren op misleidende wijze te gebruiken in advertenties die mensen proberen op te lichten,” zegt een woordvoerder. “We hebben onze handhaving aanzienlijk verbeterd en verwijderen accounts, pagina’s en advertenties die ons beleid overtreden.” Toch erkent Meta dat de strijd nog niet voorbij is. “Dit probleem teistert de online advertentiewereld al jaren, en we verwachten niet dat het snel verdwijnt.”

Meta kondigt aan dat het binnenkort gezichtsherkenningstechnologie gaat testen om het voor oplichters moeilijker te maken ‘celeb-bait’-advertenties te plaatsen, waarin bekende personen zonder toestemming worden misbruikt.

Bovenstaande reactie is door Radar vertaald uit het Engels. Lees de volledige Engelstalige reactie hier.