Is een bril dragen slecht voor je gezichtsvermogen? Tips voor gezonde ogen

Veel mensen dragen hun voorgeschreven bril of lenzen niet, omdat ze geloven dat hun zichtsvermogen er slechter door wordt. Hebben ze gelijk, of gaat het om hardnekkig misverstand?
Ook onze ogen worden ouder. Met een bril of lenzen corrigeren we een visuele afwijking, maar wat betekent het dragen ervan voor je gezichtsvermogen op langere termijn? Oefen je de flexibiliteit van je ooglenzen door je bril vaker af te zetten – of zorgt het te weinig dragen van je bril er net voor dat je ogen te hard moeten werken?
Het verlossende antwoord: voor beide stellingen ontbreekt afdoend wetenschappelijk bewijs. Je kunt de achteruitgang van je gezichtsvermogen niet vertragen of versnellen door je bril af te zetten. Minder vaak brillen zal je dus niet helpen, maar het kan ook geen kwaad om het te proberen.
Aan je sterkte verandert het niets
Onze ogen werken niet op die manier. Het voorschrift voor je bril of lenzen is gebaseerd op de anatomie van het oog: de voorste curve van het hoornvlies, de brekingskracht van de intraoculaire lens en de lengte van de oogbol. Wel of niet door glazen of lenzen loeren, verandert niets aan die anatomie van je ogen.
Voor je oogafwijking maakt het ook geen verschil of je lenzen of een bril draagt, of dat je bril te sterk of niet sterk genoeg is. Een bril verandert alleen de lichtstralen die het oog krijgt. Draag je bril dus wanneer je hem nodig hebt, en geniet van het scherpe zicht.
Van wazig naar waziger
Waarom vrezen zoveel mensen dan dat ze door het dragen van een bril in een vicieuze cirkel – hoe vaker je hem opzet, hoe afhankelijker je ervan wordt – kunnen belanden? Een verklaring is dat het zicht van wie zijn bril te weinig draagt, geleidelijk van wazig naar waziger gaat. Dat valt iemand minder op dan wanneer je voorheen scherp zag en merkt dat dat niet meer het geval is.
Mensen die menen dat hun zicht waziger is nadat ze hun bril hebben afgezet dan voordat ze hem op hun neus hebben gestald, houden er mogelijk te weinig rekening mee dat hun ogen doorheen de dag vermoeid geraken.
Als iemand toch geleidelijk aan steeds afhankelijker wordt van zijn bril, dan komt dat door de afnemende kwaliteit van de glazen – naast de gewone veroudering van de ogen.
Gezonde ogen? Dit kun je doen
Je kunt de achteruitgang van je gezichtsvermogen nu eenmaal niet tegengaan. Wanneer (niet als) je in de loop der jaren steeds sterkere voorschriften nodig hebt, is dat dus niet door het dragen van een bril. Je kunt echter wel onnodige beschadiging van je ogen voorkomen, met deze tips.
1. Let op met goedkope leesbrillen
Een leesbril van de drogist of een warenhuis is prima voor wie een gelijke afwijking op beide ogen heeft. Een leesbril op maat houdt echter rekening met een verschil in sterkte, de afstand tussen je pupillen en eventuele cilinderafwijkingen. Zorg dat je leesbril, goedkoop of duur, voldoet voor jouw ogen.
2. Bescherm je ogen voor UV-straling
Zonder goede bescherming kan de zon je ogen permanent beschadigen. Je merkt de schade niet meteen, maar opgebouwde letsels maken een groot verschil voor je zicht op latere leeftijd. Overmatige blootstelling aan UV-straling verhoogt onder meer het risico op de netvliesaandoening LMD (leeftijdsgebonden maculadegeneratie, of versnelde netvliesveroudering), de grootste oorzaak van blijvende achteruitgang van het zicht.
Koop daarom een goede zonnebril, die je ogen voldoende beschermt tegen de zon: hier moet je op letten als je een zonnebril kiest. En bescherm zeker je ogen tijdens de wintersport met een skibril of zonnebril. In de besneeuwde bergen kan de UV-straling namelijk tien keer hoger zijn dan in Nederland.
3. Stop met roken
Door te roken neemt de hoeveelheid beschermende antioxidanten in het lichaam af, waardoor de kans op een oogziekte toeneemt. Het risico op LMD verhoogt twee tot vier maal, tot vijf maal bij wie meer dan een pakje sigaretten per dag rookt.
4. Eet gezond en beweeg elke dag
Niet roken is veruit het belangrijkste punt, maar een gezonde levensstijl beperkt het risico op bepaalde oogaandoeningen. Antioxidanten, die je uit gezonde voeding haalt, zijn belangrijk om LMD te voorkomen. Alcohol onttrekt dan weer antioxidanten aan het lichaam. Vermijd ook hoge concentraties van verzadigde vetten en cholesterol. Lichaamsbeweging zorgt voor een goede bloedvoorziening in het netvlies. Het voorkomt ook een hoge bloeddruk en diabetes, die de bloedvaten in je oog en het netvlies kunnen beschadigen.
5. Tips voor lensdragers
Je contactlenzen verkeerd gebruiken, kan voor ernstige oogproblemen zorgen. Een (zéér) goede hygiëne, de richtlijnen van je lenzen juist opvolgen en regelmatige controle van je ogen zijn erg belangrijk. Meer tips:
- Gebruik lenzenvloeistof niet meer dan eens.
- Gebruik lenzen nooit langer dan aangegeven.
- Zorg voor schone handen bij het in- en uitdoen.
- Vervang het contactlensdoosje elke drie maanden.
- Draag geen lenzen tijdens het slapen.
- Draag geen lenzen tijdens het zwemmen.
- Draag contactlenzen niet continu, maar doe ze iedere dag een paar uur uit en draag dan een bril.
6. Lees bijsluiters
Gebruik je medicijnen? Ga dan zeker de bijsluiter na. Die vertelt je of ze voor oogaandoeningen kunnen zorgen.
7. Lezen bij weinig licht is níét slecht voor je ogen
Geen tip, maar wel nog een op te helderen misverstand, is dat lezen bij weinig licht slecht is voor je ogen. Het vraagt wel meer energie van je lichaam, dus kies voor de hoeveelheid licht die je comfortabel vindt. Naargelang iemand ouder wordt, gaat de voorkeur vaker uit naar meer licht.
8. Checken op oogziektes is belangrijk
Als een oogaandoening je zicht aantast, gaat de achteruitgang van je ogen zo geleidelijk dat je het niet meteen opmerkt. Onder meer langzaam toenemend wazig zien, pijn of dubbel zien kunnen een voorbode zijn van een oogprobleem.
Ga naar een (oog)arts zodra je iets opmerkt, want verlies van het zicht is vaak onherstelbaar. Een tijdige behandeling kan de schade beperken. Door je ogen regelmatig te controleren, voorkom je blijvende schade door oogaandoeningen. Ga zeker na je vijftigste elke drie jaar naar je oogarts of optometrist.
9. Risico? Extra beschermende bril op
Draag in situaties waarbij je ogen door deeltjes kunnen worden geraakt altijd een extra beschermende bril.
- Vuurwerk? Iedere jaarwisseling belanden meer dan tweehonderd mensen in Nederland in het ziekenhuis met oogletsel door vuurwerk – niet alleen door vuurwerk af te steken, maar ook door ernaar te kijken. Een vuurwerkbril kost weinig en voorkomt veel ellende.
- Klussen? Een goede beschermbril is onmisbaar wanneer je klust, om je tegen vrijkomende splinters of stof te beschermen. Schaf een veiligheidsbril aan die je over je gewone bril kunt dragen, of kies voor een veiligheidsbril met correctieglazen.
- Lassen? Draag tijdens het lassen altijd een laskap of lashelm.
Maar: ogen van kinderen zijn extra kwetsbaar
Bij kinderen ligt de situatie anders. Het niet dragen van de juiste bril, of helemaal geen bril als die nodig is, kan langdurige gevolgen hebben. Ook vaak dichtbij kijken – lezen, smartphone of tablet – is schadelijk voor kinderogen. Experts raden daarom aan op een kijkafstand van 30 centimeter te hameren en kinderen twee keer per dag buiten te laten spelen om bijziendheid tegen te gaan.
Bron: BBC, Oogfonds, Beter Zien, LUMC, Nederlands Oogheelkundig Gezelschap