Is ‘vies’ worden goed voor je immuunsysteem?
De wereld en jouw eigen lichaam zitten vol met micro-organismen zoals bacteriën. Die zijn niet allemaal goed voor je, maar zeker niet allemaal slecht. Immunoloog Hermelijn Smits schreef voor Bionieuws over hoe contact met micro-organismen je immuunsysteem een boost kan geven. Maar kun je ook te ver gaan in het omarmen van het sentiment ‘daar word je hard van’? Schuurt zand echt de maag of maak je jezelf kwetsbaarder door nonchalant met hygiëne om te gaan?
De eerste duizend dagen
Radar sprak met immunoloog Hermelijn Smits om meer inzicht te krijgen in hoe dit in elkaar steekt. Zij legt uit dat het ‘trainen’ van je immuunsysteem vooral gebeurt in de eerste duizend dagen na de geboorte.
“Op het moment dat je wordt geboren, wordt je voor het eerst blootgesteld aan lichaamsvreemde stoffen, waaronder micro-organismen. Deze zitten overal in de wereld; in de natuur en in je directe leefomgeving. Sommige zijn ziekmakend, terwijl anderen onschuldig zijn”, legt ze uit.
“Het immuunsysteem moet onderscheid leren maken tussen wat schadelijk of onschuldig is en dan een passend antwoord geven, namelijk een keiharde aanval of juist geen reactie (‘negeren’). Vooral in de eerste twee à drie levensjaren is je immuunsysteem aan het leren onderscheid te maken tussen die twee. Blootgesteld worden aan verschillende typen organismen is dan heel belangrijk en zorgt voor de broodnodige training.”
Zo wordt het immuunsysteem getraind
Daarom is het goed voor kleine kinderen om buiten te spelen en ‘vies’ te worden. In het zand van de zandbak of in de tuin komen ze in contact met diverse micro-organismen, waarmee het immuunsysteem wordt getraind. Net zoals je immuunsysteem leert slechte organismen af te weren, leert het zich zo open te stellen voor goede organismen.
Kinderen snotteren zoveel op die leeftijd, want alles wat er binnenkomt is nieuw
Goede bacteriën zitten bijvoorbeeld op je huid of in je darmen en hebben een positieve invloed op het immuunsysteem. “Als jouw immuunsysteem alles afkeurt wat vreemd is en een grote aanval inzet, ga je ten onder aan je eigen succes,” aldus Smits.
Wat als je systeem niet goed getraind is?
Als kinderen opgroeien in een te schone en steriele omgeving, kan het zijn dat het immuunsysteem niet voldoende getraind wordt. Daardoor kun je later problemen krijgen met een ‘overactief’ immuunsysteem, wat gevolgen kan hebben voor het ontwikkelen van immuunziektes, zoals allergieën, astma of auto-immuniteit (bijvoorbeeld diabetes type 1).
Je immuunsysteem heeft dan een overdreven reactie op onschadelijke stoffen, omdat het onvoldoende weet dat ze ongevaarlijk zijn. Er zijn uiteraard ook genetische factoren, mensen met een stoornis aan het immuunsysteem, of mensen bij wie het is aangetast door medicatie. Zij moeten voorzichtig zijn met besmettingen en contact met lichaamsvreemde organismen.
Het overgrote deel van de mensen heeft een gezond immuunsysteem. Een beetje vuil zal je dan niets doen
Werkt het hetzelfde voor een volwassen mens?
Als je je handen een keer niet wast nadat ze vuil zijn geworden als volwassene, werkt het dan hetzelfde? Train je dan je immuunsysteem?
“Daar wordt op dit moment nog onderzoek naar gedaan. Het is mogelijk dat het een effect heeft, maar het is minder effectief dan als kind en maar kortdurend van aard. We leren steeds meer over de micro-organismen in onze darmen en hoe deze een gunstige werking op ons lijf en ons immuunsysteem hebben,” vertelt Smits.
Ze legt uit dat je niet te nonchalant met hygiëne om moet gaan, omdat er genoeg schadelijke organismen zijn die je binnen kunt krijgen. Hoe goed je systeem ook is, je kan dan alsnog ziek worden. “Sla er niet te ver in door, er is niks mis met het wassen van je handen als ze vies zijn geworden, echter het is niet nodig om alles te steriliseren voordat je het gebruikt om bijvoorbeeld eten klaar te maken,” voegt de immunoloog toe.
Een gezond mens, een gezond immuunsysteem
Voeding kan belangrijk zijn voor goede micro-organismen in de darmen. Vers en onbewerkt voedsel, vooral groente en fruit, heeft een balancerend effect op je microbioom omdat ze voedingsstoffen vormen voor gunstige micro-organismen. Daarnaast kunnen gefermenteerde voeding met goede culturen van bacteriën, zoals bijvoorbeeld yoghurt of zuurkool, een gunstig effect hebben op je microbioom.
“Naast voeding is het nemen van voldoende rust (minder stress) ook belangrijk voor de werking van je immuunsysteem. Wat je het beste kan doen is goed voor jezelf zorgen, gezond eten, regelmatig rusten en genoeg sporten.“
“Ben jij in balans, dan is je immuunsysteem dat ook. Dan heb je geen pillen of andere toestanden nodig,” aldus immunoloog Hermelijn Smits.