Jouw katoenen kleding wordt gemaakt voor een hongerloontje

Ahmedjan Kasim is zelf Oeigoer, geboren in Ürümqi, Xinjiang. Tot zijn zestiende leefde hij samen met andere Oeigoeren onder sociale druk. Negen jaar geleden kwam hij naar Nederland en via de Dutch Uyghur Rights Foundation zet hij zich in voor de Oeigoeren die vandaag de dag nog steeds onder druk staan in China.

'Je werkt zestien uur per dag voor maar 10 euro'

Kasim: 'In de Chinese maatschappij sta je 1-0 achter als je een Oeigoer bent. Je leert nooit je eigen geschiedenis. Alle lessen in het Oeigoers zijn afgeschaft. Het is zelfs verboden om in Oeigoers les te geven. Je wordt gedwongen een studie te volgen in een andere taal, in dit geval Chinees. Ook word je als Oeigoer moeilijk aangenomen op de arbeidsmarkt en is er bijna geen slaapplek te verkrijgen.'

De situatie voor de Oeigoeren is schrijnend. 'De jongste dwangarbeiders zijn vijftien tot zestien jaar. Ze worden eerst opgesloten in concentratiekampen, waarna ze massaal worden opgesloten in een ander pand om te werken. Ze slapen en eten daar en werken vanaf zes uur 's ochtends tot tien uur 's avonds.'

De Oeigoeren krijgen betaald, maar dat wordt vervolgens weer ingenomen door de overheid. 'Wat je uiteindelijk overhoudt, is ongeveer tien euro. Heel weinig mensen kunnen een keer in de maand terug naar huis. Andere mensen kunnen helemaal nooit naar huis.'

Bekende merken verkopen kleding gemaakt door dwangarbeid

Uit een recent rapport van actiegroep End Uyghur Forced Labour is gebleken dat 84 procent van China’s katoenproductie en 20 procent van de wereldwijde katoenproductie afkomstig is uit de Oeigoerse regio. Dat betekent dat één op de vijf katoenen shirts die in je de kast hebt liggen mogelijk gemaakt is door dwangarbeid. 

The Australian Research Policy Institute heeft recent 83 bedrijven geïdentificeerd die profiteren van Oeigoerse dwangarbeid. Denk aan grote merken en winkelketens, zoals Adidas, Zara, Nike, Tommy Hilfiger en Jack&Jones. Kasim: 'Deze merken en ketens hebben ook vestigingen in Nederland. Wij zijn er daarom zeker van dat kleding, gemaakt door Oeigoerse dwangarbeid, ook in Nederland te koop is.' 

De Kamer moet in actie komen

Ook Tom van den Nieuwenhuijzen, Tweede Kamerlid voor GroenLinks is zich bewust van het feit dat de kleding uit Xinjiang in Nederland wordt verkocht. 'Ik schrik ervan en ik vind het verschrikkelijk. Er is een uitgebreid rapport gepubliceerd eerder dit jaar en sindsdien zijn we er hard mee bezig dit probleem aan de kaak te stellen.'

Zo heeft Van den Nieuwenhuijzen onlangs een motie ingediend bij de Kamer waarin hij Minister Kaag van Ontwikkelingssamenwerking en Buitenlandse Handel verzoekt om het probleem van de Oeigoeren in Europees verband aan te pakken. De motie is aangenomen.

Ook heeft Van den Nieuwenhuijzen samen met Kirsten van den Hul van de PvdA om een hoorzitting gevraagd. 'De kamer moet met de kledingbedrijven in gesprek over de eigen verantwoordelijkheid die ze hebben over het halen van kleding uit slavenkampen. We moeten ook praten over of de Nederlandse overheid deze bedrijven kan helpen om de ketens op orde te maken.' 

Kun je deze kleding als consument ergens aan herkennen?

Websites zoals Rank a Brand en Good On You zeggen iets over de arbeidsomstandigheden waarin de kleding die je koopt is gemaakt. Helaas geeft dat geen garantie over de daadwerkelijke arbeidsomstandigheden. 

'Op de website van Rank a Brand hebben ze Adidas bijvoorbeeld als ‘goed’ beoordeeld, terwijl het wel op de lijst van een van die 83 bedrijven staat, dus ik betwijfel hoe betrouwbaar deze website is', zegt Kasim. 

In een artikel van Behind My Closet gaf Niels Oskam, de oprichter van Rank a Brand, aan dat ze bij het ranken zoveel mogelijk verifieerbare informatie vergaren, bijvoorbeeld door gebruik te maken van een keurmerk en certificering. Helaas vond hij zelf dat de keurmerken soms te weinig garantie geven. 

Ben jij voor een kledingkeurmerk?

We vroegen aan ruim 550 Radar pollrespondenten of zij een kledingkeurmerk zouden willen. Een ruime meerderheid van maar liefst 92 procent is voor een keurmerk dat laat zien op welke manier kleding is geproduceerd. 

Ook Kasim is voor een kledingkeurmerk. 'Als via een keurmerk op een waterdichte manier geverifieerd kan worden dat het niet afkomstig is van dwangarbeid, ben ik zeker voorstander van. Maar aangezien de Chinese overheid heel strikt is en de productie goed geheim weet te houden, ben ik bang dat het nooit op een waterdichte manier kan.' 

Kasim hoopt dat er ooit een verbod op de import van dit soort kleding komt. Ook Van den Nieuwenhuijzen vindt het een heel mooi idee. 'Het probleem is de handhaving. We weten niet welke kleding uit die kampen komt en welke niet. Het zou heel mooi zijn als we dat verbod voor elkaar kunnen krijgen. Hoe we dat vorm moeten geven, ben ik nog niet uit.'

'Bedrijven kom in actie'

Kasim komt zelf ook in actie samen met de Dutch Uyghur Human Rights Foundation. 'We sturen een brief naar alle bedrijven die betrokken zijn bij Oeigoerse dwangarbeid. In de brief verzoeken we deze bedrijven onmiddellijk te stoppen met het profiteren van die dwangarbeid.'

Indien de Foundation geen gewenst resultaat krijgt, zullen zij demonstreren bij die bedrijven. 'Ook proberen we dit probleem bovenaan de politieke agenda te krijgen. We zijn samen met Politieke Jongerenorganisaties in Nederland met een campagne: ‘#NietWegkijken’. We zien al resultaat, er begint meer aandacht te komen, zeker in Nederlandse politiek.'

Het begin is er in ieder geval. Van den Nieuwenhuijzen: 'Er is een meerderheid voor mijn motie en het adresseren van de hoorzitting. Dat geeft in ieder geval aan dat de Kamer klaar is met de manier waarop Oeigoeren worden behandeld en dit soort werkkampen en het feit dat ze in onze ketens manifesteren. Ik heb goede hoop dat het kabinet snel in actie komt.'