Muggen in je slaapkamer? Zo kom je er duurzaam vanaf

Muggen bijten

Muggen bijten, al zeggen we in de volksmond vaak dat ze steken. In werkelijkheid gebruiken ze hun monddelen – een soort naaldachtig zuigsnuitje – om door je huid te prikken en bloed op te zuigen. Dat is dus anders dan bij bijen en wespen, die steken met een angel achter in hun lijf.

Bijten voor het nageslacht

Alleen vrouwtjesmuggen bijten, en dat doen ze voor het nageslacht. Ze hebben de eiwitten uit bloed nodig om hun eitjes te produceren. Muggen bijten vooral ’s nachts en rond zonsopkomst en zonsondergang, en zijn het actiefst in warme, vochtige maanden – van mei tot september, afhankelijk van het weer.

De vrouwtjesmuggen speuren naar hun ‘prooi’ op geur, vooral die van de huid en je adem. Ze kunnen je al ruiken van tientallen meters afstand. Eenmaal dichterbij gebruiken ze ook warmte en visuele prikkels om te bepalen of ze je de moeite waard vinden. De precieze voorkeur verschilt per muggensoort.

Wanneer val je in de smaak?

”Onze huid produceert honderden verschillende geurstoffen. Sommige daarvan trekken muggen aan, andere stoten ze juist af”, vertelt bioloog Bart Knols. “Iedereen heeft een eigen ‘geurstoffenmix’, die wordt bepaald door onze genen, de bacteriën op onze huid en ons zweet.” 

Heb je een ‘lekkere mix’, dan ben je de sjaak, want dan sta jij op het voorkeursmenu van veel muggen. Maar honger maakt rauwe bonen zoet: “Als er niets beters in de buurt is, zet de mug alsnog haar zuigsnuit in een minder lekkere huid.”

Geen bulten? Dan ben je niet gebeten – of toch wel?

Nog iets wat voor verwarring zorgt: niet iedereen krijgt bulten of jeuk van een muggenbeet. Dat betekent niet dat je gespaard bent gebleven. Je lichaam reageert gewoon minder heftig. Dus misschien wordt je partner ook heus wel gebeten, zonder het te merken.

Muggenspray, best link

Nu even over hoe we kunnen vermijden om gebeten te worden. Veel mensen grijpen misschien naar de spuitbus. Maar in een afgesloten slaapkamer blijven de chemische neveldeeltjes – zoals insecticiden – in de lucht hangen en die adem je de hele nacht in. Zeker sprays met pyrethroïden (stoffen die het zenuwstelsel van insecten uitschakelen) zijn niet geheel zonder risico. 

Vooral kinderen, zwangere vrouwen en mensen met gevoelige luchtwegen kunnen klachten krijgen zoals hoofdpijn, benauwdheid of irritatie.

‘Volksverlakkerij en oplichting’

Er zijn talloze alternatieve middelen op de markt, waarvan de producenten beweren muggen op afstand te houden. Maar volgens muggendeskundige Bart Knols is een groot deel daarvan pure onzin. “En ook dingen als knoflook, een citroen- of tomatenplant op de vensterbank, lavendel op je kussen; het werkt allemaal niet. Voor geen van deze methoden bestaat ook maar enig wetenschappelijk bewijs.”

Dat geldt volgens Knols ook voor producten met citronella zoals polsbandjes, stickers en kaarsen. “Volksverlakkerij, maar wél een miljoenenbusiness. Alleen als je een afweermiddel op alle onbedekte huid smeert, ben je een tijdje beschermd.”

Ook ultrasone muggenverjagers – apparaatjes of appjes voor je mobiele telefoon die met hoge tonen muggen zouden verjagen – verwijst Knols naar het rijk der fabelen. “Regelrechte oplichting. De overheid zou dit moeten verbieden, zeker omdat sommige mensen er ook op vertrouwen in gebieden waar bijvoorbeeld malaria voorkomt. Zulke producten zijn gewoon onethisch.”

Verdampers: niet zonder risico

Dan zijn er nog de elektrische verdampers, vaak een flesje dat je in het stopcontact kunt steken. “De werking daarvan hangt sterk af van de gebruikte stoffen”, zegt Knols. “Sommige verspreiden alleen een citronellageur, maar bevatten bijna altijd extra verbindingen die mogelijk schadelijk zijn. Andere verdampers bevatten tabletten met insecticiden – pyrethroïden – en die adem je gewoon in. Waarom zou je dat risico nemen? Een hor voor het raam is een simpel, veilig en duurzaam en op den duur een goedkoper alternatief.”

Wat helpt wel?

Volgens Knols is er geen magische oplossing om muggen te weren. Maar deze middelen werken wél:

• Smeer je goed in. Middelen met DEET of picaridine zijn bewezen effectief. “Maar DEET blijft een krachtig middel,” waarschuwt Knols. “Bij hoge concentraties of langdurig gebruik kan het huidirritatie veroorzaken, het lost plastics op en 20 procent van wat je smeert wordt geabsorbeerd door de huid. En mag daarom niet op jonge kinderen worden toegepast”
• Liever natuurlijk? Dan is citriodiol (uit eucalyptusolie) een goed alternatief. “In Nederland verkrijgbaar als Careplus Natural. Het werkt ook tegen tropische muggen en is veilig voor kinderen.”
• Ventilator in de slaapkamer? “Muggen houden niet van wind”, zegt Knols. “Maar een ventilator biedt geen garantie. In gebieden waar muggen voorkomen, die ziekten zoals malaria overbrengen, is het risico simpelweg te groot om daarop te vertrouwen.”
• Ruim stilstaand water op. “Door stilstaand water rondom het huis te verwijderen kun je het muggenprobleem grotendeels oplossen. Muggen vliegen doorgaans niet ver, dus hoe minder potentiële broedplaatsen, hoe beter. Zorg dat dakgoten goed afwateren. Ook een klamboe doet wonderen voor een goede nachtrust.”