Ongewenst met je gezicht op internet? Dit zijn je rechten
Misschien is het je weleens overkomen. Op straat spreekt iemand je aan met de vraag mee te werken aan nieuwsartikel of interview. Dat lijkt je wel leuk, maar je wil voorkomen dat een beeltenis of film van jou later zomaar wordt gebruikt op manieren die jij niet wil. Hoe kun je dat het best voorkomen?
Om onduidelijkheden voor beide partijen te voorkomen maken meeste media bij commerciële bijdrages gebruik van zogeheten quit formulieren. In dit - niet verplichte - formulier staan de rechten en plichten van degene die meewerkt aan het interview. Door dit te ondertekenen geef je aan dat je een overeenkomst aangaat, met de regels zoals deze in het formulier staan beschreven. Bij nieuwsprogramma’s of zogeheten vox-pop is dit niet minder gebruikelijk. Daar geldt dat meedoen volstaat als toezegging. Maar er zijn ook gevallen waar je ongevraagd in beeld komt. Waar moet je op letten?
Vraag van te voren waar het over gaat
Een camera die op je gericht staat of een vlotte journalist kunnen best overweldigend zijn. Toch is het goed om voor je eventueel mee gaat werken, duidelijk te vragen waar het stuk over gaat en wat de intentie van het item is. Zo weet je van tevoren of het bij je past of niet.
Wil je zeker zijn dat jouw woorden later door de journalist goed worden weergeven? Vraag dan, als het om een geschreven artikel gaat, of je voor plaatsing een preview mag lezen. Volgens Jan de Wrede, advocaat bij Marxman Advocaten, brengt dit laatste niet altijd het gewenste resultaat. ‘Commentaar geven is goed, maar uiteindelijk bepaalt een journalist wat er geplaatst wordt. Als er echt iets staat dat je niet gezegd hebt, is het een ander verhaal. Het lastige daarbij is dat een eventuele rectificatieprocedure duur is en je daarbij moet bewijzen dat je iets niet hebt gezegd.’
Wat als de video voor andere doeleinden wordt gebruikt?
Het kan natuurlijk zo zijn dat je zomaar ongevraagd op het internet verschijnt, doordat je op straat gefotografeerd of gefilmd wordt. Bekende voorbeelden zijn sites als Dumpert, maar ook zijn er steeds meer vloggers op straat, waarbij jij zomaar in een video kunt belanden. In hoeverre ben je daar tegen beschermd? ‘Het hele landschap is veranderd’, geeft De Wrede aan, ‘er komt veel online en blijft daar ook nog eens lange tijd staan.’
‘Hierbij is de context van belang. Ben jij bijvoorbeeld aanwezig op een demonstratie? Ja, dan kun je redelijkerwijs verwachten dat daar camera’s aanwezig zijn. Ook als je op een openbare plek op de achtergrond in een foto of video voorkomt, dan kun je daar meestal geen rechten aan verlenen. Dit verandert zodra jij ongewenst in het middelpunt komt te staan, bijvoorbeeld omdat je over een steen valt of je in een bepaalde context wordt geplaatst terwijl daarvoor geen grond blijkt te zijn. Dan heb je een conflict tussen de vrijheid van meningsuiting van de journalist en de eerbiediging van de naam en persoonlijke levenssfeer van degene in beeld.'
'Wie er dan gelijk heeft verschilt per geval, maar hoe prominenter je in beeld komt en des te meer je een redelijk belang hebt bij geen publicatie op grond van de omstandigheden van het geval, hoe meer er sprake zou kunnen zijn van een inbreuk van het portretrecht of eerbiediging van de naam. Dat is dus iets anders dan wanneer je bewust mee werkt aan een interview.’
Het recht om te worden vergeten
Naast een discussie of iets online kan en mag is er ook nog zoiets als ‘het recht om te worden vergeten’. Dit betekent dat als iets langere tijd online staat, je een aanvraag kan doen om het eraf te krijgen. De Wrede: ‘na een aanvraag kan een partij bepalen of het nog nieuwswaarde heeft/ er een publiek belang is bij de beschikbaarheid daarvan. Je kunt een procedure starten als je het niet eens bent met een afwijzing. Echter, soms is het lastig te achterhalen wie de partij is die moet worden aangesproken.’