Prijsverschil tussen vlees en vervangers steeds kleiner, maar waar blijft de vega kiloknaller?
Een groot deel van de vleesvervangers in de supermarkt is in de afgelopen jaren een stuk goedkoper geworden en daarmee ook voor mensen met een wat kleinere portemonnee toegankelijker. Dat blijkt uit een onderzoek van ProVeg in samenwerking met Questionmark.
'Het prijsverschil tussen vlees en vega komt in het maatschappelijk debat veel naar voren.' zegt Pablo Moleman. Als milieueconoom en mede-oprichter van ProVeg Nederland zet hij zich al jaren in voor een versnelde overgang naar een plantaardig voedselsysteem. Uit consumentenonderzoek dat de stichting eerder al had laten doen, bleek dat mensen de hogere prijs(perceptie) veelal als reden noemen om niet vaker plantaardig te eten, maar: 'echt grondig is dit verschil eigenlijk nooit onderzocht.'
De onderzoekers maakten gebruik van twee verschillende methoden om het verschil in prijs tussen vlees/zuivel en vlees-/zuivelvervangers te meten. De eerste methode draait om de range van prijzen van dierlijke producten. Hierbij wordt de vraag gesteld of er in dezelfde supermarkt plantaardig gehakt te koop is, waarvan de prijs binnen die dierlijke range valt. Bij de tweede methode wordt er gekeken naar de zogenaamde ‘laagste-prijs-kloof’. Alleen de laagste prijzen van dierlijke en plantaardige producten worden hier met elkaar vergeleken. Het verschil tussen deze prijzen is de laagste-prijs-kloof.
Uit het onderzoek is gebleken dat 47 procent van de plantaardige producten volgens de eerste methode duurder was dan de duurste dierlijke variant. 'Dat is wel een bevestiging van het beeld dat mensen hebben, van 'oei, dat is wel heel duur.',' aldus Moleman.
Je kunt heel duur uit zijn als je niet op de prijzen let, maar je bent dus niet per definitie duurder uit. Dat is een optimistischere boodschap dan ik verwacht had te vertellen.Pablo Moleman, milieueconoom
Twintig procent van de plantaardige producten bleek echter goedkoper te zijn dan de goedkoopste dierlijke versie. "Ik had dat zelf niet helemaal voorzien, maar dat maakt dus dat een deel van de plantaardige producten zelfs voor heel prijsbewuste consumenten heel aantrekkelijk is om te kopen. Wanneer je een boodschappenmandje vult met de meest gangbare producten, ben je onder de streep wel nog steeds duurder uit. Bij sommige supermarkten is het verschil groot, bij andere een paar procent."
Kiloknallers alleen in het dierlijke schap
Wat wel een flink verschil kan maken in wat je als consument kwijt bent aan je dierlijke of plantaardige boodschappen, is de voordeelverpakking. Over het algemeen geldt dat je bij grotere verpakkingen in verhouding goedkoper uit bent. Dat geldt voor een pak gehakt, maar ook voor een bakje champignons, een zak chips of een pot groenten. Ook voor de plantaardige producten geldt dit principe. Het probleem: vlees- en zuivelvervangers zijn vaak niet in een grootverpakking verkrijgbaar.
Moleman: 'We wilden signaleren dat het er nog niet was en de vraag stellen waarom niet. Het lijkt mij dat er wel een markt voor is en ik kan geen goede reden bedenken waarom je geen vega kiloknallers zou kunnen hebben.'
Volgens het onderzoeksteam is bij de onderzochte supermarkten dierlijke melk in pakken tot 2,4 liter te koop, terwijl de grootste hoeveelheid plantaardige melk per stuk stokt bij 1 liter. Waar gehakt in alle supermarkten per kilo te koop was, had geen enkele vegetarisch gehakt in verpakkingen van meer dan 400 gram. 'Het spreekt voor zich dat de prijsverschillen vele malen groter zijn voor gezinnen of andere grootverbruikers. Voor hen is de verleiding van goedkoop vlees en zuivel dus aanmerkelijk groter.'
Prijsverschillen tussen dierlijk en plantaardig bij supermarkten
De prijsverschillen tussen plantaardig en dierlijk zijn volgens het onderzoek al aan het dalen, maar ProVeg is van mening dat dit nog sneller kan. 'Wij pleiten ervoor dat supermarkten bewust beleid gaan voeren om de prijzen dichter bij elkaar te brengen.'
Het lijkt erop dat dit advies door verschillende supermarkten zal worden opgepakt. Zo hebben Albert Heijn en Jumbo in hun meerjarenbeleid staan dat ze de eiwittransitie willen stimuleren. 'Ik denk dat het voor hen ook fijn is dat wij meekijken hoe je dat het beste kunt aanpakken. De verkoopprijzen liggen vaak wel gevoelig en ook is er niet altijd transparantie over hoe prijzen tot stand komen. Wat we wel weten, is dat de prijzen op vlees zo laag zijn dat het onder de kostprijs wordt verkocht en dat kan echt niet meer door de beugel.'
Uit een eerder onderzoek van ProVeg is gebleken dat 55 procent van de consumenten het prijsverschil tussen dierlijke en plantaardige opties als vooraanstaande drempel noemen om meer plantaardig te eten. Nu was dat in het verleden wellicht zo, maar inmiddels is er dus voor veel producten een plantaardige tegenhanger die even duur of zelfs goedkoper is. 'Ik denk dat mensen een paar jaar geleden dat schap hebben bekeken en de conclusie hebben getrokken dat het te duur was. Die percepties veranderen met een vertraging.'
Wat volgens Moleman kan helpen in het tegengaan van dit beeld, is meer aandacht van supermarkten aan de betaalbaarheid van plantaardige producten. 'Benoem het bijvoorbeeld in de folder. Laat het zien.'
Positieve trend al zichtbaar, maar hulp supermarkten zeker welkom
Hoewel het onderzoek van ProVeg bedoeld was als nulmeting om volgend jaar opnieuw uit te kunnen voeren en te vergelijken, had Questionmark nog wat prijzen van vijf jaar geleden in de database liggen. 'Voor een aantal producten zag je al een positieve trend. Wetende hoe de populariteit van deze producten aan het groeien is en hoe er steeds meer ontwikkelingen zijn, verwacht ik wel dat over een paar jaar er veel meer plantaardige producten zullen zijn die even duur of zelfs goedkoper zijn.'
Enkel kijkend naar grondstoffen, zouden plantaardige producten volgens Moleman al goedkoper moeten zijn. 'In een varken of een koe moet je maandenlang eten stoppen. Dat kan veel vlotter via planten, maar omdat op de productielijn van vlees veel meer wordt geproduceerd, kun je de kosten van die lijn uitsmeren over heel veel producten. Plantaardige producten worden op kleinere schaal geproduceerd en daardoor kom je op een hogere kostprijs uit, ondanks dat de grondstoffen misschien goedkoper zijn. We hopen dat supermarkten ons in de komende tijd willen helpen de twee productielijnen dichter bij elkaar te trekken.'