Privacy inleveren voor een woning? Deze gegevens mag een makelaar vragen

Als woningzoekende voel je je in de krappe woningmarkt al snel machteloos. Je ziet een huis, reageert en wordt dan gevraagd een boekwerk aan gegevens aan te leveren. Maar wat mag een makelaar eigenlijk wel en niet van je vragen?

Wat mag een makelaar (of verkoper) van je vragen?

Volgens de privacywetgeving (AVG) mogen makelaars alleen gegevens vragen die echt nodig zijn om te beoordelen of je de woning kunt betalen. In het begin gaat het maar om een aantal gegevens. Pas wanneer je serieus wordt overwogen voor een woning, mag er meer gevraagd worden.

Dit mag gevraagd worden:

• Naam en contactgegevens – altijd toegestaan.
• Inkomensindicatie – al in de eerste ronde, wanneer de verhuurder kijkt wie in aanmerking komt.
• Loonstrook – pas als je als serieuze kandidaat bent gekozen, maar nog vóór het contract.
• Werkgeversverklaring – ook pas wanneer je in beeld bent als mogelijke huurder.
• Uittreksel uit de Basisregistratie Personen (BRP) – alleen helemaal aan het eind, als het contract wordt opgesteld.
• Huurdersverklaring – pas in de laatste fase en alleen met jouw toestemming.

De NVM (brancheorganisatie voor makelaars) benadrukt dat haar leden terughoudend moeten zijn. “Bij een eerste bezichtiging mogen alleen NAW-gegevens gevraagd worden,” aldus de persafdeling. “Pas bij daadwerkelijke toewijzing mag aanvullende informatie worden opgevraagd,” aldus een woordvoerder.

Wat mag juist niet gevraagd worden?

Toch gebeurt het regelmatig dat makelaars vragen al in een vroeg stadium om documenten die ze niet mogen inzien. De Autoriteit Persoonsgegevens is daar duidelijk over.

Dit mag niet gevraagd worden:

• Kopie van je ID met BSN – verboden. Alleen als je het huis echt krijgt toegewezen mag een kopie gevraagd worden, en dan moet je het BSN en pasfoto afschermen.
• Bankafschriften – bevatten te veel gevoelige informatie en zijn daarom niet toegestaan.
• Foto’s of video’s van jezelf of je gezin – niet relevant en vergroot de kans op discriminatie.
• Socialmediaprofielen – mogen geen rol spelen bij de keuze van huurders.
• Gegevens over geloof, gezondheid of afkomst – vallen onder ‘bijzondere persoonsgegevens’ en zijn altijd verboden.

De wetgeving is dus duidelijk. Maar waarom kan al die extra informatie dan toch van je worden gevraagd?

Waarom makelaars om steeds meer vragen

Volgens Eric Bond van Vivantus, de grootste makelaarsgroep van Nederland, komt de drang naar meer gegevens vaak niet bij de makelaar zelf vandaan, maar bij de verhuurder. 

Dat heeft te maken met de huurbescherming. In Nederland kan een huurcontract voor onbepaalde tijd niet zomaar worden beëindigd. Sinds de Wet doorstroming huurmarkt (2016) mogen verhuurders tijdelijke contracten van maximaal twee jaar aanbieden. Maar zodra een huurder daarna een vast contract krijgt, zit de verhuurder er langere tijd aan vast. 

Volgens Bond verklaart dit waarom verhuurders vooraf veel zekerheid willen: “Je hebt één woning en soms honderden kandidaten. Dan ga je vanzelf meer eisen stellen, ook om risico’s te beperken.”

Wet vaste huurcontracten

De Woonbond wijst erop dat tijdelijke huurcontracten sinds juli 2024 alleen nog zijn toegestaan in uitzonderingssituaties. Voor de meeste verhuurders geldt weer een standaardcontract voor onbepaalde tijd. Volgens de bond is dat geen excuus om steeds méér te vragen van kandidaat-huurders.

Het streng selecteren is dan ook voor een bewuste keuze van verhuurders om meer zekerheid af te dwingen — door meer informatie te eisen. Wie minder deelt, loopt vaak achter. “Een verhuurder krijgt zoveel brieven, dan ga je maar veel eisen stellen,” zegt Eric Bond.

Waarom voelt dit dan zo scheef?

Er zijn woningzoekenden die geen probleem hebben om aan die eisen te voldoen. Die gaan graag een stapje verder qua gegevens delen, of komen zelfs persoonlijk langs om zich voor te stellen, als dat betekent dat zij een stap voor hebben als de keuze wordt gemaakt. Maar maak je dan alleen nog kans op een woning als je bereid bent je privacy op te geven? Wie terughoudend is bij de inschrijving, loopt het risico meteen af te vallen.

Volgens Mathijs ten Broeke van de Woonbond ligt het probleem dieper dan één makelaar of één verhuurder: “Zolang het tekort aan betaalbare woningen niet wordt opgelost, zullen mensen in een afhankelijke positie blijven zitten. En dan zullen er altijd partijen zijn die daar misbruik van maken, makelaars die te veel gegevens of kosten vragen, verhuurders die buiten de regels treden.”

Die machtsverhouding komt voort uit een markt die al jaren uit balans is. “We zien dit als een symptoom van de woningmarkt. Zolang het tekort blijft, blijft deze ongelijkheid bestaan.”

Zo houd je stand zonder je kansen te verspelen

Wat kun je dan doen als je wel voorzichtig wilt blijven? Makkelijk gezegd: “Gewoon weigeren.” Maar niet zo makkelijk gedaan, geeft Ten Broeke zelf toe: “We kunnen niet tegen mensen zeggen: stuur nooit iets op, want soms helpt het je echt verder. Het is wel belangrijk dat je alert bent. Vraag jezelf af: is het logisch dat dit nu aan mij wordt gevraagd? Is dit moment gepast?”

Tips:

• Lever je loonstrook pas aan als je echt in beeld bent.
• Gebruik de KopieID-app als je een ID moet meesturen, streep daarbij je BSN en pasfoto door.
• Geef aan wanneer iets jou te ver gaat: “Ik onderbouw mijn inkomen graag, maar liever niet via persoonlijke documenten als bankafschriften.”
• Krijg je geen woning? Vraag waarom en of je echt geweigerd bent vanwege je terughoudendheid. Ook al geven ze het niet toe, dan heb jij het in ieder geval aangegeven. Dat kan ook helpen als je later een klacht wilt indienen.
• Als een makelaar over de schreef gaat, kun je

De privacyregels zijn er om jou en je gegevens te beschermen. Toch lijkt het in de praktijk alsof wie zich aan de regels houdt, zichzelf uit de markt prijst.

“Makelaars en andere betrokkenen moeten zich gewoon aan de AVG houden,” stelt de NVM. “Dit mag geen invloed hebben op iemands kans op een woning.” Maar zolang er meer kandidaten dan woningen zijn, blijft dat een uitdaging.