Proef: reizen op basis van gps in het openbaar vervoer

Als een reiziger overstapt naar een andere treinvervoerder, moet hij 'omchecken' bij verschillende gekleurde palen op het perron. Als je bijvoorbeeld met de trein van Almere naar Delfzijl gaat, moet je op station Groningen eerst uitchecken bij de NS en voor de andere trein inchecken bij Arriva. 

'Mensen vergeten nog wel eens in te checken als ze haast hebben'

Translink en innovatieprogramma OV-betalen stellen nu een alternatief beschikbaar: reizen op basis van de gps op je telefoon. Deze proef start op 14 februari. Ongeveer honderd reizigers gaan experimenteren met de nieuwe gps-functie. 

'Dit is een lang gekoesterde wens van veel reizigers', aldus Bas van Weele, programmadirecteur OV-betalen. 'In de praktijk vergeten mensen nog wel eens in te checken bij een overstap op een andere treinvervoerder, zeker als ze haast hebben.' Volgens hem speelt de kwestie met het 'omchecken' al sinds de invoering van de ov-chipkaart. 'Politiek, reizigers en bedrijven, allemaal willen ze dat het opgelost wordt.'

Een nieuwe app in plaats van een ov-chipkaart

De proef begint volgende week, en dan hoef je helemaal niet meer in te checken met een ov-chipkaart. Een nieuwe app gaat de route na die je met de trein hebt afgelegd, op basis van gps. Via Translink wordt dan de prijs van de reis berekend en de betaling komt vervolgens terecht bij de juiste vervoerder. 

Reizigers moeten de app aanzetten op het station waar ze in de trein willen stappen en krijgen een QR-code om door de poortjes te kunnen. Aan het eind van de reis sluit je de app af en stopt het gps-signaal. 

'We zijn niet op zoek naar extra data waar we niets mee kunnen'

Hoe zit het met de privacy van reizigers? Door het reizen met de gps beschikt Translink over extra persoons- en locatiegegevens. 'Privacy is belangrijk bij dit plan, we zijn niet op zoek naar extra data waar we niets mee kunnen.' Programmadirecteur Van Weele benadrukt dat de gegevens alleen worden gebruikt om de prijs van de reis te bepalen en de betaling bij de juiste treinmaatschappij te krijgen. 

Bart Schermer, hoogleraar privacy en cybercrime aan de Universiteit van Leiden, zegt dat het inderdaad van belang is dat de data niet niet voor andere zaken gebruikt worden. 'Zolang Translink alleen gegevens verzamelt die ze gebruiken voor hun doel - een alternatief voor het omchecken - is er weinig aan de hand.' 

Haken en ogen

Hij wijst erop dat persoonsgegevens in de praktijk echter ook voor andere zaken worden gebruikt. 'De politie kan de gegevens bijvoorbeeld opvragen, zo kunnen ze precies zien wie er allemaal op het station aanwezig waren tijdens een overval of incident.' Volgens hem vragen technologische mogelijkheden als het gps-reizen om een breder maatschappelijk debat. 'We gaan hoe langer hoe meer toe naar een gemonitorde samenleving, maar we moeten ons afvragen hoe wenselijk dat is.'

Hierdoor is het belangrijk ook te kijken naar andere oplossingen zonder gps, volgens Schermer. 'Ik neem aan dat ze goed nagedacht hebben over andere mogelijkheden. Kun je het omchecken voorkomen op een manier die minder ingrijpend is voor de privacy? Je ziet wel vaker dat nieuwe technologische mogelijkheden een coole manier vormen om het probleem op te lossen, een kwestie van gemak eigenlijk.'

Voor nu blijft het een eerste proef

Andere oplossingen voor het 'omchecken' waren te duur of minder geschikt, volgens Bas van Weele. 'Het gps-systeem is op dit moment het beste en betaalbare alternatief voor het omchecken. Omdat het geen verplichting is voor de reizigers vinden we het een goede oplossing.'

Uitbreiding van het gps-reizen in de trein is nog niet zeker. 'Dit is een voorzichtige eerste stap. Als het omarmd wordt door treinreizigers kunnen we het misschien uitbreiden, maar het blijft voor nu een eerste proef', aldus Van Weele. Volgens hem blijft reizen met gps een vrije keuze voor treinreizigers. 'Je hoeft het niet te doen. Het kan de reis een stuk gemakkelijker maken, maar zal nooit verplicht worden.'

Bron: Trouw