Paracetamol en ibuprofen. Het zijn de twee meest gebruikte pijnstillers. Je kunt ze gewoon kopen bij de drogist, supermarkt en tankstation. In het kader van de Week van de Pijn, die deze week begint  heeft het Centraal Bureau Drogisterijbedrijven (CBD, de koepelvereniging van drogisterijen) het onderzoek naar deze twee pijnstillers laten uitvoeren. Het meest opvallende resultaat is dat gebruikers hun eigen kennis overschatten. Bijna 80 procent denkt genoeg te weten over veilig gebruik en vraagt daarom geen advies in de winkel en leest amper de bijsluiter.

Advies aan de kassa vaak geweigerd

Ook drogist Linda Harms ziet in haar winkel dat klanten hun kennis overschatten. 'Wanneer wij een kassacheck uitvoeren en vragen of ze advies willen, wijzen ze dit vaak af', aldus Harms. Maar bij navraag blijkt dat klanten in veel gevallen geen idee hebben hoeveel tabletten ze mogen slikken en wanneer ze welke pijnstillers moeten gebruiken.

Van paracetamol mag je maximaal 6 tabletten van 500 mg per etmaal (24 uur). Uit het onderzoek van het IVM blijkt dat slechts 37 procent van de ondervraagden dit weet. De helft van de mensen die mee hebben gedaan aan het onderzoek denkt dat je meer mag op een dag.

Leverbeschadiging, maagzweren en bloedingen

Ruud Coolen van Brakel van het IVM zegt dat het bij paracetamol verstandig is om je aan de juiste dosering te houden. 'Als je blijft slikken en je neemt ieder uur een nieuwe tablet, dan ga je snel naar de giftige grens toe. Bij langdurig gebruik loop je kans op leverbeschadiging. Ibuprofen kan zorgen voor allerlei maagklachten. Als je dit soort middelen lange tijd slikt, kunnen er maagzweren en bloedingen door ontstaan.'

Door pijnstillers juist meer hoofdpijn

Hoe het mis kan gaan met langdurig gebruik van pijnstillers, merkt Neuroloog Willem Oerlemans dagelijks. In het hoofdpijncentrum in het Meander Medisch Centrum in Amersfoort ziet hij patiënten met chronische hoofdpijn die dagelijks te veel paracetamol of ibuprofen nemen. 'Ze zien het niet als probleem. Het komt als een donderslag bij heldere hemel als ik zeg dat dit hun hoofdpijn juist kan verergeren', aldus Oerlemans. 'Als de paracetamol is uitgewerkt, komt de hoofdpijn weer, nemen ze weer paracetamol, enzovoort. Op een gegeven moment leidt dit patroon tot een verergering en aanwakkering van de hoofdpijn die ze al hadden.' Deze medicijnafhankelijke hoofdpijn ziet Oerlemans vaak. 'Ik denk bij 25 tot 30 procent van nieuwe patiënten die ik zie op mijn spreekuur'.

Een van zijn patiënten is Florine Hooft. Zij kampt al ruim 30 jaar met hoofdpijn. Ze is verloskundige en om te kunnen blijven werken, had ze pijnstillers nodig. 'Het hielp mij, daardoor kon ik functioneren. Ik wilde niet op bed liggen, ik wilde leven. Ik dacht niet na over de gevolgen.' Zonder dat Florine het door had, liep het aantal pijnstillers op. 'Per maand slikte ik wel zo'n 60 pijnstillers.'

Sinds kort is Florine onder behandeling bij de hoofdpijnkliniek. Of zij ook medicijnafhankelijke hoofdpijn heeft, is nog niet duidelijk. Eerst mag zij 3 maanden geen pijnstillers slikken, zodat kan worden gekeken of paracetamol mogelijk de oorzaak is van haar chronische hoofdpijn.

Dat Florine niet de enige is die lange tijd veel pijnstillers slikt, blijkt ook uit het onderzoek van het IVM. 1 op de 5 mensen gebruikt dagelijks paracetamol en 1 op de 10 dagelijks ibuprofen. Zonder recept of advies van de huisarts.

Paracetamol en ibuprofen zonder uitleg verkrijgbaar

Pijnstillers zoals ibuprofen en paracetamol zijn vrij verkrijgbaar en bijvoorbeeld ook te koop bij supermarkten en benzinestations. En op deze plekken krijg je geen extra informatie over het gebruik. 'Daar maken wij ons zorgen over, dit is geen snoepgoed, dit zou niet als een impulsaankoop moeten gelden. Er zijn voldoende plekken waar je wel info kunt krijgen, bij de drogist en apotheek, daar zou de verkoop toe beperkt moeten blijven', aldus Ruud Coolen van Brakel van het IVM.  

Het College ter Beoordeling van Geneesmiddelen, dat bepaalt hoeveel en waar de pijnstillers verkocht mogen worden, ziet nu geen reden om dit aan te passen. Het college raadt aan om altijd het medicijndoosje te checken. Daar staat waar het middel voor is, hoe het gebruikt moet worden en wanneer het niet gebruikt mag worden. Daarnaast is er natuurlijk altijd nog de bijsluiter. Alles wat daarin staat, wordt door het College gecontroleerd.

Meer advies over gevolgen onjuist gebruik pijnstilling

Voor de branchevereniging van drogisterijen, het CBD, zijn de resultaten van het onderzoek juist een bevestiging dat gebruikers van pijnstillers meer informatie nodig hebben over de risico's van pijnstillers. Ze gaan daarom tijdens de Week van de Pijn extra aandacht geven aan pijnstillers en de eventuele schadelijke gevolgen bij onjuist gebruik.

Of gebruikers ook echt advies willen, is maar de vraag. Ruim 45 procent van de ondervraagden wil geen advies bij de kassa na de aankoop van paracetamol. Zo ook Florine. Zij kocht haar pijnstillers altijd bij drogisten, maar deed niets met het advies dat ze kreeg. 'Dat werd altijd keurig gevraagd, of ik vragen had. Zei ik altijd nee. Ik slik al 30 jaar, ik had er baat bij. Waarom zou ik dat willen weten?'