Slow fashion: Hoe kies je duurzame kleding en waarom is het zo belangrijk?

Slow fashion is de tegenhanger van fast fashion. Gwen Cunningham, hoofd van 'the circle textiles programme' en coördinator van het duurzaamheidsprogramma binnen AMFI, legt haarfijn de verschillen uit. 'Slow en fast fashion zijn begrippen die al langere tijd bestaan en daardoor enigszins verschillende dingen kunnen betekenen.'

Fast fashion: een business model

Volgens Cunningham is fast fashion een business model geworden. In dit model imiteren grote merken de specifieke stijlen die in een seizoen in de mode zijn. Vervolgens worden deze razendsnel geproduceerd en verkocht. 

Fast fashion is daardoor snel op meerdere manieren. 'Merken spelen snel in op trends in de markt en de productie is snel, maar ook het gebruik van een kledingstuk is van korte duur waardoor veel kledingstukken snel na aankoop op de vuilnisbelt belanden.' Fast fashion kledingstukken worden volgens de expert gemiddeld slechts één jaar gebruikt.

Slow fashion: duurzame kleren voor de lange termijn

Waar fast fashion inspeelt op kortdurende trends, is slow fashion gericht op kleding voor de lange termijn. 'De nadruk ligt veel meer op duurzaamheid en langdurig gebruik', legt Cunningham uit. 'De producten worden in kleine hoeveelheden, veelal met de hand geproduceerd.' 

Ook vintage en tweedehands kleding vallen onder de slow fashion koepel. 'Hoe langer je de levensduur van een kledingstuk kunt maken, hoe beter', vertelt de expert. Zo voorkom je dat kleding op een afvalhoop terechtkomt en kunnen meer mensen profijt hebben van een item waardoor de gemiddelde impact op het milieu kleiner wordt.

Enorme groei in consumentisme

Cunningham vertelt dat de kledingproductie wereldwijd verdubbeld is tussen 2000 en 2014. Consumenten zijn in diezelfde periode 60 procent meer gaan kopen. 'Vroeger duurde het twee jaar voordat een kledingstuk ontworpen, geproduceerd en verkocht kon worden. Inmiddels duurt dit in sommige gevallen zelfs maar drie weken.'

Deze drastische verandering in de afgelopen tien jaar heeft grote gevolgen. 'Jaarlijks worden er 100 miljard nieuwe kledingstukken geproduceerd, veel meer dan we in werkelijkheid nodig hebben.'

Een negatieve invloed op milieu en de mens

Allereerst heeft fast fashion een impact op het klimaat. 'Bij de productie van elk item is water, materiaal, energie en mankracht nodig', aldus Cunningham. Ze benadrukt dat kledingproductie daarbij gewassen als katoen en fossiele brandstoffen als olie nodig heeft om stoffen van te maken. 'Het productieproces is sterk afhankelijk van eindige middelen. Hoe meer we produceren, gebruiken en verspillen, hoe erger we het milieu aantasten.'

Oneerlijke verdeling binnen menselijke keten

Daarbij werken er wereldwijd zo'n 16 miljoen mensen in de mode-industrie en zijn 100 miljoen huishoudens afhankelijk van de katoenindustrie. 'Dit is een keten die sterk leunt op de mensen die erin werken', vertelt de duurzaamheidexpert. 'Het grootste deel van de kledingproductie is niet gemechaniseerd, dus de producten die je koopt zijn vaak grotendeels met de hand gemaakt.' 

Helaas worden de handwerkers in deze productieketen volgens Cunningham vaak slecht betaald en beschermd. 'De macht in de keten is erg oneerlijk verdeeld. Van de zeven euro die je in een fast fashion store voor een kledingstuk betaalt, gaat maar een minuscuul deel naar degene die het item gemaakt heeft.'

Hoe stap je over naar slow fashion?

Volgens Cunningham kan slow fashion opgedeeld worden in emotionele en fysieke duurzaamheid.

Emotionele duurzaamheid verwijst naar hoeveel je geeft om een kledingstuk. 'Als een kledingstuk je bijblijft, als je er een band mee voelt, dan zul je het item ook langer in je kast houden.' Stel jezelf dus de vraag of een product iets toevoegt, zo adviseert ze. 'Heb je het kledingstuk in je mandje echt nodig of is het een oppervlakkige, spontane aankoop waar je over twee dagen niet meer naar omkijkt?'

'Koop alleen wat je echt nodig hebt'

Hoewel de merken zelf vooral op winst uit zijn en te weinig stilstaan bij de impact van hun strategie, ligt de verantwoordelijkheid om fast-fashion tegen te gaan ook gedeeltelijk bij ons, de consumenten. 'Door bewuste keuzes te maken voorkom je consumentisme en gooi je minder kledingstukken weg', aldus de expert. 

Marije van der Made, schrijver van 'Dit gebeurt er als je duurzaam gaat leven', haakt hierop in. 'Het meest duurzame dat je kunt doen is minder kopen.' Ze wijst erop dat je zeker niet al je fast fashion items weg moet gooien. 'Mensen denken vaak dat ik een kast vol duurzame kleding heb, dat is niet zo. Maar als ik niet-duurzame items die ik nog heb van voor ik me bewust was van de impact van fast fashion goed onderhoud, dan ga ik er in ieder geval wel duurzaam mee om.'

Haar advies is om vooral zorg te dragen voor de kleding die nu in je kast hangt. 'Volg de wasinstructies goed, laat iets repareren als het stuk gaat en vind nieuwe manieren om oude kledingstukken te hergebruiken', aldus de schrijver.

Waar kun je op letten als je overstapt naar slow fashion?

'Er zijn duizend dingen waar je op kunt letten', vertelt van der Made. 'Dat maakt het ook zo moeilijk voor de gemiddelde consument. Ze adviseert om te bepalen wat jij het belangrijkst vindt en daar te beginnen. 'Je kunt de focus leggen op goede arbeidsomstandigheden, op impact op het milieu of op het belang van dierenwelzijn.' Het is volgens de schrijver natuurlijk wel ideaal om op al deze vlakken eerlijke en duurzame keuzes.

Het belang van transparantie

Wel is het goed om te onderzoeken of een bedrijf transparant is over zijn productiemethoden. 'Vaak is het een goed teken als een kledingwinkel de naam en locatie van een fabriek op de website heeft staan', aldus de schrijver. Ze geeft wel aan dat je je niet blind moet staren op de beloftes van een merk. 'Doe echt goed onderzoek, veel bedrijven verkopen halve waarheden om duurzamer over te komen en de consument een goed gevoel te geven.'

Zijn duurzame collecties van grote merken beter?

Verder geeft de schrijver aan dat je er over het algemeen vanuit kunt gaan dat er geen echte slow fashion keuze te vinden is als je nu een grote winkelstraat inloopt. 'De duurzame collecties van grote merken komen nog het meest in de buurt, maar die ene collectie weegt vaak niet op tegen de vervuiling die de rest van het bedrijf teweegbrengt.'

Cunningham beaamt deze uitspraak en geeft, net als Van der Made, aan dat als je echt iets wil kopen bij grote ketens, het wel beter is om de duurzame lijn aan te schaffen. 'Als bedrijven zien dat de duurzame lijn goed verkoopt geeft dat wellicht motivatie om meer in duurzaamheid en slow fashion te investeren.'

Hoe beoordeel je de kwaliteit van een item?

Ook fysieke duurzaamheid speelt een grote rol. 'Ga na of een kledingstuk goed gemaakt is, draai het item binnenstebuiten, kijk naar de naden en lees op het label van welk materiaal een item gemaakt is', adviseert Cunningham. 'Als een product een hoge kwaliteit heeft, blijft het langer mooi en kun je het langer dragen.' 

Volgens de duurzaamheidexpert zijn we bij kleding helaas snel geneigd zijn om een esthetische keuze te maken. 'In de supermarkt lees je wat er in een product zit, of het vers is, of het in je voedingspatroon past. Maar als het op kleding aankomt, baseren we onze keuze minder op kwaliteit en meer op uiterlijk.'

‘Leer materiaal te beoordelen’

Ook zul je jezelf misschien moeten leren hoe je materiaal en kwaliteit kunt beoordelen. 'We zijn een groot deel van onze kennis over textiel en kleding kwijt doordat we zelf niks meer met de productie te maken hebben', legt cunningham uit. 'Eerdere generaties kunnen vaak een stuk beter voelen of een trui bestaat uit 100 procent wol, of dat het een blend betreft.'   

Cunningham adviseert om materiaal te beoordelen op de impact per keer dat je het draagt. 'Wol heeft een grote impact op het milieu maar omdat het een eeuwigheid meegaat kan het toch een duurzame keuze zijn.' Ze geeft verder aan dat je blends van textielsoorten beter kunt vermijden en dat het helpt om te investeren in kleding gemaakt van natuurlijke materialen. 

'Textielblends van twee of meerdere textielsoorten zijn moeilijk te recyclen. Ook worden synthetische materialen als polyester, acryl en nylon gemaakt van olie en werpen ze microfibres af waardoor ze slechter zijn voor het milieu', aldus de Cunningham.

Slow fashion met een kleiner budget

Duurzame kleding is vaak duurder dan wat je in een fast fashion winkelketen kunt kopen. Volgens Van der Made vinden we tegenwoordig te snel iets te duur omdat we extreem lage prijzen gewend zijn. Haar oplossing: investeer in één goed item. 'Ik ken mensen die vijftien goedkope spijkerbroeken hebben en dat is gewoon echt niet nodig. Als je investeert in een goede spijkerbroek die je jarenlang kunt dragen heb je daar veel meer plezier van en ben je uiteindelijk waarschijnlijk zelfs goedkoper uit.'

Daarnaast kun je goedkopere duurzame kleding vinden in vintage en tweedehands winkels. 'Door tweedehands kleren te kopen verleng je de gebruiksduur van een kledingstuk aanzienlijk. Je geeft het als het ware een tweede, derde of vierde leven', aldus Cunningham. We moeten vintage kleren echter niet gaan gebruiken op de manier waarop we fast fashion consumeren. 'Als je in een rap tempo vintage kleding koopt en ook weer weggooit is er weinig duurzaams aan. Denk wederom goed na over wat je koopt.'

Kleding huren of lenen

Slow fashion en uitzoeken wat jouw stijl precies is lijken misschien niet altijd hand in hand te gaan. Hoe kun je experimenteren zonder het risico dat je iets snel weggooit of niet draagt? Cunningham heeft de perfecte oplossing: 'Op veel plekken kun je kleding huren. Zo kun je een item een tijdje uitproberen. Past het bij je, dan kun je het na deze huurperiode kopen, vind je het toch wat minder, dan gaat het terug naar het huurbedrijf en kunnen tientallen anderen ook gebruik maken van het item.'

Nog laagdrempeliger is om kleding te lenen van of ruilen met vrienden en familie. 'Zo experimenteer je samen en kun je zonder al te grote impact op het milieu erachter komen wat bij je past.'

Welke valkuilen kun je vermijden?

Volgens Van der Made is de grootste valkuil dat je vergeet waarom je duurzame keuzes wil gaan maken. Soms wordt de verleiding om impulsaankopen te doen en te winkelen bij niet-duurzame merken na een tijdje groot. 

Ze geeft aan dat het belangrijk is om jezelf te blijven prikkelen. 'Je moet de intrinsieke motivatie om duurzame keuzes te maken goed onderhouden. Volg instagramaccounts over duurzaamheid, lees er boeken over, spreek erover met vrienden en familie', vertelt de schrijver. Ook helpt het om leuke dingen omtrent duurzame kleding te ondernemen. 'Organiseer bijvoorbeeld een kledingruil met vrienden.'

Wat moet je doen met oude kleren?

Cunningham benadrukt dat recyclen echt pas een laatste redmiddel moet zijn. 'Als je een kledingstuk een tweede leven kan geven door het te repareren, hergebruiken of verkopen, dan werkt dat het best.'

Het kan voorkomen dat hergebruiken niet meer mogelijk is. Mocht je een kledingstuk weg willen doen, let er dan goed op dat je het recyclet. 'Recycling gebeurt nu veel te weinig in de mode-industrie en dat komt vooral omdat het heel lastig is om textiel terug te krijgen van consumenten. Mensen denken dat oude kleding geen waarde heeft maar het materiaal op zichzelf kan gebruikt worden voor nieuwe productie', vertelt Cunningham. 'Gooi kleren nooit weg bij het restafval maar breng het naar een textielbak, ongeacht de prijs, kwaliteit of het materiaal.'