Tinnitus: Van maskeren naar toelaten
Naar schatting 2 miljoen mensen in Nederland hebben een vorm van tinnitus, of oorsuizen. 'Veruit de meeste patiënten kunnen goed omgaan met de ongewilde klanken in hun hoofd', zegt Jan de Laat, audioloog aan het Leids Universitair Medisch Centrum (LUMC). 'Maar bij twintig procent van deze mensen ontwikkelt oorsuizen zich tot een ware handicap, dat is de groep die wij en andere audiologische centra in Nederland zien'.
'Als het nooit meer stil is in je hoofd en je niet kunt ontsnappen aan een permanent storend geluid, dan kan dat flinke gevolgen hebben. Ik zie mensen met concentratieproblemen, slaapklachten en stress tot aan depressie. Ik ken mensen die ten einde raad zelfmoord pleegden', aldus De Laat. De oorzaak voor het geluid blijft vaak onduidelijk: 'Er zijn heel veel factoren die een rol kunnen spelen en die we vanuit een interdisciplinaire aanpak, stapsgewijs bij een behandeling kunnen inzetten. De psychologie en de audiologie werken hierin nauw samen.'
Combinatie van gehoortraining en gedragstherapie
In de uitzending van Dokters van Morgen over gehoor volgt Antoinette Hertsenberg Susanne Laurs. Zij werd in 2018 behandeld voor haar tinnitus bij de Adelante Zorggroep in Hoensbroek. Susanne kwam niet van haar tinnitus af, maar leerde er heel goed mee om te gaan. De behandeling die ze in Hoensbroek aanbieden is een interdisciplinaire aanpak, die bestaat uit een combinatie van gehoortraining en gedragstherapie. De aanpak is gestoeld op een onderzoek waarmee o.a. Rilana Cima en Dyon Scheijen van de Universiteit Maastricht in het toonaangevende medische tijdschrift The Lancet publiceerden. Deze aanpak is de eerste behandeling waarvan de effectiviteit wetenschappelijk is bewezen en deze wordt dan ook vergoed vanuit het basispakket.
'Bij tinnitus komt het geluid niet van buiten, maar van binnen in het systeem'
'We beginnen vaak met een uitleg over tinnitus', zegt Dyon Scheijen, klinisch fysicus – audioloog bij Adelante. 'We krijgen in onze oren geluidstrillingen binnen, die in het slakkenhuis worden omgezet in een elektrisch signaal, die weer naar de hersenen toe worden geleid. Alleen bij tinnitus komt het geluid niet van buiten, maar van binnen in het systeem'. Volgens Scheijen heeft iedereen kans om een vorm van tinnitus te krijgen, het zit in ons systeem: 'Ons brein is de hele dag door aan het checken: wat hoor ik, waar komt geluid vandaan, ons brein richt de aandacht de hele dag op geluid'. Dat gebeurt volgens Scheijen ook met tinnitus. Het systeem van iemand is dan over-waakzaam. 'Bij tinnitus wordt er elke keer een signaal gegeven van: ‘Dit is niet goed voor je’. Als we daar een verandering in kunnen brengen met de cognitieve gedragstherapie en het toelaten van het geluid dan zorgen we voor herstel.'
Aanvaarding en acceptatie lijken codewoorden
In de uitzending laat Susanne Antoinette ervaren wat zij in een bewegingsles bij Adelante doormaakte. Ze liggen op een matje in een open ruimte en krijgen mindfulness-opdrachten waarbij ze de stilte moeten ervaren. 'Mensen kunnen hiervan in paniek raken, dat laten we ook gebeuren. Want ze worden geconfronteerd met het geluid, terwijl zij dat in het dagelijks leven proberen weg te drukken', legt Pauline Cox, vak therapeut dans & beweging uit. Door het geluid toe te laten merken mensen wat er in hun lichaam gebeurt. 'Ze worden zich bewust van hun gevoel en leren met de paniek in lichaam en geest om te gaan'. Aanvaarding en acceptatie lijken codewoorden.
Psychologe, wetenschapper en behandelcoördinator Rilana Cima ontwikkelde samen met audioloog Dyon Scheijen deze cognitieve gedragstherapie in combinatie met een audiologische behandeling. Sinds 2007 doet zij al onderzoek naar tinnitus. 'Ik ben psychologe en ging kijken naar pijn- en fobische klachten. Het blootstellen eraan helpt mensen juist van een fobie af te komen, denk maar aan een spinnenfobie.' Zodoende ontwikkelde Cima e.a. een op blootstelling gebaseerde behandeling. 'Veel mensen met tinnitus gaan het geluid maskeren, ze gaan tegengeluid inzetten'. In 2012 publiceerden de Maastrichtse onderzoeksgroep hun resultaten. Sindsdien zijn we heel druk geweest samen met Nederlandse beleidsmakers om het gefinancierd te krijgen en dat is dit jaar eindelijk gelukt.
Tinnitus
Wat is het?
Mensen met oorsuizen, ook wel tinnitus, horen geluiden zonder dat die er zijn. Deze geluiden verschillen, de een hoort een ruis, de ander een piep of een kloppend geluid. Dat geluid komt niet van buiten, maar zit als het ware in één of beide oren of in het hoofd. Iemand anders kan dat geluid niet horen. Soms wordt het harder of zachter. Soms is het geluid weg, omdat geluiden uit de omgeving de tinnitus overstemmen. Oorsuizen gaat ook wel samen met slechthorendheid
Hoeveel mensen hebben het?
In Nederland hebben naar schatting 2 miljoen mensen een vorm van tinnitus.
Bestaat er medicatie of een operatie?
Binnen de wetenschap wordt veel onderzoek gedaan naar tinnitus. In Maastricht en Groningen zijn trials met een cochleair implantaat en zelfs Deep Brain Stimulation.Tot op heden is er geen oplossing voor tinnitus. De aangeboden therapieën zijn erop gericht om met de tinnitus om te leren gaan. Meer informatie over de verschillende behandelingen? Kijk dan hier.