Twee derde van de fietsers ervaart verblinding door felle lampen
De dagen worden weer korter, waardoor veel mensen in het donker naar hun werk fietsen en in het donker weer thuiskomen. Goede fietsverlichting is dan onmisbaar. Maar door de opkomst van elektrische fietsen, die vaak felle LED lampen gebruiken, ervaren steeds meer fietsers verblinding door tegenliggers. De ANWB en RAI vereniging pleiten voor modernisering van de regels voor fietsverlichting.
Peiling ANWB
De ANWB onderzocht hoe vaak fietsers last hebben van verblinding. “We hebben een peiling gehouden onder 659 leden van ons ledenpanel over fietsverlichting,” vertelt Jeanette van ’t Zelfde belangenbehartiger fiets. “18 procent van de respondenten wordt als weggebruiker vaak of zeer vaak verblind door fietsverlichting van tegemoetkomende fietsers, en 44 procent geeft aan dit soms te ervaren. Bij elkaar opgeteld wordt bijna twee derde van de weggebruikers soms tot heel vaak verblind.”
Volgens Van ’t Zelfde reageren mensen op verschillende manieren op verblinding. “62 procent kijkt weg of ergens anders naartoe, 49 procent knijpt met de ogen om er minder last van te hebben. 11 procent moet vaak met de ogen knipperen, wat betekent dat ze minder goed op de weg kunnen letten. Dat geldt ook voor mensen die direct in de verblindende lichtbron kijken (5 procent) en al helemaal voor de mensen die de ogen dicht doen (2 procent). In enkele gevallen heeft verblinding geleid tot een valpartij of ongeval (1 procent). Fietsers raakten bijvoorbeeld uit balans en vielen daardoor.”
Wat gebeurt er bij verblinding?
Volgens Remco Tekstra van RAI vereniging heeft verblinding een directe invloed op hoe goed je de weg kunt zien. “Bij verblinding kun je geen enkele diepte of afstand meer inschatten. Het enige wat je nog ziet is die lichtbron en de rest gaat verloren.”
Ook Wouter Duijndam, technisch fietsexpert van de ANWB, benadrukt hoe gevaarlijk dat kan zijn. “Verkeersdeelnemers die verblind worden, knijpen hun ogen soms tot wel drie seconden dicht om niet in de lichtbundel te hoeven kijken. Maar drie seconden is in het verkeer een hele lange tijd.” Daardoor kunnen mensen minder goed op de weg letten, wat ook blijkt uit de cijfers van het ANWB-panel.
Verlichting op elektrische fietsen
Dat steeds meer fietsers verblind raken, heeft te maken met de toename van elektrische fietsen en de verlichting die daarop wordt gebruikt. Tekstra licht toe dat dat vroeger anders was. “De intensiteit van de lichtbron was toen veel lager. Je moest echt je best doen om iemand te verblinden, omdat veel fietsen toen nog een dynamo hadden waarmee je moest trappen om licht te krijgen.”
Tegenwoordig wordt er veel gebruikgemaakt van LED verlichting. Duijndam licht toe waarom wij dit als fel en vervelend licht ervaren: “Onze hersenen ervaren LED verlichting als een soort speldenprik. Hoe meer licht wij direct via onze ogen ontvangen, hoe irritanter ons brein lichtbronnen ervaart.”
Dat elektrische fietsen tegenwoordig vaak fellere lampen hebben dan gewone fietsen, heeft te maken met de hogere snelheid waarmee ze rijden, legt Duijndam uit. “Hoe hoger je snelheid, hoe belangrijker de kwaliteit van je lichtbundel wordt. Je rijdt harder en moet obstakels eerder zien om daar nog op te kunnen anticiperen. Daarbij kiezen fabrikanten vaak voor LED verlichting, omdat die duurzamer is en minder energie verbruikt. Doordat het energieverbruik zo laag is en de batterijtechnologie de afgelopen jaren is verbeterd, kunnen fabrikanten steeds sterkere lampen gebruiken.”
Gat in de wetgeving
Door de combinatie van LED verlichting en een accu als energiebron is de lichtsterkte van e-bikes technisch gezien bijna onbegrensd, zegt Tekstra. “Daarom is het steeds belangrijker dat er duidelijke eisen op fietsverlichting komen. Maar die zijn in Nederland nog heel minimaal. Je mag niemand verblinden, maar hoe fabrikanten dat precies moeten voorkomen en wie dat controleert, daar zegt de wet niets over.”
Volgens Tekstra wordt dit een steeds belangrijker punt, omdat veel fabrikanten hun verlichting serieus nemen en die netjes testen volgens bestaande normen. “Maar er is ook een categorie die dat niet doet en dan wordt verblinding net zo’n groot probleem als bij auto’s.”
Duijndam sluit zich daarbij aan. Hij wil dat er in de Nederlandse wetgeving duidelijke regels komen over fietsverlichting. “In Duitsland is dat beter geregeld,” legt hij uit. “De ANWB zou graag zien dat Nederland die aanpak overneemt.” Omdat het in Duitsland beter geregeld is, heeft de RAI Vereniging sinds 2012 het RAI Keurmerk Fietsverlichting (RKF) ingevoerd. Verlichting met dit keurmerk voldoet aan de veelgebruikte Duitse StVZO-eisen.