‘Vegaworst’ en ‘veganburger’ geven consument juist duidelijkheid

De Landbouwcommissie van het Europees Parlement wil namen die verwijzen naar een dierlijk product, zoals 'worst' of 'burger', verbieden voor vegetarische of plantaardige producten. De reden die ze geven, is dat het voor de consument verwarring oplevert. Dat lijkt niet zo te zijn. Wanneer we het ruim 20.000 consumenten vragen, blijkt dat zij wel weten wat een vegaworst is: een vegetarische worst, dus zonder vlees, antwoordt 96 procent.

5 jaar geleden speelde dezelfde discussie. Ook toen ondervroegen we het panel. En ook toen wist 96 procent het juiste antwoord. “Ik vind het zeer neerbuigend van de vleesindustrie dat zij het argument gebruiken dat mensen niet het verschil zien tussen de producten”, schrijft een Radar Panel-deelnemer.

Waar 5 jaar geleden 35 procent aangaf tóch verwarring te ondervinden (ondanks dat bijna iedereen ook toen al snapte wat een vegaworst is), is er inmiddels een stuk minder verwarring. Nu zegt een kwart (25%) dat zij termen als 'worst' of 'burger' in de naam verwarrend vinden (hoewel nog steeds veruit de meesten de eerste vraag, over wat een vegaworst nou precies is, juist weten te beantwoorden). Driekwart heeft deze verwarring niet.

Omdat verwarring als argument wordt gebruikt om verwijzingen naar dierlijke producten voor vega(n) producten te verbieden, hebben we ook gekeken naar eventuele verwarring die alternatieve benamingen opleveren. Wat blijkt: over benamingen als 'plantaardige schijf' of 'sojagurt' bestaat meer verwarring: bijna 1 op de 3 (30%) geeft aan dat het voor hen niet duidelijk is wat ze in zo'n geval kopen.

‘Burger’ en ‘worst’ maken iets duidelijk

Een deelnemer aan het onderzoekt geeft aan ‘vegaworst’ de juiste term te vinden: “Het woord worst, burger, schijf en tartaar houdt de bereidingswijze en/of uiterlijk van het product in, níet dat het van vlees is. Zoals je bijv. ook tartaar van vis of tomaat kan maken. Dus een vegetarische worst of burger is een juiste beschrijving.” Een ander denkt mee: “Ik zou op de verpakking voortaan vermelden ‘Het lijkt …(worst/gehakt/burger/kip etc,); het smaakt als … maar het is geen vlees’.”

Van wie een voorkeur uitspreekt, zou driekwart eerder een 'veganburger' dan een 'plantaardige schijf' kopen. Marketing-technisch lijkt het dus wel uit te maken.

Voor Joey Cramer, operationeel directeur bij ProVeg, staat het dan ook als een paal boven water dat deze aangekondigde wetswijziging geen consumentenverwarring verhelpt. “Er is helemaal geen verwarring. Bovendien maak je de markt niet duidelijker door producenten omslachtige termen te laten gebruiken.”

Meeste consumenten willen geen verbod

Ruim twee derde (69%) is tegen een verbod op dierlijke namen voor vega(n) producten - de meeste mensen zitten dus niet op een verbod te wachten. Een ruime meerderheid (63%) vindt het niet belangrijk dat er regelgeving over wordt gemaakt.

In de toelichtingen laten veel mensen weten dat ze het zelfs kwalijk vinden dat er tijd en geld in deze discussie wordt gestopt. Zo schrijft iemand: ‘Burger en worst vertellen ook iets over de vorm van het product. Gecombineerd met de term 'vegan' zegt het genoeg over wat de koper verwachten kan en hoeft dat niet verder met wetgeving omkleed te worden. Zonde van de tijd (en daarmee het geld) van de EC, laten ze zich maar liever met belangrijkere zaken bezig houden.’

Cramer noemt de wetswijziging onzorgvuldig en legt uit dat het voorstel door het Europees Parlement 'gebulldozerd' is. “Dat is bijvoorbeeld te zien aan het feit dat de mogelijke gevolgen niet geanalyseerd zijn. Normaal gebeurt dat wel als een groep producenten onevenredig hard geraakt wordt door een wetswijziging, maar er wordt nu meer haast gemaakt dan normaal.”

Ook vindt hij het opvallend dat sommige Europarlementariërs die doorgaans tegen Europese bemoeienis zijn, nu wel voor dit voorstel hebben gestemd.

Tegenstrijdig aan wetenschappelijk advies

"Je wilt geen vlees eten, maar je eet wel iets waar een vleesnaam in verwerkt is", zegt een deelnemer aan het onderzoek. "Belachelijk", noemt deze persoon het. Een ander legt dit uit: “Ik vind dat de toevoeging vega fijn, want voor mij betekent een vegaburger een plantaardige schijf, die de structuur en smaak nastreeft van een echte burger”. Op deze manier helpen bekende termen de consument juist om eens voor een alternatief te kiezen: je weet wat je ervan kunt verwachten. En vaker plantaardig eten, dat is juist het advies.

Een verbod op termen als ‘burger’ en ‘worst’ voor vegaproducten gaat juist tegen dit advies van de Wetenschappelijke Adviesraad in. Zij adviseerden een week voor de stemming over de wetswijziging juist om meer in te zetten op de eiwittransitie, oftewel een meer plantaardig dieet, om zo voedselzekerheid te garanderen en om klimaat- en biodiversiteitsdoelen te halen. “De eiwittransitie is noodzakelijk voor het klimaat, dierenwelzijn en onze eigen gezondheid. Dat wordt op deze manier wel bemoeilijkt”, aldus Cramer. ProVeg is dan ook een petitie gestart om deze wetswijziging tegen de gaan. 

Mannen en ouderen willen vaker dat de EU regels oplegt

Nog even terug naar de cijfers: we keken ook naar de verschillen tussen leeftijds- en gendergroepen. Hoe jonger, hoe minder verwarring er wordt ervaren over termen als ‘vegaworst’. In alle leeftijdsgroepen is de veganburger stukken populairder dan een ‘plantaardige schijf’, maar jongeren zijn eerder geneigd zijn om in ieder geval een van de twee te kopen, in plaats van geen van beide. Het zijn vooral ouderen die de geen-van-beide-optie kiezen.

De oudere deelnemers zijn ook vaker voor ingrijpen van de overheid. Van de groep tot en met 35 jaar is 81 procent tegen deze extra wet. Van de 67-plussers is ook een meerderheid tegen het ingrijpen, maar die minderheid is met 67 procent minder groot. Hetzelfde geldt voor hoe belangrijk zij het vinden dat dit wettelijk wordt vastegelegd: bij alle leeftijdsgroepen vindt een meerderheid het onbelangrijk, maar bij jongeren is die groep groter dan bij ouderen.

Wanneer we kijken naar de genderverhoudingen, zien we dat mannen alles verwarrender vinden, vaker voor een verbod zijn en het ook belangrijker vinden dat de EU hier regelgeving over maakt.

Tot slot zetten veel deelnemers vraagtekens bij andere zaken:

• "Mogen we dadelijk ook geen 'Hans Worst' meer zeggen"
• "Moet Look-o-look nu ook de snoepburger een andere naam geven?"
• "Je hebt toch ook de term visburger. Gaan we daar ook moeilijk over doen?"
• "Ik ga morgen een klacht indienen bij NVWA omdat ik bij Albert Heijn een pot pindakaas heb gekocht en bij thuiskomst keek ik op het etiket naar de ingrediënten. Wat bleek, er zat helemaal geen kaas in. 0%"
• "Kunnen we dan ook 'vleestomaat' en 'koninginnesoep' e.d. verbieden?"
• "Wat is t volgende "probleem": babyolie? Alcoholvrij bier en wijn?"
• "Mag een boterham dan ook niet meer zo heten omdat er geen ham in zit…?"
• "Slavink is geen groente en geen vogel, dan moet je alles op een weegschaal leggen."