Verkoeling zoeken in natuurwater: Waar moet je op letten als je veilig wilt zwemmen?

Volgens Unie van Waterschappen zijn er in Nederland zo’n 724 aangewezen officiële zwemlocaties. Op die plaatsen wordt in de periode van 1 mei tot 1 oktober de waterkwaliteit regelmatig gemeten en is er een beheerder die ook toeziet op de veiligheid. Die houdt toezicht op de ballenlijnen, sanitaire voorzieningen, het opruimen van zwerfafval enzovoort. 

'Bij deze officiële zwemlocaties kun je veilig zwemmen', legt Arthur Laumann, woordvoerder van Unie van Waterschappen, uit. 'Je kunt ze vinden via de gratis zwemwater-app of op de website www.zwemwater.nl. Daar kun je altijd actuele informatie terugvinden over de voorzieningen, de waterkwaliteit en de diepte van het water op die locaties. Deze app en website raden wij dan ook altijd aan om te raadplegen als je ergens zou willen zwemmen'.

Goede informatie en voorlichting is het halve werk

Volgens Laumann worden mensen naast de zwemwater-app en bijbehorende website ook geïnformeerd via borden langs de oever. 'Op de plekken waar het echt gevaarlijk is om te zwemmen wordt soms een bord geplaatst. Denk hierbij aan gevaar door scheepvaart of een plek waar bijvoorbeeld regelmatig jongeren zwemmen ondanks dat het gevaarlijk is. Op alle andere plekken in het land is het ondoenlijk om overal borden neer te zetten of informatie te geven via de app. Er wordt daarom beroep gedaan op een ieders gezonde verstand als je ergens wil gaan zwemmen waar geen veiligheidsinformatie over te vinden is', aldus Laumann.

Tips voor het beoordelen van de veiligheid van zwemwater

Laumann geeft een aantal tips die je in je achterhoofd kunt houden wanneer je ergens gaat zwemmen. Zo kun je naast het gebruik van de zwemwater-app ook zelf beoordelen of het water veilig is om in te zwemmen.

• Een belangrijke vraag die veel mensen overslaan is: kun je wel zwemmen? Helaas vallen de meeste verdrinkingsdoden in Nederland bij mensen die nooit zwemles hebben gehad, en simpelweg verdrinken in te diep water.
• Houd in de gaten of er een sterke stroming in het water aanwezig is. Langs de grote rivieren en langs de kust kunnen verraderlijke stromingen zijn. Ga daar niet zwemmen!
• Als je in de zee zwemt is het raadzaam om de strandvlaggen van de reddingsbrigade in de gaten te houden. Die geven aan of het veilig is om er te zwemmen of niet. Bekijk hier de verschillende vlaggen en de betekenis ervan.
• Houd rekening met aanlandige en aflandige wind die een gevaarlijke onder- en bovenstroming kunnen veroorzaken in de zee. Bij een bovenstroming drijf je gemakkelijk verder de zee in als je zwemt of als je op een rubberbootje of zwemband zit. Terug zwemmen naar het strand is een stuk moeilijker en soms zelfs onmogelijk. Bij een onderstroming worden zwemmers terug de zee in getrokken. Ga in dit geval niet verder dan tot de knieën de zee in.
• Als er regelmatig gevaren wordt in het water is het niet aan te raden om hier te gaan zwemmen. Als een plezierjacht, een zeilboot of een binnenvaartschip over een zwemmer heen vaart kan dat dodelijk zijn.
• Probeer de bodem in de gaten te houden en te achterhalen hoe diep het ongeveer is. Pas altijd op dat er geen fietswrakken, winkelwagentjes of andere harde en scherpe dingen onder water liggen. Je kunt gemene wonden oplopen als je daar bovenop springt of als je erop gaat staan. Daarom is het ook af te raden om van bruggetjes het water in te springen. Daarnaast kan dit je ook een flinke boete opleveren.
• Houd in de gaten of er blauwalgen in het water zitten. Blauwalgen zijn fel groen/blauwe algen die in dichte lagen op het water drijven. Zij produceren toxische stoffen waar je goed ziek van kunt worden.
• Als er dode dieren in het water drijven, denk aan eenden of vissen, kun je daar beter niet gaan zwemmen. Je kunt behoorlijk ziek worden van de bacteriën die in het water terechtkomen.
• Drijft er veel ander vuil, olie en vettigheid op het water? Dat is ook meestal een teken dat het water niet erg schoon is.
• Ratten die zich bij het water bevinden kunnen ziekten overbrengen. Houd hier rekening mee wanneer je ergens gaat zwemmen. Ratten kunnen namelijk de ziekte van Weill overdragen. Als je hiermee besmet raakt kunnen de gevolgen groot zijn. Besmetting kan zowel in zoet water als op de oever plaatsvinden via wondjes in de huid of via de slijmvliezen.
• Zitten er veel eenden, ganzen en andere vogelsoorten? Houd er rekening mee dat die poepen in het water, waardoor je kans hebt dat je buikloop oploopt als je water inslikt.

De zwemwater-app bevat de meest actuele informatie

Met zoveel waarschuwingen zakt de moed misschien in de schoenen bij de zwemliefhebber, maar er zijn meer geschikte plekken om te zwemmen dan je nu misschien denkt. Je moet echter voorzichtig zijn en de situatie afwegen. Unie van Waterschappen adviseren iedereen die graag buiten wil zwemmen om dat bij de officiële zwemlocaties te doen. In de app van 'zwemwater' staat een overzicht van alle officiële zwemlocaties in Nederland. Waterschappen werken continu aan het controleren van de waterkwaliteit en het weergeven van de meest actuele informatie in de zwemwater-app. 

Wat doen de Waterschappen om veiligheid te garanderen?

'De waterschappen willen dat alle inwoners van Nederland in veilig en schoon zwemwater kunnen zwemmen. Daarom nemen ze maatregelen om daar waar nodig de waterkwaliteit te verbeteren. Daarnaast zijn de waterschappen verantwoordelijk voor het bewaken van de zwemwaterkwaliteit tijdens het zwemseizoen. Het streven is dat er in heel Nederland binnen fietsafstand een officiële zwemwaterlocatie is waar de kwaliteit gecontroleerd is', volgens Laumann.

Waterschappen zijn niet als enige hiermee bezig. Het is altijd een samenspel met gemeenten en provincies die ook een rol hebben bij het beheer en toezicht. Waterschappen en Rijkswaterstaat controleren bij officiële zwemlocaties het water standaard op poep-bacteriën (E. coli en enterococcen). Dat is een goede indicatie of het water ergens mee besmet is. Daarnaast wordt er standaard geïnspecteerd op blauwalgen en er wordt bekeken of er 'zwemmersjeuk' voorkomt. Zwemmersjeuk is een irritatie van de huid door parasieten die via slakjes worden verspreid. Het is niet heel gevaarlijk maar wel irritant om te hebben. 

Houd de tips voor het beoordelen van zwemwater in je achterhoofd

Laumann geeft aan dat het ondanks het beheer en toezicht toch lastig is om in relatief stilstaand ondiep water een hele goede kwaliteit te realiseren, zeker als er heel veel badgasten komen of als er veel watervogels zijn. 'Waterschappen vinden het belangrijk dat er in heel Nederland op zoveel mogelijk plekken onbezorgd gezwommen kan worden. Daarom willen wij niet te snel zwemlocaties schrappen. Dan komt het dus aan op het gezonde verstand van de mensen. Daarom is het handig dat zij de verschillende tips in hun achterhoofd houden', aldus Laumann.