Voel je je bedreigd of onveilig? Dit moet je weten over zelfverdediging en pepperspray

Meer zelfverdedigingsproducten verkocht

Er worden op dit moment veel zelfverdedingingsproducten gekocht, vertelt Thalissa Leakat, oprichter van de website Veilige Vriendin. Volgens Leakat kochten mensen deze producten vroeger vaak pas nadat ze zelf iets hadden meegemaakt, maar sinds de dood van Lisa is er een nieuwe groep bij gekomen die preventief bestelt. Hierdoor zijn veel van haar producten uitverkocht: “We zijn in een weekend tijd door een voorraad heen gegaan waar we normaal gesproken wel drie tot zes maanden mee doen.” 

Wat zegt de wet over zelfverdedigingsproducten?

Let op: niet alle zelfverdedigingsproducten, zoals pepperspray, zijn legaal. Wat wel en niet mag staat in de Wet wapens en munitie. Voorbeelden van legale producten zijn:

• TIW-spray en X-marker spray - Deze zogenaamde smurfensprays zijn een alternatief voor pepperspray, dat in Nederland verboden is. De sprays laten een onuitwisbare kleurafdruk achter op de dader.
• Alarmsystemen - Deze kleine alarmsystemen kun je aan je sleutelbos hangen. Ze produceren geluid tot wel 130 decibel en trekken aandacht en schrikken een dader mogelijk af.

• Kubotan - Een kubotan is een stok met een botte punt en is bedoeld om een pijnprikkel toe te dienen, zodat je los kunt komen van iemand die je probeert vast te grijpen of iets probeert aan te doen.

Toch kan het gebruik van toegestane middelen ingewikkeld zijn. Jasmijn de Vries, woordvoerder Korpsleiding, benadrukt: “Je mag jezelf verdedigen als er direct geweld tegen je wordt gebruikt. De verdediging moet direct stoppen en mag niet verder gaan dan noodzakelijk is. De rechter beoordeelt achteraf of het gebruikte geweld in verhouding stond tot de dreiging.”

Alternatieven voor zelfverdedigingsproducten

Niet alle vrouwen kopen speciale zelfverdedigingsproducten. Op social media verschijnen verschillende tips wat je nog meer kan gebruiken als zelfverdediging. Deze dingen worden aangeraden: 

• Pleisterspray, haarlak of deodorant. Deze artikelen laten geen afdruk achter zoals de eerder benoemde sprays, maar ze zijn zeker vervelend om in je ogen te krijgen.  
• Fluitje kan net als een alarmsysteem veel lawaai maken en aandacht trekken.
• Zaklamp kan iemand verblinden en tegelijkertijd aandacht trekken.

Strafrechtadvocaat Cindy Pirone licht toe wanneer je zulke alternatieven mag gebruiken: “Dat mag want het is een legaal middel, maar je moet wel opletten als je dit gebruikt, dat je daarmee ook weer niet bepaalde schade aanricht die te ver gaat. Het moet echt wel proportioneel blijven.”

Digitale opties in onveilige situaties

Het belangrijkste als je je in een onveilige situatie bevindt, is om altijd 112 te bellen. Daarnaast zijn er digitale hulpmiddelen die je kunnen ondersteunen wanneer je op dat moment niet in staat bent te bellen. Wil je niet direct 112 bellen, maar wel anderen laten weten waar je bent, dan zijn er ook andere mogelijkheden. Voorbeelden van digitale opties die je kunnen helpen:

• Met de 112NL app hoef je niet te bellen en kun je met één druk op de knop je locatie en gegevens sturen naar de meldkamer en kun je gebruikmaken van een chatfunctie.
• Sos-melding kan je instellen op een telefoon waarmee er met een simpele stap de politie kan worden gebeld.
• Buurtpreventiegroep is een chatapp waarin buurtbewoners elkaar bij een alarmerende situatie snel kunnen waarschuwen en op de hoogte houden.

Er komt binnenkort nog een digitale optie bij: de StaySafeNL app. De bedenkers leggen uit dat het idee van de app is dat het: “Gebruikers in staat stelt om in onveilige situaties (zoals intimidatie of lastigvallen) met één druk op de knop hulp van buurtbewoners in te schakelen. Wanneer een gebruiker een SOS-signaal verstuurt, ontvangen geverifieerde buurtgenoten (guardians) direct een melding. Zij kunnen vervolgens naar de locatie gaan om steun te bieden, variërend van aanwezig zijn en geruststellen tot het inschakelen van de politie wanneer dat nodig is,” noemt een contactpersoon bij StaySafeNL.

De guardians ondergaan een streng verificatieproces, zodat gebruikers erop kunnen vertrouwen dat de hulpverleners betrouwbaar zijn. De makers benadrukken dat de app géén vervanging is van 112 en dat er bij acute nood altijd de politie gebeld moet worden.

Pepperspray legaal maken?

Het demissionaire kabinet onderzoekt of pepperspray legaal gemaakt kan worden. Leakat begrijpt waar dit idee vandaan komt, zeker na de recente gebeurtenissen, maar is van mening dat het de samenleving op de lange termijn niet veiliger zal maken. Ze legt uit: “De items die nu allemaal beschikbaar zijn ter zelfverdediging, zijn allemaal items die in principe geen blijvend letsel kunnen veroorzaken.” Pepperspray kan dit wél en is op dit moment alleen toegestaan voor gebruik door politie en defensie, na training. Volgens haar zou legalisering een grens overschrijden. 

Woordvoerder van Dolle Mina, Nynke van Zwol, ziet ook de risico’s van het legaliseren van pepperspray: “Het kan bijvoorbeeld ook tegen je gebruikt worden.” Volgens haar is het bovendien slechts symptoombestrijding.

Van Zwol vertelt dat je met symptoombestrijding het probleem niet bij de wortel aanpakt. Ze zegt: “We moeten er samen voor zorgen dat de cultuur waarin vrouwen als minderwaardig worden gezien, waarin seksistische grapjes worden gemaakt, waarin vrouwen als object in plaats van mens worden behandeld, waarin gestaard en ongevraagd aangeraakt wordt, verandert. Daar moeten we met elkaar iets aan doen.”