Wat is het prikkelbaredarmsyndroom en hoe wordt de diagnose gesteld?
Het prikkelbaredarmsyndroom kun je niet aantonen met een medische test. Hoe weet je dan of je klachten ontstaan door PDS?
Dokters van Morgen (overgenomen door Radar) spreekt met Marijke Boersma van de Maag Lever Darm Stichting (MLDS). Dit is het eerste deel van een tweeluik. Lees ook het tweede deel: wat kun je doen bij PDS?
'In tegenstelling tot veel andere aandoeningen is PDS niet aan te tonen met een medische test', legt Boersma uit. 'Heel veel mensen denken dan ook dat PDS een soort 'uitsluitingsdiagnose' is: als dit het allemaal niet is, dan zal het wel PDS zijn'.
De Rome-IV-criteria bij het vaststellen van PDS
En die aanname is niet helemaal correct volgens Boersma. 'Er is wel een duidelijke definitie voor PDS'. Het vaststellen van PDS gebeurt door een huisarts of specialist aan de hand van de Rome-IV-criteria. Boersma: 'Dat wil zeggen dat er sprake is van terugkerende buikpijn. En mensen moeten dat minimaal gemiddeld een dag per week hebben, ten minste drie maanden lang. De buikpijn moet ook nog gerelateerd zijn aan de ontlasting, en gepaard gaan met verandering in hoe vaak mensen ontlasting hebben of hoe de ontlasting eruit ziet'.
'Concreet betekent dit dat mensen vaak last hebben van diarree of obstipatie, of een wisseling daarvan', aldus Boersma. 'De buikpijn kan ook variëren. Het kan zijn dat mensen voor ze naar de wc gaan een soort lichte buikpijn hebben, het komt ook voor dat mensen op allerlei momenten verschrikkelijke krampen hebben of heftige buikpijn'.
Een andere PDS-klacht kan zijn: een opgeblazen gevoel. Boersma: 'Dat is ook iets wat veel mensen herkennen. Soms zie je bij bijna een soort zwangerschapsbuikje, ook bij mannen. En ook winderigheid wordt genoemd'.
Hoe vaak komt PDS voor?
'Wij hebben bekeken hoeveel mensen klachten hebben die overeenkomen met deze definitie, en in een cohort in Noord-Nederland komen we dan uit op zo'n 20 procent van de bevolking', vertelt Boersma. 'Als je dan kijkt hoeveel mensen er uiteindelijk bij de huisarts of specialist terechtkomen dan zijn het er weer veel minder'.
Volgens Boersma is het dus lastig iets te zeggen over de exacte aantallen. 'Wij schatten nu dat ruim10 procent van de bevolking last heeft van PDS-klachten. In 2017 gingen volgens een overzicht van het RIVM ongeveer 120 duizend mensen met PDS-klachten naar de huisarts, en dan nog eens 50 duizend naar de specialist. Zo'n 1,4 miljoen mensen klopten bij de huisarts aan voor klachten als: buikpijn, obstipatie en winderigheid'.
Wie heeft er vaker last van PDS?
Uit cijfers blijkt verder dat PDS ongeveer drie keer zo vaak voorkomt bij vrouwen, en dat de diagnose over het algemeen wordt gesteld zo rond het achttiende levensjaar. 'De diagnose wordt ook wel later gesteld, maar je ziet dat als de klachten na het vijftigste levensjaar ontstaan, mensen vaak worden doorverwezen naar een specialist. Er kan namelijk ook sprake zijn van andere darmaandoeningen, zoals darmkanker of een ontstekingsziekte in de darmen. Ontstaan van klachten op latere leeftijd kan daar een aanwijzing voor zijn, maar bijvoorbeeld ook bloed in de ontlasting, of spontaan verlies van meer dan 5% van het lichaamsgewicht'.
Boersma ziet dat PDS voor de één een terugkerend ongemak is, en voor de ander een soort invaliderende ziekte. 'Dat betekent voor sommige van de patiënten dat ze vaak ontzettend heftige buikpijnen hebben of erg vaak diarree, en daardoor nauwelijks meer de deur uit durven gaan omdat ze niet weten of ze het toilet halen'.
Volgens Boersma hebben die patiënten soms ook nog te maken met weinig begrip van de omgeving. 'Ze zien er hartstikke gezond uit. En ga jij dan maar eens uitleggen dat je op dat moment vergaat van de pijn, de deur niet uit durft omdat je bang bent dat je krampen krijgt en niet op tijd een wc kunt vinden'.