Zo dwing je als student 1300 euro energietoeslag af bij je gemeente
Studenten bereiden juridische stappen voor tegen verschillende gemeenten om energietoeslag af te dwingen. Studenten zijn in de meeste gemeenten uitgesloten van deze toeslag, maar juridische experts zeggen dat een rechter de uitsluiting waarschijnlijk zal verwerpen. De Landelijke Studentenvakbond en FNV werken samen om studenten te helpen bij de gang naar de rechter. In dit artikel lees je hoe jij als student ook de 1300 euro kunt eisen.
Iedereen die een laag genoeg inkomen heeft en aan een paar andere eisen voldoet, kan een eenmalige energietoeslag van 1300 euro aanvragen bij de gemeente (vóór juli 2022 was dit 800 euro). Behalve studenten. Al voldoen ze aan alle voorwaarden, ze zijn toch uitgesloten van de eenmalige toeslag, bedoeld om financieel kwetsbare mensen te helpen met de uit de kluiten gewassen energieprijzen.
Uitsluiten vanwege diverse woonsituaties
Dat komt omdat de meeste gemeenten (behalve in ieder geval Zwolle en Delft) het uitsluitings advies volgen in een richtlijn van het ministerie van Sociale Zaken en de Vereniging van Nederlandse Gemeenten. De reden achter het advies is dat studenten op veel verschillende manieren wonen - bijvoorbeeld bij hun ouders, in een studentenhuis, in een studio et cetera. Dat zou het te lastig maken om de energietoeslag aan hen uit te keren en daarom moeten zij maar gebruikmaken van de zogenaamde individuele bijzondere bijstand.
Maar dat is juridisch niet houdbaar, zeggen experts. Ook niet-studenten kunnen immers wonen bij hun ouders, in een huis met meerdere huurders en in een studio. ‘In mijn idee is er gewoon sprake van discriminatie,’ zegt advocaat Caspar Janssens, ‘omdat er een bepaalde groep gewoon wordt uitgesloten van de energietoeslag op een manier die eigenlijk niet kan, als een groep zonder specifieke kenmerken.’ Hij denkt daarom dat studenten een goede kans maken bij de rechter.
Zo eis je als student je recht op toeslag
Hoe eis je je recht als student? Dat gaat in drie stappen: energietoeslag aanvragen, bezwaar maken tegen de afwijzing van je aanvraag en dan in beroep gaan tegen de afwijzing van je bezwaar.
Er zijn twee manieren om een aanvraag in te dienen. De eerste is om een aanvraagformulier in te vullen op de website van je gemeente, maar soms word je daar al tegengehouden als je aanvinkt dat je student bent. In dat geval moet je een brief naar de gemeente sturen om een officiële aanvraag te doen. Daarvoor kun je deze voorbeeldbrief gebruiken.
Het kan even duren voordat je antwoord krijgt, want de overheid heeft doorgaans zes weken responstijd voor aanvragen. Zodra je een afwijzing hebt ontvangen, moet je er binnen veertien dagen bezwaar tegen maken. Gebruik daarvoor deze voorbeeldbrief. Ook voor een bezwaar mag de overheid zes weken uittrekken. Wat volgt is een hoorzitting bij de bezwaarcommissie van de gemeente, waar het besluit van de gemeente wordt heroverwogen.
Als daar ook een ‘nee’ uitrolt kun je binnen zes weken in beroep gaan, wat betekent dat je naar de rechter stapt. Je krijgt te maken met een onafhankelijke bestuursrechter, die gaat oordelen over het besluit van de gemeente.
De Landelijke Studentenvakbond (LSVb) en vakbond FNV werken samen om studenten juridisch bij te staan. Je kunt hun hulp inroepen door LSVb te laten weten dat je wilt vechten voor de energietoeslag.
Een rechtszaak kan landelijke gevolgen hebben
Als de rechter je in het gelijk stelt, dan krijg je waarschijnlijk alsnog de 1300 euro. En misschien velt de rechter ook meteen een oordeel over de uitsluiting van studenten in het algemeen. Dat zou het makkelijker maken voor studenten in andere steden om energietoeslag te eisen.
Zo’n brede rechterlijke uitspraak is echter geen zekerheid, en daarom vindt Caspar Janssens het belangrijk dat studenten in zoveel mogelijk steden procederen tegen hun uitsluiting, want dat vergroot de kansen op een gunstige uitspraak. ‘Je moet niet op één paard wedden,’ zegt hij. ‘Als het in Groningen gewonnen wordt, dan hóéft dat niet voor het hele land te gelden.’
Dit komt er kijken bij een procedure voor energietoeslag
Wat zijn de mogelijke nadelen van het proces? Janssens wijst erop dat in beroep gaan geld kost. Je betaalt 50 euro aan zogenaamde griffierecht. (In bezwaar gaan is gratis.) Daarnaast neem je een risico als je niet in beroep gaat nadat je bezwaar is afgewezen, want het besluit wordt dan definitief. Je kunt de energietoeslag in dat geval waarschijnlijk nooit meer krijgen, ook al veegt een rechter de uitsluiting van studenten van tafel. ‘Dus je moet dan wel doorpakken,’ stelt Janssens.
Studenten roeren zich in meerdere gemeenten
Shirley de Wit, student Biologie en medisch laboratoriumonderzoek, woont op zichzelf in een koophuis en heeft alleen studiefinanciering als inkomen. Bovendien betaalt ze hoge energieprijzen. ‘Als ik mijn kachel op 20,5 graad zou zetten, dan zou ik uitkomen op 270 euro per maand aan gas en energie,’ vertelt ze. ‘Dat gaat niet, dus de kachel staat in de winter op 16 graden.’ Ondanks haar situatie krijgt ze geen energietoeslag van de gemeente Velsen. Ze heeft al bezwaar gemaakt - tevergeefs. Welke reden gaf de gemeente om haar de toeslag te ontzeggen? ‘Omdat ik student ben. Dat is de enige reden,’ stelt Shirley. Omdat ze dat onrechtvaardig vindt, onderzoekt ze nu de optie om naar de rechter te stappen.
De gemeente Tilburg geeft student Michelle Luijten op de website geen optie om überhaupt een aanvraag in te dienen. Als ze aanvinkt dat ze student is, blokkeert het aanvraagformulier. Ze is van plan om dan maar met een aanvraagbrief in de hand naar het gemeentehuis te fietsen, en bij afwijzing bezwaar aan te tekenen. Ze wil daarna niet graag in haar eentje naar de rechter, maar wil zich waarschijnlijk wel aansluiten bij een collectieve zaak.
De Utrechtse student Emma Mouthaan (Communicatiewetenschappen, VU) is van plan om te procederen als ze een ‘nee’ krijgt van de gemeente Utrecht. ‘Omdat ik het principieel zo oneerlijk vind dat studenten hiervan worden uitgesloten. Ik vind het prima om daar dan wat kosten voor te betalen, zeker als ik het samen met andere studenten aan ga pakken,’ zegt Emma. Daarnaast is haar studio niet goed geïsoleerd, vertelt ze, dus de winter kan duur worden.
Jesse Klootwijk wil een rechtszaak beginnen tegen de gemeente Groningen, samen met zeventig Groningse studenten die in hetzelfde schuitje zitten als hij. Hij onderzoekt met vakbond FNV of dat een collectieve zaak kan worden. Eerst moet hij echter nog een officiële afwijzing van zijn aanvraag ontvangen, ook al heeft de gemeente hem reeds laten weten dat ze geen energietoeslag aan studenten zullen uitkeren.
Nieuwsuur meldt ten slotte dat de Amsterdamse studentenvakbond ASVA een rechtszaak wil beginnen namens studenten uit de hoofdstad en buurtgemeenten. De vraag lijkt dus niet óf maar wanneer een rechter de uitsluiting van studenten gaat beoordelen.