Mensen in Noord- en West Europa kunnen tegenwoordig voor het overgrote deel lactose afbreken. Deze mensen zijn lactase peristent. Er is echter ook een groot gedeelte van de wereldbevolking (Afrika en Azië) die lactose niet kan afbreken. Deze mensen hebben een lactose-intolerantie, het tegenovergestelde van lactase peristentie. Het enzym om lactose af te breken (lactase) ontbreekt of is in onvoldoende mate aanwezig waardoor het lactose in het darmkanaal voor problemen kan zorgen zoals diarree en buikpijn. Bij deze mensen en andere zoogdieren verdwijnt na circa het vierde levensjaar het vermogen om het enzym lactase aan te maken.
Vroeger was de mens niet in staat om melk of melkproducten te eten/drinken. Er was geen melkveehouderij en het melken van ongedomesticeerde buffels was niet zonder gevaar. Met andere woorden, het lichaam had geen noodzaak om lactose af te kunnen breken, dus waarom zou de mens dan lactase aanmaken. Dit kost alleen maar energie en is niet efficiënt.
Onderzoek laat zien dat de mens zo’n 7500 jaar geleden is begonnen met kleinschalige melkveehouderij en met het drinken van melk.
Sinds die tijd is het aantal mensen dat lactose kan verteren sterk toegenomen. De reden hiervoor is waarschijnlijk dat tijdens de opkomst van de kleinschalige melkveehouderij er een enkeling was met een ‘gemuteerd’ gen dat voor de aanmaak van lactase zorgde.
Yoghurt en kaas bevat nauwelijks lactose waardoor deze voedingsmiddelen zonder veel problemen verdragen werden. In geval van hongersnood werd echter ook melk gedronken. Het was destijds een groot evolutionair voordeel om dit gen te hebben. Melk is een rijke bron van energie, eiwitten, mineralen en vitamines. Dit maakte de kans op overleving tijdens hongersnood groter. Na verloop van tijd steeg op deze manier het aantal mensen met het ‘gemuteerde’ gen waarna het werd doorgegeven aan de volgende generatie (autosomaal dominant). Mensen die het gen niet hadden dronken uit hongersnood toch melk waardoor deze overleden aan diarree, mede omdat ze toch al in een slechte voedingstoestand verkeerden. De mensen die het gen wel hadden, hadden op deze manier een grotere overlevingskans; een voorbeeld van natuurlijke selectie.
Omdat er via de uitbreidende melkveehouderij steeds meer melk gedronken werd had het gen dat verantwoordelijk was voor de productie van lactase een functie. Bij bepaalde bevolkingsgroepen werd op deze manier het gen voor de aanmaak van lactase door overerving algemeen.
Referenties
Richard P. Evershed, Sebastian Payne, Andrew G et al. Earliest date for milk use in the Near East and southeastern Europe linked to cattle herding. Nature 455, 528-531 25 September 2008
J. Burger, M. Kirchner, B. Bramanti, W. Haak , M. G. Thomas. Absence of the lactase-persistence-associated allele in early Neolithic Europeans. PNAS March 6, 2007 vol. 104
Yuval Itan, Adam Powell, Mark A. Beaumont, Joachim Burger, and Mark G. Thomas. The Origins of Lactase Persistence in Europe, PLoS Comput Biol. 2009 August; 5(8): e1000491
| LET OP: Dit topic is meer dan drie jaar geleden geplaatst. De informatie is mogelijk verouderd. |
