6 vragen en antwoorden over slimme thermostaten

Een slimme thermostaat is een thermostaat die je cv-ketel kan aansturen. De meeste slimme thermostaten kun je op afstand bedienen en ze kunnen zichzelf aanpassen. Als je als consument de thermostaat nauwkeurig instelt en je verbruik bijhoudt kan je er energie mee besparen, en dus besparen op je stookkosten.

In zijn algemeenheid zijn er vijf soorten slimme thermostaten, schrijft Milieu Centraal. Zelflerende klokthermostaten 'leren' wanneer de cv-ketel moet starten met verwarmen om een bepaalde temperatuur te bereiken op een tijdstip dat jij dat wil.

Er zijn ook zelflerende thermostaten die door je bediening in een 'leerperiode' je gebruikspatroon gaan begrijpen en dit vervolgens zelf uitvoeren. Sommige thermostaten hebben een zoneregeling. Deze kunnen er voor zorgen dat ruimtes waar je niet bent ook niet verwarmd worden.

Thermostaten met een bewegingssensor kunnen de verwarming automatisch naar beneden bijstellen als je niet in de ruimte bent waar de sensor hangt. Modellen met de zogeheten 'geofencing'-technlogie kunnen aan het signaal van je smartphone zien waar je bent, en pas beginnen met het verwarmen van je huis als je er bijna bent. Het merendeel van slimme thermostaten heeft meerdere van deze functionaliteiten.  

Bij sommige thermostaten kun je in combinatie met slimme stekkers ook op afstand apparaten aan- en uitzetten en zien wat je sluipverbruik is. Er is sprake van sluipverbruik als er elektriciteit lekt zonder dat je er voordeel van hebt, bijvoorbeeld wanneer apparaten niet goed zijn uitgeschakeld.

1. Welke 'slimme' energiehulpmiddelen zijn er nog meer?

Behalve slimme thermostaten zijn er ook slimme meters, slimme stekkers en energiemanagementsystemen.

• Een slimme meter is de opvolger van je gewone meter in je meterkast. Het enige 'slimme' aan een slimme meter is dat het de data over je energieverbruik doorstuurt naar je leverancier. Een slimme meter kun je dan weer koppelen aan een energiemanagementsysteem of een slimme thermostaat. Radar besteedde in 2009 uitgebreid aandacht aan slimme meters. Mede hierdoor is het hebben van een slimme meter niet verplicht geworden.
• Slimme stekkers plaats je tussen een elektrisch apparaat en het stopcontact. Deze kan het stroomverbruik van dat apparaat bijhouden en hiermee kan het op afstand aan- en uitgezet worden.
• Een energiemanagementsysteem houdt je energieverbruik bij, maar hoeft niet gekoppeld te zijn aan een thermostaat. Dit kan wel; sommige energiemanagementsystemen kun je ook koppelen aan apparaten met slimme stekkers. Sommige energiemanagementsystemen houden alleen elektriciteit bij en geen gas.

2. Kun je altijd geld besparen met een slimme thermostaat?

Een slimme thermostaat op zich zelf levert niet direct geld op. Uiteindelijk hangt de eventuele geldbesparing op je stookkosten af van je verbruik. Iemand die zuinig stookt zou dezelfde besparing kunnen bereiken met een 'domme thermostaat'. Daarbij moeten sommige thermostaten correct worden ingesteld om besparingen op te leveren. En als je huis slecht geïsoleerd is, kun je beter eerst je huis isoleren voordat je een slimme thermostaat koopt.

3. Welke thermostaat is geschikt voor mij en wat levert het op?

Ik heb een regelmatig en voorspelbaar dagritme:

Dan kun je energie besparen met een zelflerende klokthermostaat. Die 'leert' hoe lang de ketel moet verwarmen om je huis op de ingestelde tijd op de gewenste temperatuur te hebben. Met zelflerende klokthermostaten bespaar je dan gemiddeld 3 procent op je stookkosten. Er zijn ook slimme thermostaten die jouw gebruikspatroon in een leerperiode gaan begrijpen en dat vervolgens zelf gaan uitvoeren. Als je zuinig stookt in de leerperiode kun je er honderden euro’s per jaar mee besparen (als je dit voorheen nog niet deed).

Ik wil kamers in mijn huis apart verwarmen:

Wanneer je kamers apart wilt verwarmen van de woonkamer kan een thermostaat met zoneregeling uitkomst bieden. Met thermostaten met een zoneregeling kun je gemiddeld 190 euro per jaar besparen.

Ik heb onregelmatige werktijden:

Dan zou je baat kunnen hebben bij een op afstand bedienbare thermostaat. Met een op afstand bedienbare thermostaat kun je ook gemiddeld 130 euro per jaar besparen

Ik vergeet vaak de verwarming laag te zetten als ik weg ga:

Dan kan een thermostaat met bewegingssensor of geofencing uitkomst bieden.  Met thermostaten met een bewegingssensor kun je gemiddeld 130 euro besparen.

Deze besparingen zijn gebaseerd op tips van Milieu Centraal voor zuinig stoken. Zoals alleen de ruimte verwarmen waar je bent en de thermostaat een uur voordat je gaat slapen al op 15 graden zetten. Deze tips zijn veel gemakkelijker toe te passen met een slimme thermostaat.

4. Zijn er praktische voorwaarden aan verbonden?

Een voorwaarde voor het functioneren van een slimme thermostaat is dat deze moet kunnen communiceren met je cv-ketel. Ze moeten hiervoor wel hetzelfde verwarmingsprotocol hebben. De meeste ketels hebben het protocol 'OpenTherm'. Je kan dit terugvinden in de technische specificaties (geleverd bij de ketel of op internet te downloaden) of opvragen bij de ketelfabrikant of –installateur. Bij de fabrikant van de slimme thermostaat vraag je dan op welke taal de thermostaat 'spreekt'.

De thermostaat heeft wifi nodig voor besturing op afstand en uitwisseling van gegevens over energieverbruik of weersinformatie als deze functies aanwezig zijn. Bij sommige slimme thermostaten is het ook mogelijk om deze met een kabel op de router voor internet aan te sluiten. Voor de communicatie tussen de slimme thermostaat en de cv-ketel is geen wifi nodig dit gaat via het verwarmingsprotocol.

5. Wat kost dat?

Er zijn nogal wat verschillende thermostaten waaruit je kunt kiezen. Sommigen zijn alleen te gebruiken als je klant bent bij een bepaalde energieaanbieder, anderen kun je ook los kopen en laten installeren.

• Toon kun je bij een 4-jarig contract bij Eneco gratis krijgen, bij korter lopende contracten moet je bijbetalen. Hij is ook los te koop voor €275,-.
• Slimme thermostaat Anna krijg je gratis als je klant bij De Nederlandse Energiemaatschappij (NLE). Als je geen klant bent bij NLE is Anna los te koop voor €249,-.
• Nest krijg je in combinatie met een 5-jarig contract bij Essent gratis. Wanneer je geen contract afsluit, kost hij €219,-.
• De Energieassistent is alleen via bij E.ON verkrijgbaar. In combinatie met een gas- en stroomabonnement van drie jaar is de Energieassistent gratis, in combinatie met een los abonnement van een jaar kost het 14,50 per maand.

Andere thermostaten zijn bijvoorbeeld: Honeywell Evohome (€299,-); Thermosmart (€249,-); Netatmo (€169,-); spIDer Connect (€299,-); E-Thermostaat ICY (link2) (€249); Tado (€249,-); Atag One (€209,-); Nefit Easy (€209,-)

Als je een slimme thermostaat neemt in combinatie met een langlopend (langer dan een jaar) energiecontract loop je wel de overstapbonus mis die je kunt krijgen als je overstapt naar een andere energieleverancier. Je kunt dan namelijk niet zomaar overstappen.

Bij een aantal slimme thermostaten betaal je ook maandelijks abonnementskosten (bijvoorbeeld bij Toon, Anna, Eon-Energieassistent). Dit kost doorgaans tussen de €3,- en de €15,- euro. De installatiekosten van een slimme meter liggen meestal rond de 70,- euro.

6. Hoe zit het met mijn privacy?

Er zijn behoorlijk wat data die je via slimme thermostaten zou kunnen verzamelen. De bedrijven achter de slimme thermostaten moeten zich aan de Wet Bescherming Persoonsgegevens houden. Daarnaast hebben de fabrikanten, bijvoorbeeld Plugwise van Anna, de energieleveranciers bijvoorbeeld NLE of de apparaten zelf zoals Nest, vaak een site waar hun privacybeleid te lezen is.