Ben jij ondernemer of schijnzelfstandige? ‘Het slechtste van twee werelden’
Flitsbezorgers hebben flinke boetes gekregen omdat de bedrijven gebruik maakten van schijnzelfstandigheid. Voor de ondernemer zelf is zo’n constructie vrijwel altijd nadelig. Hoe herken jij of je écht als zzp’er werkt of eigenlijk gewoon verkapt in loondienst?
Wat is een schijnzelfstandige?
Een schijnzelfstandige is iemand die als ondernemer een opdracht aanneemt, maar eigenlijk in verkapt loondienst is. Een schijnzelfstandige krijgt niet de vrijheid die een normale zzp’er heeft, maar ook niet de voordelen die een werknemer in loondienst heeft.
"Schijnzelfstandigen worden aangestuurd alsof ze een werknemer zijn,” legt Sharon Bandell uit, de projectleider aanpak schijnzelfstandigheid bij de FNV vakbond. “Maar vervolgens werken ze niet onder een CAO, hebben ze geen recht op werkloosheidsuitkering, hebben ze geen ontslagbescherming, krijgen ze geen pensioen en krijgen geen vakantiedagen of vakantiegeld. Het is het slechtste van twee werelden.”
Zo herken je of je schijnzelfstandig bent
Herkennen of je schijnzelfstandige bent kan lastig zijn en is erg situatieafhankelijk. Wel zijn er enkele aspecten waar je volgens Bandell op kunt letten. Deze zelfde aspecten zijn de aspecten die gebruikt werden in de rechtszaak tegen Deliveroo, waarin de Hoge Raad heeft besloten dat Deliveroo gebruikmaakte van schijnzelfstandigen.
- In hoeverre ben jij als ondernemer vrij om te bepalen hoe jij je werk uitvoert en hoe lang je hierover doet?
- Ben je als ondernemer vrij om zelf te bepalen op welke tijden je werkt?
- Doe jij als ondernemer hetzelfde werk als het vaste personeel? En is jouw taak een kerntaak van het bedrijf? Als jij bijvoorbeeld als ondernemer voor een kinderopvang werkt en kinderen opvangt, dan voer jij een kerntaak van het bedrijf uit.
- Ben je verplicht om het werk persoonlijk uit te voeren, of heb je de vrijheid om het werk uit te besteden?
- In hoeverre ben je in staat zelf mee te bepalen over het contract en in hoeverre ben je in staat het contract te wijzigen?
- Bepaal je je eigen tarieven? En heb je keuze in hoe je wordt betaald?
Herken jij dat je op deze gebieden niet altijd de vrijheid hebt, die je als ondernemer zou moeten hebben? Dan zou het kunnen dat je inderdaad schijnzelfstandig bent.
Wat kun je doen als je vermoedt dat je schijnzelfstandig bent?
Bandell raadt werkenden die vermoeden dat ze als schijnzelfstandige werken in eerste instantie aan om het gesprek met hun opdrachtgever aan te gaan. Je kunt bijvoorbeeld aangeven dat je in loondienst wil, of juist de vrijheden van een ondernemer wilt. “De handhaving hierop wordt per 1 januari aangescherpt, dus dit is zeker een goed moment om dat gesprek aan te gaan,” vertelt Bandell.
“Als jij een van de duizend ‘ondernemers’ binnen een bedrijf bent, dan kan het zijn dat je het gesprek helemaal niet aan kunt gaan of dat je ze haast uitlachen. Dat zegt ook wel iets over hoe ondernemend je écht bent,” voegt ze hier aan toe.