Camera's in auto van de buren, hoe zit dit met mijn privacy?

Op het Radarforum ontstond een discussie over de Sentry Mode van Tesla. Deze functie stelt bestuurders in staat om camerabeelden op te slaan wanneer het systeem gevaar detecteert, zodat ze achteraf kunnen zien wat er gebeurd is. Consumenten vragen zich echter af of hierdoor hun privacy in gevaar komt. 

Big Brother Award voor Tesla

Tesla kreeg dit jaar nog de Big Brother Award in Duitsland, omdat het volgens de jury grootschalige inbreuk maakt op de privacy van bestuurders. Zo heeft het bedrijf beschikking over gegevens uit de navigatiesystemen en camerabeelden van de binnen- en buitenkant. Autobezitters zouden geen enkele controle hebben over wat er met hun data gebeurt. 

De Big Brother Award werd uitgedeeld vanwege de mogelijke privacyinbreuk op de bestuurders, maar wat als je buurman een Tesla heeft? Word jij dan constant vastgelegd?

Camera's worden actief bij bedreiging

Een woordvoerder van Tesla legt uit hoe de Sentry Mode werkt. Als je deze functie inschakelt staat de auto op standby: de camera's staan wel aan, maar slaan niets op. Op het moment dat er een bedreiging is gedetecteerd, kan de auto beelden opslaan. Een bedreiging is bijvoorbeeld als iemand dicht langs de auto loopt, de auto wordt aangeraakt of wanneer er een raam wordt ingetikt. Er kunnen dan beelden tot tien minuten terug worden opgeslagen en bekeken.

Het is dus niet zo dat je met een Tesla een camerasysteem hebt waarmee je de hele buurt constant in de gaten kunt houden. Je kunt de beelden alleen opvragen als de auto een gevaar heeft gedetecteerd, en dit zijn dus ook maar clips van maximaal tien minuten. 

De woordvoerder voegt hieraan toe dat een bestuurder alleen beelden kan zien als die staan opgeslagen op een USB van de bestuurder zelf. Je kunt dus niet bijvoorbeeld rechtstreeks beelden streamen vanuit de Tesla.

Kan Tesla (of iemand anders) bij de beelden?

De woordvoerder van Tesla bevestigt aan Radar dat Tesla alleen beschikking heeft over de beelden als de bestuurder zelf heeft aangegeven dat deze mogen worden gedeeld. Dit is zodat je als bestuurder een back-up hebt. 

Als Tesla toestemming heeft, kan het beelden van maximaal zes tot tien seconden verzamelen. Deze beelden kunnen gedurende 72 uur na het incident door de bestuurder worden opgevraagd bij Tesla. Daarna verwijdert het bedrijf de beelden. 

De beelden worden door Tesla niet voor andere doeleinden gebruikt, bevestigt de woordvoerder. Duitse onderzoeksjournalisten stelden echter eerder dat Tesla ook data opslaat voor marketingdoeleinden en het verbeteren van de zelfrijdende systemen.

Gerechtvaardigd belang

Brenno de Winter, expert in informatiebeveiliging en privacy, zegt dat dit met betrekking tot de Algemene Verordening Gegevensbescherming (AVG) waarschijnlijk voldoende in elkaar zit. 'Iemand heeft alleen beschikking over de beelden als de auto vermoedt dat er iets aan de hand is. Je zet dan die korte privacyinbreuk tegenover het belang om bijvoorbeeld vandalisme te voorkomen, en dat is wel redelijk met elkaar in lijn. In AVG-termen zou je dan spreken van een gerechtvaardigd belang.' 

Het gerechtvaardigd belang is een grondslag waarop je je kunt beroepen binnen de AVG. Er is sprake van een privacyinbreuk, maar omdat het belang van een Teslabestuurder op dat moment groter is, voldoet dit aan de AVG. Meer hierover lees je op de site van de Autoriteit Persoonsgegevens. 

'Dat je maar tot tien minuten terug kunt kijken is ook heel beheerst. Het is niet voor dertig dagen opgeslagen, zoals dat bij veel camerasystemen het geval is', voegt De Winter eraan toe.

'Technologie beoordeelt en beïnvloedt ons gedrag'

Lotte Houwing, onderzoeker van burgerrechtenorganisatie Bits of Freedom, zet haar vraagtekens bij dit soort camerasystemen. 'De technologie geeft aan wanneer iets als 'verdacht gedrag' wordt gezien. Hiermee beoordeelt het of ons gedrag wenselijk is. Dat is best heftig, dat we onze publieke ruimte volhangen met systemen die wij zeggenschap geven over wat acceptabel gedrag is.' 

Naast dat we de technologie ons gedrag laten beoordelen, heeft het ook invloed op hoe we ons gedragen. Houwing legt uit dat wij ons gedrag aanpassen doordat we ons bewust zijn van de camera's om ons heen. 'Je moet je afvragen of dat wel wenselijk is.' 

Vanwege bovenstaande redenen is Houwing sceptisch over het camerasysteem van Tesla, en over surveillancesystemen in het algemeen. 'Hoe technologie ons gedrag vormt maakt een inbreuk op ons gevoel voor autonomie en onze ervaring van over straat lopen. Daar zegt de AVG niets over, de AVG gaat alleen over gegevensbescherming. Privacy is veel breder dan dat: als iets AVG-proof is, betekent het nog niet dat het ook privacyvriendelijk is.'

Privacyinbreuk met name bij omstanders

Houwing benadrukt tevens dat bij dit soort systeem niet de gebruiker, maar vooral de omstanders last hebben van de privacyinbreuk. Als voorbeeld noemt ze dat Tesla alleen beelden mag inzien als de gebruiker dit toelaat. 'Dat is heel vriendelijk, maar alleen de bestuurder wordt een keuze gegeven. Als gebruiker van de publieke ruimte heb jij hier geen enkele inspraak.'

AP: 'Reden tot zorg om de privacy'

De Autoriteit Persoonsgegevens is toezichthouder op dit gebied. Na navraag van Radar reageert de autoriteit als volgt:

'Wij geven in principe geen commentaar over een specifiek bedrijf. Maar meer in het algemeen hebben 'connected vehicles' onze aandacht. Verschillende onderzoeken, onder meer door de Nederlandse en Duitse belangenverenigingen voor automobilisten en Europese consumentenbonden, laten zien dat er reden tot zorg is om de privacy. Niet bij één, maar bij verschillende automerken.'

Met de handleiding 'Connected car? Bescherm uw privacy!' geeft de AP tips over het beschermen van de privacy bij connected cars.