Gratis 1e klas treinreis voor zwangeren? 'Geef iedereen een zitplek als 2e klas vol zit'

Het voorstel om zwangere vrouwen in de laatste vier maanden van hun zwangerschap gratis te laten plaatsnemen in de eersteklascoupés is geopperd door PvdA-kamerlid Habtamu de Hoop. De achterliggende gedachte is dat ook vrouwen met een kleine portemonnee veilig en ontspannen moeten kunnen reizen. 24 procent van 1219 pollrespondenten vindt het een goed voorstel, waarvan de helft echter vindt dat dit niet alléén voor zwangere vrouwen moet gelden. Nog eens 4 procent vindt het concept wel goed, maar juist niet voor zwangeren en wel voor andere groepen.

Ouderen en mindervaliden

De groepen die ook (of in plaats van zwangeren) een gratis upgrade zouden moeten krijgen volgens de pollrespondenten zijn onder andere: ouderen (variërend van 50+ tot 80+), mindervaliden en mensen met een handicap. Maar ook: ouders met baby's of jonge kinderen, en eventueel reisgezelschap van degene die de upgrade krijgt. Anderen opperen dat het (ook) een goede regeling zou zijn voor mensen met autisme of claustrofobie, want zij zijn gebaat bij meer rust. De vraag is of rust dan nog te vinden is in de eerste klas, zoals deze polldeelnemer voorziet: 'Wat gebeurt er met de andere kinderen die ze misschien al hebben, gaan die dan mee in de 1e klas? Lekker voor de mensen die dik betalen voor deze service.'

Een andere vraag, die bij zowel voor- als tegenstanders leeft, is: Hoe controleer je of iemand de waarheid spreekt? Sommige respondenten zijn bang voor 'nepzwangeren'. En controle 'geeft alleen maar weer reden om lelijk te doen tegen de conducteur', vreest een ander. Bovendien kan het voor pijnlijke situaties zorgen, merkt een respondent op: 'Soms lijken dikke vrouwen zwanger.' In België geldt dat er een medisch getuigschrift aan de conducteur overlegd moet kunnen worden. 

'Iedereen heeft recht op een zitplek'

Veel mensen (ook mensen die tegen het voorstel hebben gestemd) geven aan dat de regeling alléén moet gelden als er in de tweede klas onvoldoende zitplaats is. Anderen vinden dat iederéén recht zou moeten hebben op een zitplek in de eerste klas, als die in de tweede klas niet beschikbaar is. Of dat mag, hangt op dit moment vaak af van de dienstdoende conducteur, blijkt uit de verschillende ervaringen: 'Als het druk is in de trein mag je van de conducteur al sowieso eerste klas gaan zitten', laat een polldeelnemer weten. Iemand van 72 geeft echter aan: 'Ik heb meerdere malen moeten staan omdat de trein vol was, en de eerste klas bijna leeg. Kreeg van de conducteur geen toestemming om daar plaats te nemen.'

Van 32 procent van de pollrespondenten mag het onderscheid tussen eerste en tweede klas in de trein sowieso worden afgeschaft: 'Als mensen eerste klas reizen om lawaaischoppers te ontlopen, dan is het beter om voor ALLE passagiers te eisen dat ze de rust van medepassagiers respecteren en de klassen 1 en 2 af te schaffen', licht iemand toe.

Zowel voor- als tegenstanders van het voorstel geven overigens aan dat zij hopen dat medereizigers hun zitplaats aanbieden aan zwangere vrouwen en mensen die slecht ter been zijn, ongeacht in welke klasse dit is.

Bepaalt de politiek dit?

Is het eigenlijk wel iets waar de politiek over gaat, vraagt een enkele pollrespondent zich af. De NS bepaalt toch zelf de regels? De NS is inderdaad een onafhankelijk bedrijf, geeft een woordvoerder van de PvdA aan. Maar de overheid verleent de rechten om gebruik te maken van de spoorrails, en kan daar voorwaarden aan verbinden. Dat is echter de formele weg, geeft de PvdA-woordvoerder aan: in de praktijk wordt er gewoon over overlegd en eventueel over onderhandeld. De resultaten van dit overleg worden voor het einde van dit jaar bekend gemaakt.