Hoe goed is vasten voor je gezondheid?

Welke motivaties en manieren hebben mensen om te vasten?

Vasten betekent het gedeeltelijk of volledig onthouden van eten of drinken voor een bepaalde periode. De redenen om te vasten verschillen per persoon. Zo kun je politiek vasten, als protest of om een statement te maken. Je kunt religieus vasten wat gebeurt vanuit geloofsovertuiging, zoals tijdens de Ramadan of de Veertigdagentijd. En ook kun je vrijwillig vasten, wat vaak gedaan wordt om gezondheidsredenen. 

Vrijwillig vasten kent volgens Edward Blommaart, gezondheidswetenschapper, vasten expert en levensstijl- en voedingscoach, verschillende vormen:

• Periodiek vasten (intermittent fasting): Dit is het afwisselen van eet- en vastenperiodes. Met deze periodes kan je eindeloos variëren. De populairste is de 16:8-methode, waarbij je 16 uur vast en binnen een tijdsframe van 8 uur eet.
• Langdurig vasten: Dit betekent 24 uur of langer niet eten, soms zelfs een week of meer.
• Sapvasten: Hierbij consumeer je uitsluitend sappen. Dit wordt vaak gezien als een manier om het lichaam te ‘detoxen’.
• Droog vasten: Dit is een vorm van vasten waarbij je niet alleen niet eet, maar ook niet drinkt. Bij de meeste andere vastenmethoden is drinken wél toegestaan.
• Vasten dieet: Dit is een relatief nieuwe methode waarbij je lichaam in ‘vastenmodus’ komt zonder volledig te stoppen met eten. Je eet hierbij zeer weinig calorieën en vermijdt suikers en eiwitten.

Is vasten gezond voor je lichaam?

Volgens Blommaart zijn alle vormen van vasten een positieve uitdaging voor het lichaam: ‘’Het lichaam beschikt over alle systemen om op een goede manier te kunnen vasten en hiermee om te gaan.’’ Hij geeft aan dat vasten erg gezond is en veel positieve effecten heeft op je lichaam.

Zo vertelt Blommaart dat vasten zorgt voor een grotere metabole flexibiliteit: ‘’Je lichaam wordt hierbij beter in staat om gebruik te maken van de verschillende brandstoffen die hij tot zijn beschikking heeft. Zo kan je lichaam als het ware kiezen tussen brandstoffen.’’ Daarnaast heeft vasten volgens hem een gunstige invloed op het microbioom, doordat de darmbacteriën in positieve zin verschuiven.

Verder verkleint vasten de kans op hersenaandoeningen, helpt het bij het tegengaan van diabetes, raak je minder gevoelig voor ontstekingsziekten en kan leververvetting omkeren. Blommaart voegt daaraan toe dat vasten tegenwoordig steeds meer wordt ingezet voor de behandeling van chronische ziekten: ‘’Het kan worden gebruikt als een geneesmiddel voor mensen die ziek zijn.’’

Hoe snel je deze veranderingen merkt, is per persoon verschillend, vertelt Blommaart: ‘’Als je hormonen uit balans zijn met de rest van je lichaam, ervaar je een disbalans. Hoe groter deze disbalans, hoe sneller je effect zult merken. Bij een kleinere disbalans duurt dit langer. Daarom varieert het per persoon in welke mate en hoe snel de effecten van vasten voelbaar zijn.”

Is het gezond voor je mentale gezondheid?

Naast de positieve effecten van vasten op de lichamelijke gezondheid, heeft het ook een gunstige invloed op de mentale gezondheid. Blommaart benoemt dat vasten ervoor kan zorgen dat mensen anders, maar ook beter gaan slapen.

Hij legt daarnaast uit dat het de kans op depressie en dementie verkleint en het je brein helderder maakt: ‘’Je hersenen worden energieker, scherper en je hebt minder snel last van 'hersenmist'. Het wordt makkelijker om na te denken, dingen te begrijpen en onthouden.’’

Welke mensen lopen meer risico dan andere?

Voor sommige mensen is vasten af te raden. Blommaart legt uit dat hij het afraadt voor vrouwen die zwanger zijn of zwanger willen worden. Ook tijdens het geven van borstvoeding is vasten niet verstandig om te doen. Daarnaast benadrukt hij dat mensen die een eetstoornis hebben gehad of hier nog steeds last van hebben, beter niet kunnen vasten: ‘’Vasten kan bij deze groep mensen een terugval veroorzaken. Zelfs als je in het verleden een eetstoornis hebt gehad, is het risico te groot.’’

Daarbovenop is het volgens Blommaart bij kwetsbare mensen ook niet heel verstandig om te vasten: ‘’Denk aan jonge kinderen of juist ouderen. Het is niet dat het helemaal niet kan, maar het is verstandig om goed je keuze te overwegen.’’ 

Wat is belangrijk tijdens het vasten?

Voor iedereen die aan vasten doet, is het belangrijk om voedzaam, gezond en gevarieerd te eten op de momenten dat je wél eet, zegt Blommaart. ‘’Vasten is een goede leefstijl, mits je daarnaast ook investeert in gezonde voeding. De focus hierbij ligt hierbij op het eten van verse producten, het binnenkrijgen van voldoende calorieën en het vermijden van te veel suikers.’’

Leren vasten op een goede manier is volgens Blommaart belangrijk. ‘’Als je ineens gaat vasten, kun je meer ongemak ervaren dan wanneer je het rustig opbouwt. Het is daarom essentieel om je eetpatroon stap voor stap aan te passen en je lichaam te laten wennen om hiermee om te gaan.’’ 

Hij legt uit dat bij veel ongemak mensen ook weer snel afhaken: ‘’Neem er dus vooral je tijd voor, want dan haal je het meeste eruit.’’