17-02-2025

Is jouw cosmetica écht dierproefvrij?

3 min. leestijd

Shampoo in je ogen gekregen tijdens het douchen? Dat kan eventjes gemeen prikken, maar gelukkig levert het zelden blijvende schade op. Dat komt doordat cosmeticaproducten uitvoerig worden getest. Hoe gebeurt dat testen? Niet op dieren zou je denken, want dat is al jaren verboden. Helaas ligt het ingewikkelder, want niet alle cosmetica in Nederland is daadwerkelijk proefdiervrij.

Europees verbod, maar met een addertje onder het gras

Om te bepalen of er dierenleed schuilgaat achter je shampoo of gezichtscrème is het belangrijk om te weten wat ‘proefdiervrij’ precies betekent.

Sinds 2013 geldt er in Europa een verbod op dierproeven voor cosmetica. Goed nieuws voor de tienduizenden varkens, ratten en konijnen die anders in laboratoria zouden belanden. Sterker nog: cosmetica die buiten de EU op dieren is getest, mag niet eens worden geïmporteerd. Dit klinkt als een sluitend systeem, maar in de praktijk is het minder waterdicht dan je misschien denkt.

“Veel cosmetica bevat ingrediënten die óók worden gebruikt in andere industrieën, zoals schoonmaakmiddelen,” legt Debby Weijers van Stichting Proefdiervrij uit. “Voor die sector geldt het verbod op dierproeven niet, waardoor sommige ingrediënten alsnog op dieren getest worden.”

Wat zijn dierproeven?

Dierproeven worden bijvoorbeeld uitgevoerd om huidirritatie te testen. Hiervoor worden onder andere varkens gebruikt omdat hun huid overeenkomsten vertoont met menselijke huid. Ook worden stoffen getest op de ogen van konijnen, wat pijnlijk en schadelijk is voor de dieren.

Testen zonder dieren

Gelukkig zijn er tegenwoordig goede alternatieven om cosmetica te testen. Zo werken wetenschappers met gekweekte huidmodellen en gesimuleerde organen, waarmee ze irritatie en toxiciteit kunnen testen. Daarnaast worden ook computermodellen ingezet om de effecten van stoffen te voorspellen, waardoor dierproeven steeds minder nodig zijn.

China: verplichte dierproeven

Daarnaast benoemt Weijers landen, als China, waar dierproeven verplicht zijn voor de verkoop van de meeste cosmetica. “Zelfs als een merk in Europa dierproefvrij produceert, kan het nog steeds tests op dieren laten uitvoeren om toegang te krijgen tot de Chinese markt. In zo’n geval weet je vrijwel zeker dat er proefdieren aan te pas zijn gekomen.”

Toch is er hoop, vindt Weijers, want China geeft de laatste jaren toch wat meer ruimte om proefdiervrije producten op haar markt toe te staan.

Dierproefvrij? Let op het moederbedrijf

Ook het moederbedrijf achter een cosmeticamerk kan een rol spelen. Sommige merken produceren in Europa volledig dierproefvrij, maar vallen onder een groter concern dat wél dierproeven uitvoert voor andere producten. De vraag is dan niet ‘is je cosmetica proefdiervrij?’ maar ‘is het merk proefdiervrij?’ “En dat is het dan natuurlijk niet”, zegt Weijers.

Met deze kennis in het achterhoofd is het voor de consument die dierproefvrije cosmetica wil kopen best lastig om voor het juiste product te kiezen.

Keurmerken

Gelukkig zijn er diverse keurmerken die iets zeggen over het gebruik van proefdieren bij verschillende merken en producten. Maar ook hier blijft het wel een beetje puzzelen want het ene keurmerk hanteert strengere criteria dan het andere.

Voor meer informatie over de criteria, kun je kijken op de websites van: